Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. SZKIELET KOŃCZYN I POŁACZENIA KOŚCI.

3. SPIS TREŚCI: Podział szkieletu człowieka na części – slajd 3 Budowa szkieletu człowieka – slajd 4 Kości pasa barkowego i kończyny górnej – slajd 5 Pas barkowy – slajd 6 Kończyna górna – slajd 7 Pas miednicowy – slajdy 8, 9 Kończyna dolna – slajdy 10,11 Złamania kości – slajd 12 Rodzaje złamań – slajd 13 Pierwsza pomoc przy złamaniach – slajd 14 Płaskostopie – slajdy 15, 16 Typy połączeń kości – slajd 17 Rodzaje stawów – slajd 18 Budowa stawu – slajd 19 Zwichnięcie stawu – slajd 20 Bibliografia i netografia – slajd 21

4. Szkielet można podzielić na trzy podstawowe części: • Szkielet osiowy: • czaszka, • kręgosłup, • klatka piersiowa, • Szkielet pasów: • pas barkowy, • pas miednicowy, • Szkielet kończyn: • kończyny górne, • kończyny dolne.

5. a • 2. Budowa szkieletu człowieka: • czaszka • pas barkowy • klatka piersiowa • kręgosłup • pas miednicowy • kończyna górna • kończyna dolna b c d e f g

6. 3. Kości pasa barkowego i kończyny górnej: • obojczyk • łopatka • kość ramienna • Kość łokciowa • kość promieniowa • kości nadgarstka • kości śródręcza • kości palców a b c d e f g h

7. 4. Pas barkowy. Pas barkowy stanowi przyczep dla kończyn górnych. Znajdują się tu dwa stawy: barkowo – obojczykowy i ramienny. Pas barkowy składa się z 2 obojczyków i 2 łopatek. Obojczyk jest to esowato wygięta kość długa, która jednym końcem przyczepiona jest do łopatki, a drugim do mostka. Łopatkajest płaską kością kształtu trójkątnego, przylegającą do grzbietowej części klatki piersiowej. Stanowi ona zaczep dla mięśni karku.

8. 5. Kończyna górna. • Kończyna górna wolna (czyli bez pasa barkowego) składa się z kości ramienia, przedramienia i dłoni. • Przedramię budują dwie kości – grubsza kość łokciowa i cienka promieniowa. Są one skrzyżowane co umożliwia obracanie ręką np. dłonią do tyłu. • W skład kości dłoni wchodzą: • 8 kości nadgarstka, które są ułożone w dwóch rzędach, • 5 kości śródręcza; są to kości długie, • kości palców zbudowane z paliczków; kciuk z 2, a pozostałe palce z 3.

9. 6. Pas miednicowy: • kość krzyżowa • 2 kości biodrowe • 2 kości kulszowe kość miedniczna • 2 kości łonowe • spojenie łonowe b a e c d

10. Pas miednicowy stanowi przyczep dla kończyn dolnych. Jest również ochroną dla narządów wewnętrznych np. pęcherza moczowego czy narządów rozrodczych kobiety. Miednica człowieka jest masywniejsza w porównaniu z innymi ssakami, ze względu na pionową postawę ciała. Kości pasa miednicowego zrastają się w okresie dojrzewania w całość tworząc miednicę. Z przodu jest ona złączona chrzęstnym spojeniem łonowym. Takie elastyczne połączenie kości jest istotne podczas porodu. W budowie miednicy kobiet i mężczyzn można zauważyć istotne różnice np.: miednica kobiety jest szersza, a kości łonowe bardziej rozchylone. Jest to związane z porodem. Różnice te są wykorzystywane przy identyfikacji kości np. podczas badań archeologicznych czy kryminalistycznych.

11. 7. Kończyna dolna: • kość udowa • rzepka • kość piszczelowa • kość strzałkowa • kości stępu • kości śródstopia kości stopy • kości palców a kości podudzia b c d e f g

12. Szkielet kończyny dolnej tworzy kość udowa – największa kość w szkielecie człowieka, kości podudzia i stopy. Rzepka jest to spłaszczona kość osłaniająca z przodu staw kolanowy. Odgrywa ona istotną rolę w prawidłowym działaniu tego stawu. Kości stępu składają się z 7 różnokształtnych kości, z których największa jest kość piętowa. Śródstopie tworzy 5 kości długich, a palce podobnie jak w dłoni zbudowane są z paliczków – paluch z 2, pozostałe z 3. Stopa człowieka jest charakterystycznie wysklepiona. Taki kształt umożliwia utrzymywanie ciężaru całego ciała.

13. 8. Złamania kości. Złamanie kości jest to przerwanie jej ciągłości po zadziałaniu urazu przekraczającego granicę elastyczności tkanki kostnej. Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Gdy kość jest już wcześniej osłabiona, np. : przez nowotwór czy osteoporozę, może dojść do jej złamania nawet w czasie wykonywania codziennych czynności np. : w czasie odwracania się, stąpnięcia, uchwycenia jakiegoś przedmiotu - bez działania istotnego urazu. Zdjęcie rentgenowskie złamanej kości

14. 9. Rodzaje złamań: • Złamanie otwarte – występuje gdy dochodzi do przerwania ciągłości skóry . W okolicy złamania występują rany, można zobaczyć fragmenty kości. • Złamanie zamknięte – w czasie tego złamania nie następuje przerwanie ciągłości skóry. Może wystąpić obrzęk, wylew podskórny, ból. a b

15. 10. Pierwsza pomoc przy złamaniach: • Wezwać pogotowie ratunkowe (999, 112), zawieźć rannego do lekarza, • W przypadku złamania kości długiej (kończyny) unieruchomić co najmniej dwa sąsiednie stawy, • W przypadku złamania stawu unieruchomić kości tworzące staw, • W przypadku złamania otwartego zatamować upływ krwi, oczyścić ranę. • Na złamaną kończynę zakłada się opatrunek gipsowy w celu jej unieruchomienia.

16. 11. Płaskostopie. • Jest to schorzenie polegające na braku lub obniżeniu naturalnego wysklepienia stopy. Przyczynami występowania płaskostopia mogą być: • nadmierne obciążenie stóp (otyłość, noszenie znacznych ciężarów), • noszenie niewłaściwego obuwia, • niedobór soli mineralnych lub witaminy D, • mała aktywność fizyczna.

17. Objawami tego schorzenia jest ból i drętwienie stóp po wysiłku fizycznym. Płaskostopie można rozpoznać porównując ślad stopy z prawidłowym odciskiem. Rehabilitacja polega na stosowaniu ćwiczeń korekcyjnych i wkładek ortopedycznych do obuwia.

18. 12. Typy połączeń kości: • Połączenia ścisłe – szwy czaszki. • Połączenia półścisłe (chrząstkozrosty) – np.: dyski, spojenie łonowe, chrzęstne połączenia żeber z mostkiem. • Połączenia ruchome – stawy np. biodrowy. b c a

19. 13. Rodzaje stawów: • Staw zawiasowy – umożliwia wykonywanie ruchów w jednej płaszczyźnie (zginanie, prostowanie) np. staw łokciowy, staw kolanowy. • Staw kulisty – umożliwia wykonywanie ruchów obrotowych (wielopłaszczyznowych) np. staw ramienny, biodrowy. a. staw łokciowy b. Staw ramienny

20. 14. Budowa stawu. • panewka – wklęsła część kości • torebka stawowa – błona zamykająca jamę stawową • chrząstka - pokrywa powierzchnię stykających się kości zapobiegając ich ścieraniu • wiązadło stawowe – łączy kości stabilizując je • maź – lepka ciecz wypełniająca torebkę stawową; nawilża chrząstki, zmniejsza tarcie kości • główka – wypukła część kości. a b c d e f

21. 15. Zwichnięcie stawu. Jest to przemieszczenie kości tworzących staw. Towarzyszy mu rozerwanie torebki stawowej i zerwanie wiązadeł stawowych. Okolica zwichniętego stawu jest bolesna, zasiniona i opuchnięta. Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu stawu, założeniu zimnego okładu i wezwaniu lekarza. Zwichnięcie urazowe stawu wymaga nastawienia przez lekarza. W wyniku kontuzji może dojść do skręcenia – polega to na przemieszczeniu względem siebie powierzchni stawowych.

22. 16. Bibliografia i netografia: • Gołda W., Kłyś M., Wardas J.: Biologia dla gimnazjum część druga, Wydawnictwo Nowa Era, • Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, • Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny, PZWL, • Szlachetko A., Szlachetko D., Rutkowski P.: Biologia gimnazjum II, Wydawnictwo M. Rożak, • Villee C. A.:Biologia, PWRiL, • www.wikipedia.pl, • www.encyklopedia.interia.pl • www.wiem.onet.pl