1 / 144

NÜKLEİK ASİTLER

NÜKLEİK ASİTLER. Prof.Dr.H.Asuman TOKULLUGİL. 1.RNA: Ribonükleik asitler 2.DNA: Deoksiribonükleik asitler Genetik bilginin depolanmasında → DNA Genetik bilginin transferinde → RNA rol oynar. Azotlu bir baz + şeker nükleotid

nemo
Download Presentation

NÜKLEİK ASİTLER

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. NÜKLEİK ASİTLER Prof.Dr.H.Asuman TOKULLUGİL

  2. 1.RNA: Ribonükleik asitler 2.DNA: Deoksiribonükleik asitler Genetik bilginin depolanmasında → DNA Genetik bilginin transferinde → RNA rol oynar.

  3. Azotlu bir baz + şeker nükleotid + (monomer) fosforik asit nükleotidler=N.A oluşturur (polinükleotid) monomer polimer mononükleotid= N.A yapıtaşı,yapı birimi

  4. Nükleotid Yapı Taşları • 1.Azotlu baz: Pürin veya pirimidin • 2.Şeker : D-riboz veya 2 deoksi D- riboz • 3.Fosforik asittir

  5. I.AZOTLU BAZLAR A-PURİNLER a.PURİNLER

  6. B.PİRİMİDİNLER

  7. İnozin : (pürin) • Pseudoüridin : (pirimidin) → t.RNA yapısında metilli türevlerdir.

  8. TAUTOMERİZASYON Molekülün farklı bölgeleri arasında proton alış-verişi oksopurin, keto → enol dengeli oksopirimidinlerde C=0  C -OH

  9. Keto-enol izomerizasyonu Fizyolojik şartlarda keto formu

  10. Nükleozid= baz + şeker • Nükleotid= baz + şeker+ fosforik asit • Nükleik asit= poli nükletid

  11. b-N GLİKOZİD BAĞI • A) PURİNLERDE

  12. B)PİRİMİDİNLERDE

  13. NÜKLEOTİDLERİN FONKSİYONLARI • 1.ATP: Evrensel kimyasal enerji taşıyıcısı ATP  ADP + Pi →7.3 kcal/mol enerji ATP  AMP + PPi PPi → 2Pi pirofosfataz

  14. 2.Biosentez reaksiyonlarında TAŞIYICI ve AKTİVATÖR a)S-adenozil methionin: Transmetilasyon reak.da

  15. b)AMP 3 fosfoadenozin 5’fosfo sülfat =PAPS yapısında bulunur Kondroitin sülfatın sülfatlanması

  16. c)ADP : Koenzim A’nın bir parçası

  17. d)UTP: Uridin trifosfat 1- Glikojen sentezi • UDP-glukoz 2- Galaktoz metab • UDP-galaktoz 3- Amino-şeker metab • UDP-glukuronik asit 4- Uronik asit yolu 5- Bilirubin metab

  18. e)CTP:Sitidin trifosfat CDP-Kolin → fosfolipid sentezi CDP-digliserit → trigiserid sentezi CDP-Kolin (=sitidin difosfat kolin)

  19. 3-Nükleozid trifosfatlar (nükleotid), biyosentez reaksiyonunda gerekli fosfat ve pirofosfatı sağlarlar: Ör:ATP a)Fosforilasyon Reaksiyonu Heksokinaz X +NTP X-P + NDP Glukokinaz Fruktokinaz Glukoz + ATP G.6.P +ADP Proteinkinaz kinaz Mg++ glukokinaz

  20. B) Pirofosforilasyon Reaksiyonu Ör: Nükleotid sentezinde kullanılan ribozun sentezi Riboz-1-P + ATP PRPP + AMP ( PRPP = 1 Fosforibozil-5-pirofosfat )

  21. 4-Elektron transfer reaksiyonuna katılan koenzimler • NAD (nikotinamid adenin dinükleotid) • NADP (nikotinamid adenin dinükleotid fosfat) • FMN (Flavin adenin mononükleotid) • FAD (Flavin adenin dinükleotid) • FAD 1-D-riboz yerine D-ribitol (şeker alkolü) • FMN 2-Flavin azotlu baz ama N.A yapısında bulunmaz

  22. ATP • CTP RNA polinükleotidlerinin prekürsörü • GTP URASİLRİBOZ • UTP • dATP • dCTP DNA polinükleotidlerinin prekürsörü • dGTP TİMİNDEOKSİRİBOZ • dTTP

  23. 5)İkincil haberci =Secondary messenger= Hücre içi habercisi Ör: c.AMP (çembersel AMP) ATP 3’5’ cAMP +PPi Adenilat siklaz

  24. DNA’nın YAPISI ve ÖZELLİKLERİ • 1) 3’ 5’ fosfodiester bağı Adenin Urasil (DNA’da timin) Guanin Sitozin

  25. 2)Polinükleotid zincirinin 3’ ucunda : serbest OH 5’ ucunda : 5’ trifosfatlar bulunur (öncül molekül) 5’ → 3’

  26. 3)RNA ile DNA’nın farkları • Baz :RNA ‘da Urasil DNA’ da Timin • Şeker : RNA’ da riboz 2’de OH grubu DNA’da deoksiriboz 2’de H grubu

  27. HÜCRELER EUKARYOTİK PROKARYOTİK

  28. I-Prokaryotik Hücrelerin Özellikleri E.koli gibi bakteriler Riketsiya Küçük ilkel Spiroket canlılar 1) Hücreler küçük 2) Sitoplazma: -depo granülleri -nükleer zon (çekirdeğimsi bölge) -sitoplazma zarı (tek zar) 3)Ribozomlar: Protein sentez yeri Ultrasantrifüjde 70 s çökme hızı 30 s , 50 s’lik iki alt birim 4)DNA : - Tek bir dev makromolekül - DNA-protein ilişkisi yok - Küçük sitoplazmik - DNA plazmid,epizom denir

  29. II-Eukaryotik Hücrelerin Özellikleri: • Yüksek bitki, hayvan, insan hücreleri 1)Hücreler 1000-10000 kat büyük 2)Sitoplazma: Zarla çevrili, sınırlı, şekilli organeller -mitokondri, kloroplast -Golgi cisimcikleri -Düz ve kaba EPR -lizozom -çekirdek 3)Ribozomlar: daha büyük 80 s de çöker : 40 s ve 60 s lik 2 alt birim 4)DNA:Kromozomlar halinde dağılmış durumda Drosofilia 8 kromozom İnsan 46 kromozom Tavuk 78 kromozom

  30. Kromozom = 1 veya daha fazla sayıda DNA molekülü içerir • Kromatin= DNA + bazik protein(histonlar) = (nükleoprotein) • NÜKLEOLUS= Çekirdekçik:Ribozom sentez bölgesi -% 0.1, 0.2 DNA mitokondri veya kloroplastlar içinde yer alır

  31. DNA’nın Kimyasal Analiz Sonuçları • 1)Adenin = Timin A=T A/T= 1 Guanin= Sitozin G=C G/C=1 • 2)Pürin nükleotid sayısı=Pirimidin nükleotid sayısı (A+G=T+C) • 3) 4 ve 6. C da (NH2) grubu içeren bazların toplamı = 4 ve 6. C da (=O) grubu içeren bazların toplamı (A+C=G+T) (NH2) (=O) • 4)Dissimetri oranı = A+T/G+C Belirli bir tür için sabit ve karakteristik, türler arası değişim gösterir.

  32. DNA X- Işını Kırınımı Bulguları • 1953’te Watson ve Crick • DNA çift sarmal yapısı

  33. Watson-Crick DNA Modeli • 1)Bazlar sarmal eksenine dik düzlem yapar • 2)İki baz düzlemi arası arası =0.34 nm • 3)Sarmalın bir tam dönüşü= 10 nükleotid=3.4 nm • 4) Her 2 zincir birbirine komplementer A=T G=C

  34. Hidrojen Bağları

  35. 5) Fosfodiester iskeleti • 2 nükleotid birbirine fosfat grubu aracılığı ile 3’, 5’ grubları vasıtasıyla bağlanır. • 5’ 3’ ne doğru uzar.

  36. 3’, 5’ fosfodiester bağı Fosfoester iskeleti

  37. 6)DNA Sarmalının Stabilitesi 1-Hidrojen bağları 2- Bazlar arası hidrofobik etkileşimler • 7) pH= 7’ de fosfat grubları (-) yüklü. Bu nedenle asidik özellik Bu nedenle N.A denir Hidrofilik Hidrofobik

  38. Denaturasyon, Renaturasyon: • İzole edilmiş DNA çözeltisi Oda sıcaklığında pH 7 deviskoz çözelti • Aşırı pH viskozite ↓ Isı 80-90 olunca DNA da fiziksel değişim H bağları Hidrofob etkileşimler bozulur ↓ karşıt zincirler kısmen veya tamamen açılır DNA denaturasyonu= DNA erimesi Tersinir olaydır

  39. Hibrit DNA’ların Oluşumu DNA’lar izole edilir sıçan insan Ayrı ayrı denatüre edilir İnsan sıçan Hibrid DNA 65°C birkaç saat bekletilir Karıştırılır

  40. İki tür birbirine ne kadar yakınsa -Hibridleşme  -DNA da sarmal yapı oluşturma oran olur Ör: İnsan –sıçan hibritleşmesi  İnsan – maya hibritleşmesi 

  41. Hibritleşme deneyleri genetik biyokimyada; • 1)Akrabalık derecesinin tayini, • 2)DNA-RNA hibridleşmesi → DNA-RNA ilişkisi • 3)Genlerin izolasyonu için kullanılır

  42. Prokaryotik Hücrelerin DNA’ları • Prokaryotik hücre → E.coli (bakteri) 200 misli DNA • DNA virusu → Lamda faj.(bakteri virusu) • E.coli’de DNA -Tek ve çok büyük molekül -Çift sarmal yapısında , halkasal -4 milyon baz çiftinden m.g. -DNA’ nın uzunluğu, hücrenin uzunluğundan 700 kat -Süpercoiling ( DNA fonks. için gerekli) -Nükleer zon (=Çekirdeğimsi bölge) -Topoizomeraz(DNA giraz): Supercoiling yapan ya da açan enzimler -Halkasal DNA :plazmid- sitoplazmada

  43. Nükleer DNA: Bir kaç bin gen • Küçük halkasal DNA: Bir kaç gen • GEN: Tek bir protein veya enzim kodlamak için gerekli DNA parçası (nükleotid dizisi)

  44. Eukaryotik Hücre DNA’ları • -E.coli’ ye göre : Drosofilia ‘da 25 misli İnsanda 600 misli  DNA -E.coli DNA sı=1.4 mm -İnsan hücre DNA sı = 2m

  45. KROMOZOM: -nükleoprotein kümeleri -genetik materyal kromozomlara bölünmüş -kromozom organizmanın türüne özgü sayıda -kromozomların DNA içeriği ve hacmi farklıdır

  46. Her KROMOZOMDA 1) 1 DNA sarmalı 2) Proteinler (histonlar) 3) E.coli DNA’ sının 4-100 katı kadar nükleotid içerir (E.coli DNA’sı= 4 milyon baz çifti) -Eukoryotik hücre DNA’ları doğrusal yapıda

  47. GENOM: Bir hücredeki genlerin hepsi İnsan KC hücresi Hücre çapı = 25 μmetre Çekirdek çapı= 5 μmetre 46 kromozom DNA’ların toplam uzunluğu = 2 metre (=2.106μ m)

  48. KROMATİN -Kromozom materyali -Dağınık, koyu boyanan, ağımsı %60 protein %35 DNA dan oluşur %5 RNA

  49. DNA sarmalı Nükleozom çekirdeği H1 histon 10 nm Ayırıcı DNA NÜKLEOZOMLAR

More Related