WŁADZA SĄDOWNICZA W POLSCE

1. WŁADZASĄDOWNICZA W POLSCE - sądy

2. Konstytucja RP Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. […] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne oraz sądy wojskowe. […]

3. Struktura władzy sądowniczej w Polsce:

4. Zasady funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce: • Niezależność sądów - od organów władzy wykonawczej i ustawodawczej • Niezawisłość sędziów – rozstrzygając sprawy, kierują się oni tylko przepisami oraz własnym sumieniem; nie podlegają żadnym naciskom • Dwuinstancyjność – strona ma możliwość odwołania się od orzeczenia sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji

5. Sędziom przysługuje immunitet – nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej lub pozbawienia wolności bez uprzedniej zgody odpowiedniego sądu (art. 181 Konstytucji RP).

6. Władzę sądownicza jest niezależna od władzy ustawodawczej i wykonawczej. U jej podstaw leży wyłącznie prawo. Niezawisłe sądy i trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej. Sędziowie oraz członkowie trybunałów muszą: • Przestrzegać jedynie Konstytucji RP i ustaw (art. 178 Konstytucji RP) • Być apolityczni – nie mogą należeć do partii ani związków zawodowych • Postępować zgodnie z treścią ślubowania sędziowskiego • Unikać – także w życiu prywatnym – sytuacji mogących przynieść ujmę godności i ich stanowiska lub osłabić zaufanie do bezstronności wyroków.

7. Krajowa Rada Sądownictwa • konstytucyjny organ kolegialny istniejący od 8 kwietnia1989,a powołany 29 grudnia 1989. Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji): • Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Ministra Sprawiedliwości (wchodzą w skład KRS z urzędu, na czas sprawowania funkcji), • jednej osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, • piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, • czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

8. Uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa realizowane są w formie uchwał podejmowanych na posiedzeniach plenarnych: dotyczące aktów prawnych regulujących ustrój władzy sądowniczej • podejmowanie uchwał w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją RP aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i niezawisłości sędziów dotyczące powoływania Prokuratora Generalnego • rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu Prokuratora Generalnego a następnie przedstawienie Prezydentowi RP jednego kandydata (drugiego przedstawia Krajowa Rada Prokuratorów) dotyczące powoływania sędziów • rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu sędziowskiego oraz przedstawianie Prezydentowi RP wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i sądach wojskowych, • wyrażanie opinii w sprawie powołania i odwołania prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych i wojskowych, • rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie, • rozpatrywanie wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrażanie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziów, którzy ukończyli 65 rok życia. dotyczące spraw dyscyplinarnych • występowanie do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniami wszczynania postępowań dyscyplinarnych w stosunku do sędziów oraz odwoływanie się od wyroków sądów dyscyplinarnych pierwszej instancji, • wybór Rzecznika Dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych, • uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem, • przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega rozpatrzeniu przez Radę.

9. Sąd Najwyższy Sąd Najwyższy powołany jest do: • Sprawowania nadzoru nad działalnością sądów powszechnychiwojskowych w zakresie orzekania (nadzór judykacyjny). • Stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta RP, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego. • Rozstrzygania nadzorczego w stosunku do samorządów zawodowych: adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy. • Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych. • Rozpatrywanie skarg kasacyjnych na orzeczenia Trybunału do Spraw Sportu przy PKOl. • Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy. Sąd Najwyższy mieści się w budynku przy placu Krasińskich w Warszawie.

10. Trybunał Konstytucyjny  – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").

11. Trybunał Stanu – w Polsce konstytucyjny organ władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy,w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.

12. Michalina Kowalska kl. Ia • Źródła: • Arkadiusz Janicki; „W centrum uwagi”, wyd. Nowa Era, Warszawa 2011 • Internet (www.wikipedia.org)