De Decaloog volgens Kieslowski: ‘van moraal naar ethiek’

1. De Decaloog volgens Kieslowski:‘van moraal naar ethiek’ INHOUD • De 10 Geboden: ‘ethisch erfgoed’ • De Decaloog volgens Kieslowski • ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5)

2. De Decaloog volgens Kieslowski:‘van moraal naar ethiek’ Situering in het leerplan 1ste jaar van de derde graad ASO: ‘Levensbeschouwing en ethiek’ Doel 4: ‘in ethische kwesties benaderingen opsporen vanuit de bijbelse en kerkelijke traditie’

3. 1. De Tien Geboden: ‘ethisch erfgoed’ Een traktatie voor wie het traditioneel versje nog kent!

4. 1. De Tien Geboden: ‘ethisch erfgoed’

5. 1. De Tien Geboden: ‘ethisch erfgoed’ • Van Bovenaf gegeven (God) • Gebeiteld in steen ( geboden voor eeuwig en altijd) • In een dreigende, onheilspellende context, zie ook de kwade Mozes (straf loert om de hoek) • Mozes met grijze lange baard (iets voor oude mensen?) • Rijmpje dat in het collectief geheugen bewaard is maar waarvan de betekenis verloren is gegaan

6. 2. De Decaloog volgens Kieslowski Krzysztof Kieslowski (1943-1996)

7. 2. De Decaloog volgens Kieslowski Beknopte biografie van Kieslowski: • Geboren in Warschau 1941 (oorlogskind) • In 1964: student aan Lodz-filmacademie (o.a. Polanski studeert daar ook) • Van 1966-1978 documentairemaker (o.a. over een Poolse massastaking) • Palmares: ‘La Double Vie de Véronique’, ‘Trois couleurs: Bleu, Blanc, Rouge’ • Bezwijkt in 1996 op 55-jarige leeftijd aan een hartaanval

8. 2. De Decaloog volgens Kieslowski • Verfilming van ‘de Decaloog’ = idee van vriend en advocaat Krzysztof Pieciewicz

9. 2. De Decaloog volgens Kieslowski Enkele citaten van Kieslowski: ‘Chaos en wanorde heersten in Polen in het midden van de jaren ’80 en overal was dat voelbaar in het leven van zowat iedereen. Spanning, een gevoel van hopeloosheid en pessimisme was algemeen voelbaar. (…) Over de hele wereld bespeurde ik een algemeen gevoel van onzekerheid. Niet zozeer in politieke zin, maar over het normale, alledaagse bestaan. Achter de hoffelijke glimlach bespeurde ik de daarmee strijdige onverschilligheid. En steeds vaker kreeg ik de onuitwisbare indruk, dat ik mensen zag die niet echt wisten waarvoor zij leefden. Piesiewicz heeft gelijk dacht ik. Maar de Tien Geboden verfilmen leek me een bijna ondoenlijke opgave.’ ‘In de Decaloog proberen we het godsgeloof en de godsvraag te onderzoeken. Dat is voor alle mensen belangrijk waarin ze ook geloven en waar ze ook leven. We hebben echter niet geprobeerd bestaande dogma’s te veranderen of te bedreigen of te ondersteunen. We beschouwen de Tien Geboden als een geheel van regels die mensen toelaten te leven van dag tot dag zonder elkaars nek te breken.’ ‘In Polen heeft de kerk een belangrijke functie, maar die heb ik niet nodig. Ik hou er niet van. Ik hou van geen enkele institutie.’

10. 2. De Decaloog volgens Kieslowski • Kenmerken van de Decaloog: • Kortfilms (50 à 60 min.) • Eenvoudige benaming (‘Dekalog 1’: volgens het klassieke rijmpje) • Uiterst sobere maar ijzersterke verfilming, beklijvende muziek en goede dialogen

13. 2. De Decaloog volgens Kieslowski • Kenmerken van de Dekaloog: • Kieslowski zal niet moraliseren, maar ook niet relativeren! • Kieslowski voltrekt een gevoelige verschuiving van moraal naar ethiek (artikel) • De Decaloog staat zeker vandaag voor Kieslowski als een paal boven water!

14. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Met de leerlingen: ‘brainstorm’ De doodstraf: de pro’s en de contra’s

15. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Bekijken van Dekalog 5 (‘Gij zult niet doden’, ‘Krotki film o zabijaniu’) 3 stappen: Stap 1: ‘de zwerftocht’ Stap 2: ‘de moord’ Stap 3: ‘de terechtstelling’

16. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 1: ‘de zwerftocht’

17. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 1: ‘de zwerftocht’ Vragen bij het fragment: • Welk beeld schetst Kieslowski van de Poolse maatschappij? • Wat valt op aan het camerawerk? • Wat voor iemand is Jacek? • Waar zou de zwerftocht van Jacek symbool voor staan? • Wat is doden?

18. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 2: ‘de moord’

19. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 2: ‘de moord’ Vragen bij het fragment: • Hoe zou je de houding van Jacek tijdens de moord omschrijven? • Wat gaat er in beide mensen om als ze naar elkaar kijken?

20. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 3: ‘de terechtstelling’ Zeker laten zien: gesprek Jacek - advocaat

21. 3. ‘Gij zult niet doden’ (Dekalog 5) • Stap 3: ‘de terechtstelling’ Schrijfopdracht: • Hoe verloopt de terechtstelling? • Is recht geschied? Waartoe dient het ‘recht’? • Is Kieslowski een voor- of tegenstander van de doodstraf? Argumenteer grondig! • Wat brengen organisaties zoals ‘Amnesty International’ in tegen de doodstraf? • Ben jij pro of contra de doodstraf?

22. HET 11de GEBOD: ‘Gij zult de Decaloog van Kieslowski zien’