Oiche Nollag na mBan

1. OicheNollagnamBan Seán O Riordáin

2. Bhífuinneamhsastoirm a éalaigharéir. AréiroícheNollaignamBan, As gealt-teach iargúlta 'tálaistiar den ré Is do scréachtríd an spéirchughainn 'nagealt There was strength and force in the storm that slipped away last night Last night the 6th Jan Out of the asylum that is behind the moon And it screeched across the sky like a lunatic

3. Gurghíoscgeataícomharsan mar ghogallachgé, Gurbhúirabhainnslaghdánach mar tharbh, Gurmhúchadh mo choinneal mar bhuillear mo bhéal A las 'nasplancobann an fhearg It opened the neighbours gates opening like gabling goose River roaring with a harsh sound Quenched my candle like a blow out of my mouth Lit a certain flash of anger

4. Bamhaithliom go dtiocfadh an stoirm sin féin An oíche go mbeadsa go lag Ag filleadhabhaileórince an tsaoil Is solas an pheacaagdul as, I would like that storm to return The night that I’d be week Return home from the dance of life Light of sin going out

5. Go líonfaígachneomat le liúirighónspéir, Go ndéanfaí den domhanscuainescread, Is nácloisfinn an ciúnasaggluaiseachtfámdhéin, Náinneall an ghluaisteáinagstad. Every moment would be filled with the yelling of the sky The whole world would turn to screaming I wouldn’t hear the silence moving under my roof Or a car going without engines

6. Bhíláidreachtaguscumhachtsastoirm a d’éirigharéir, oícheNollaignamban, faoi mar a tháinigsí as gealt-teach éigintaobhthiar den ghealachagusscréachsítríd an spéir mar ghealt. Lena cumhachtchuirsígeataíaggíoscadh mar ghogallachgéaguschuirsíabhainnagbúiríl mar tharbh. Mhúchsí mo choinneall go tobanncosúil le builleó mo bhéal, a las an fheargionam mar splanc.

7. Bamhaithliom go dtiocfadh an stoirmcheannannchéanna sin arísnuair a bheinnagfáilbháis (le solas an pheacaagdul as). Bamhaithliom go líonfaígachneomat le screadáilónspéirsatslínachgcloisfinnciúnas mo bháisagdruidim I mo threonábualadh mo chroíagstad.

8. Téama an dáin: • Sa liricphearsantaseoléimidfaoighuíbháis an fhile. Tásúilaige go mbeidhstoirmann an oíche a bhfaighidhsébás I dtreo is nachgcloisfidhsé a bhásféinagteacht, agusnachmhothódhsé an builledeireanachdáchroí.

9. Scéal an Dáin: • I rithnah–oíchear an gcúigiúlá de mhíÉanairbhí an file inaluíar a leabaagéisteacht le stoirm a bhíagséideadhamuigh. Bhísífíochmharagusfuinniúil. Thosaighsí in áitéiginar an taobheile den ghealachagusnuair a bhísíagréabadhtrínaspéirebhísícosúil le gealt.

10. Nuair a shroichsí gar don áitinaraibh an file chuirsínageataí in aice a thíagoscailt is agdúnadhagusbhí an fhuaimcosúil le géaggogallach. D’éirigh an abhainnchomhmaithagus an torann toll a tháiniguaithibhísécosúil le tarbhagusslaghdánuafásach air. • Is cinnte go raibhscoilt san fhuinneog mar tháinigleoithnegaoitheisteach a mhúch an choinneal in aice a leapa, agus a lasrachtfeirge ann.

11. Sa daradreascuireann an file síosarghuíbháis a bhíaige. Theastaighuaidhchun a bheithagéisteacht leis an stoirmchéannaar a oíchedheireanachdáshaolseoagus le fuinneamh an t-séideáinníchloisfeadhsé a bhásagdruidimagusbheadhsébeagbeann don bhuilledeireanachdáchroí.

12. Cénachbhfuilaonmhaitheas le fáilóbhásnóóstoirm, thaitneodh an stoirmníosfearr leis irith a oíchedeireanaíar an saolseo. Bheadhsé in ann an stoirm a sheasamhnuair a bheadh a bhásféinagdruidim. Dar ndóighbheadhséagbraithar an stoirmchun a aigne a thógáilónabhásféin a bhíag cur imní air I gcónaí.

13. NídánCríostaíé sin. É sin a phlé. • Ganaonamhrasnídáncríostaíéarchorarbithagusnachaité sin, go h-áirithenuair a bhí a fhiosaige go raibhsé “agfilleadhabhaileórince an t-saoil”? Chomhluath is a thuigeanndaoine go bhfuilsiadagfáilbháisnófiúarimeall an bháiscasann an chuid is módíobhchunDéchunmaithiúnas a fháildábpeacaíféinaguschun a chinntiúnachrachaidhsiad I dtintenasíoraíochta leis an leideoir (sadán An ChéadDráma).

14. Sa dánseonídhéanannsé a leithéid. Níl ach guíbháisamháinaigeagus ‘ sé sin go dtiocfaidhsé a aigne on mbás sin agusfiúníchloisfidhsé an builledeireanachdáchroí. Cénfáthmeastúgurscríobh an file an dánseo • Don chuidbamhódáshaolmhair an Ríordánachfaoiscáth an bháis. Theipar a shláintenuair a bhísé an –ógagusníghnáthshaol a bhíaigeinadhiadh sin. D’fhanséarimeallnasochaíagustácuidmhaithdáshaothairbunaithear a bhásféin. Le bliantafadabhísé in uchtbháis ach nuair a chonaicsécéchomhtobann is mhúchadhsolasnacoinnleshocraighségurbé an saghasbás a theastódhuaidh-go tobannagusganrabhadh! • “gurmúchadh mo choinneal mar bhuillear mo bhéal a las’nasplancobann an fhearg”.

15. Tátéama an bháisagustéama an ghealtanaisfitefuaite le chéilesadán. • Scríobh an file an dánseooícheáiritheamháinnuair a bhísé in íslebríagusnuair a thuigsé go raibh a bhásagteacht. Bhí an-eagla air roimh a bhásféinagustheastaighuaidhchun a bheithbeagbeanndó. “náchloisfinn an ciúnasaggluaiseachtfámdhéin”. • Conas a éireodh leis é sin a dhéanamh? Bhírudarleithuaidh a thógfadh a chuidairdeónmbásagusthiocfadhsé sin I bhfoirmstoirme. Dámbeadh an stoirmchéannaagséideadhagus a anáildeireanach a tarraingtaigeníthuigfeadhsé I gceart cad a bheadhagtarlúdónónímhothódhsé an builledeireanachdáchroí.

16. An oíche sin bhí an stoirm mar ghealtsat-slí go raibhsíagscreadáilagusagréabadhtríd an spéir. Bhí a shamhlaíochtagimirtcleasa air snafuaimeanna a bhíséagsamhlúfaoi; cuir I gcásnageataíaggíoscadh mar ghogallachgéagussileadhnahabhanncosúil le tarbhagbúirílagusfiúshamhlaigh an file go raibh an stoirmféinagréabadhagusagscreadáil mar ghealt. Nachgealtachasé sin!

17. Na Meafairagus Na Samhlacha: • Na Meafair: • Inneall an ghluaisteáin Níféidir le h-aonghluaisteángluaiseachtganinneall is níféidir le h-éinnemaireachtáilgancroí. Seasann an t-innealldachroí. • Rince an t-saoil Seasannsédáshaolféin – do narudaímaitheagusnadrochrudaí a rinneséar an domhanseo.

18. Na Samhlacha • An stoirm mar gealt Tá a fhiosaggachduine go bhfuil mire, mearbhall is fiántas I ngachstoirmónádur is tánatréithecéanna le fáil I ngachgealt. Chonaic an file cosúlachtidir an stoirmagus an ghealt. • Na Géataí Nuair a bhí an geataagoscailt is agdúnadh le gachséideangaoithebhísiadcosúil le gé a bhíaggrágaíl.

19. Codarsnacht • Is íomaísampla den chodarsnachtatálefáilsadánseo: • Ar an gcéaddulsíostá an chéadvéarsascríofaarrud a tharlaagus an daravéarsabunaithearrud a bhí le tarlú. • Is véarsafuinniúilagusfuaimneaché an chéadvéarsainachuireann an file síosarshíor-ghluaiseachtagusarshíorshéideadhnastoirme ach labhraíonnséfaoi “ciúnas” sadaradreas. • Tá an chéadvéarsalán le beochtgantagairtíarbhás. Sa daradreascuireannsésíosarsheolasagdul as agusinneallgluaisteáinagstad. • Bhí an stoirm an laidir. Bhí an file an fáilbás. • Noiméadamháinbhí an coinnealarlasadh ach noiméadeilebhíséinaluísadorchas.

20. Cad iadnamothúcháin is treiseatá le fáilsadánseo? • Is iadeaglaagusdóchasnapríomh-mhothúcháin is treisesadán. • Bhíscanradhar an Ríordánachroimh a bhásféinagus don chuidbamhódáshaolbhíséeaglachfaoi. Theipar a shláinte I mbláth a óigedáthairbheeitinneagusnígnáthshaol a bhíaigeinadhiaidh sin. Sa chéaddreasbaineannséúsáid as fuaimfhocail a chruthaíonnfuaimeannaeaglacha, cuir I gcás “scréach”, “ghíosc”, “gogallach”, bhúir”. Nuair a scríobhsé an dánseobhísé gar do dúshlán an bháisagus thug séaghaidh air le scanradh. Bhífaitíos air go gcloisfeadhsébuilledeireanachdáchroíábhualadh. (line 16)

21. Ar an lámheiletá an daravéarsalán le dóchas, darndóightá an daradreasbunaithearghuíbháis a bhíaige. Theastaighuaidh go bhfillfeadh an stoirmchéannaaraisarísar an oíche a bheadhséagfáilbháisagus mo mbeadh a aignechomhmór sin tógthasuas le fuaimagus le h-éifeachtnastoirmenachgcloisfeadhsé a chroíagstopadh.

22. Cad iadnah-íomhánna is treisesadánseo? • Támeascánmóríomhánnacurthaosárgcomhairsadánseo. • Ar an gcéaddulsíosfeicimid an file aguséinaluíar a leaba I rithnah-oíchegeimhriúile sin agéisteacht le fiántasnastoirmeagséideadhlasmuighaguscumaéaglachar a aghaidh. • “is do scríobhtríd an spéirchugainn ‘nagealt” Feicimid teach nagcomharsanaagusgeataí an tíán-oscailtagusándúnadh le séideadhnagaoithe. “gurghíoscgeataícomharsan mar ghogallachgé”.

23. Mar íomháscoirfeicimidbordbeag in aicenaleapa le coinneallaguscoinnleoir air. Nóimeádamháinbhílasrachaaglasadhuaithiagusnóimeádeilebhísiadmúchta. “gurmúchadh mo choinneal mar bhuillear mo bhéal”. Nota gairiduaitara an atmaisféar • Cruthaítearatmaisféaranseoatáscanrúil, dóslásach, duairc ach fósdóchasach. Sa chéaddreastábeocht, fuinneamh, fuaimeana, agusborradh le fáil. Tástoirmagéiríagusagréabadhchuigecosúil le fear buille. Níféidir le h-éinnebreithuirthitoisc go bhfuil an-luasagbaintleí.

24. Sa daradreas is léir go bhfuil an stoirmthart “bamhaithliom go dtiocfadh an stoirm sin féin.” Tásíochánagusciúnastimpeall air a thugann an seansdódruidim a bháis a chloisteáil – rudnachdteastaíonnuaidharbith – sin é an fáth go bhfanfaidhsé go dóchasach le filleadhnastoirmechéanna sin arís.

25. Cad é an cur síos a thugann an file dúinnar an stoirmféin? • Is iontach an cur síos a thugtardúinnar an stoirm sin, go h-áirithesat-slíinarléimsítrasnanaspéirechuige le luaslasrachagusícosúil le gealt a tháinigóáitiargúltaar an taobheile den ghealach. Feiclínte 1-4. • Nuair a shroichsí an áitinaraibh an file níraibhaoneaspanirtqagbaintléitoiscgurchuirsígeataínagcomharsanaagoscailt is agdúnadhlenacuidfuinnimh is an torann a tháiniguaithibhísícosúil le géannaaggrágaíl – líne 5

26. Chomhmaith leis sin chuirsíneartsabhreis san abhainn a chuir an sruthánagbúirílcosúíl le tarbhmóruafásachgarbh. Líne 6. • Mhúchsífreisincoinneal a bhíarlasadharbhord in aice a leaparud a chuirrachtfeirge air. Threisigh a chuidfeirge mar gheallar an eaglamhór a bhíar a chroí.

27. Léirighcumhachtnastoirmefaoi mar a léirítearsachéadvéarsa. • Tá an chéaddreasbunaithear an stoirm – béiceannsíagusréabannfuimnastoirmetríd an véarsa “fuinneamhnastoirme a éalaigh”. Tá an líne sin an-laidir mar thosnu. Ansincuirtearíag “scréachadh” tríd an spéiraguslenacumhachtcuireannsígeataíaggíoscadh, cuireannsíabhainnagbúirílagusmúchannsísolasnacoinnle mar “bhuille”. • Cénfáthmeastíú go raibh an eagla air? • Is rudnádúrthabheitheaglachfaoibhásagusníéisteacht an file seo.