440 likes | 776 Views
Hayatı tehdit eden pulmoner embolizme yaklaşım. Yoğun Bakım Ünitesi. Proflaksi uygulanmamış hastalarda 1. hafta içinde DVT gelişimi > % 30 Mortalite ………. VTE gelişmeyenlere göre % 42 daha yüksek Hemodinamik instabilite … % 4.5 - 22.
E N D
Yoğun Bakım Ünitesi Proflaksi uygulanmamış hastalarda 1. hafta içinde DVT gelişimi> % 30 Mortalite ………. VTE gelişmeyenlere göre % 42 daha yüksek Hemodinamik instabilite … % 4.5 - 22 Lloyd-Jones D, Adams RJ, Brown TM, et al. Circulation. 2010;121:e260]. Circulation. 2010;121:e46–e215. Registry (ICOPER). Lancet. 1999;353:1386 –1389. Kucher N, Rossi E, De Rosa M, Goldhaber SZ. Massive pulmonary embolism. Circulation. 2006;113:577–582.
Masif pulmoner embolizm • Ani başlayan ciddi dispne ve senkop • Taşikardi , takipne, hipotansiyon…… Ciddi hipoksemi….siyanoz • Sistolik TA: < 90mmHg veya > 15 dakika 40mmHg ‘lik düşme - Hipovolemi, sepsis, yeni bir aritmi olmadan ! Submasif PE !
Mortalite Mortalite % Nonmasif PE 0.4- 0.9 Submasif PE 5 – 12.6 Masif PE 15 - 25 JAMA 1970; 214:2163-72 JAMA 1976; 236:1477-80 Lancet 1999; 353:1386-1389 J Am Coll Cardiol 1997;30:1165-71 Am J Respir Crit Care Med. 2005;172:1041–1046. • Ölümlerin % 43-80’ ilk 2 saat, • %85 ‘ i ilk 6 saat içinde…. Heit JA. J Thromb Thorombolysis. 2006:21:23-9 Wood. KE. Chest 2002; 121: 877-905.
Submasif PE PE olgularının yaklaşık % 30-40’ında Grosser KD, Rauber K, Iversen S, Redecker M, Kienast J. Management strategies and determinants of outcome in acute major pulmonary embolism:results of a multicenter registry. J Am Coll Cardiol. 1997;30: 1165–1171. • % 10’ unda şok gelişmekte • % 4.6 sı hastenedeyken ölmekte Grifoni S, et al.Circulation 2000;101:2817
Alt ekstremite Doppler USG YBÜ: Duyarlılık( %88-100) özgüllük (%92-100) Negatif USG: 1 hafta sonratekrarlanmalı ! • Derin ven trombozlarının >%90 ’ı • baldır venlerinden başlar • Tedavisiz baldır ven DVT lerinin ¼ ü • proksimal venlere yayılır. • Bu yayılım / ilerleme olguların büyük kısmında • ilk hafta içinde . Cogo A, Lensing AWA,Koopman MMW, et al. Br Med J 1998;316:17-20 Perrier A, Desmarais S, Miron MJ, et al. Lancet 1999;353:190-5. Henry JW, Relyea B, Stein PD . Chest 1995;107:1375-8.
Masif - Submasif PE / transtorasik ekokardiyografi RV disfonksiyonu / RV yüklenmesi Ayırıcı tanı : * Aorta diseksiyonu, * Perikard tamponadı * Kardiyojenik şok * Akut kapak disfonksiyonu Transözofageal Ekokardiyografi İntrakardiyak(~%10), ana pulmoner arterler ve sağ lober pulmoner arterlerde trombüsün görülebilmesi Pruszczyk P, Torbicki A, Pacho R,et al. Chest 1997;112:722 – 728.
Hipotansiyon + Şok Masif PTE kuşkusu Klinik kuşku yüksek UFH başla EKOKARDİYOGRAFİ Sağ ventrikül disfonksiyonu Pozitif Negatif Doppler USGMasif PTE dışlanır NEGATİF POZİTİF Diğer nedenler araştırılır Trombolitik tedavi Spiral BT (--) (+) Masif PTE dışlanır TTD VTE tanı ve tedavi Uzlaşı Raporu 2009
RİSK DEĞERLENDİRMESİ Kötü klinik seyrin öngörülmesi
Hipoksemi • Toraks BT’de pıhtının proksimal yaygınlığı ve RV/ LV oranı • ile lineer bir ilişki • AJR Am J Roentgenol.2001;176:1415–1420. • 1 ve 3 aylıkmortalite için bağımsız bir negatif belirleyici Crit Care Med. 2006;34(11):2773-2780. J Thromb Hemost. 2009 Mar 19.
D-dimer • Pıhtının yaygınlığı ve PE şiddeti ile lineer ilişki var • RV disfonksiyonu tanısını ya da dışlanmasını sağlamaz J Intern Med. 2007;262:588–589. Thromb Res. 2007;120:281–288. Thromb Haemost. 2006;96:478–482. • D-dimer < 1500µg/L……..3 aylık mortalite için düşük risk Aujesky D, Roy PM, Guy M, Cornuz J, Sanchez O, Perrier A. Prognostic value of D-Dimer in patients with pulmonary embolism. Thromb Haemost. 2006;96:478–482. • 292 stabil PE olgusunda yüksek D-dimer düzeyleri ( > 500µg/L) • PE mortalitesini predikte etmemiş ! Stein PD et al. Clin Appl Thromb Hemost. 2011 Feb 1
PE……Hipotansiyon / Mortalite 3 aylık mortalite % TA < 90 mmHg 58.3 Normal TA 15.6 Goldhaber S, Visani L, De Rosa M. Acute pulmonary embolism: clinical outcomes in the International Cooperative Pulmonary Embolism Registry (ICOPER). Lancet. 1999;353(9162): 1386-1389.
Şok indeksi Nabız dakika sayısı / Sistolik kan basıncı ( mmHg)> 1 • 30 günlük hastane mortalitesi için bağımsız bir belirleyici • Yüksek riskli hastalarda tek başına veya TTE ile birlikte • kötü klinik seyri predikte ediyor ( Trombolitik tedavi ! ) Prognostic value oft he shock index along with thransthoracic echocardiography in risk stratification of patients with pulmonary embolism. Am J Cardiol. 2008;101:700–705. RIETE Registry: systolic blood pressure or shock index? Eur Respir J. 2007;30:1111–1116.
Yaş > 80 Yıl Erkek sex +10 Kanser öyküsü +30 KKY +10 KOAH +10 NDS > 110/Dakika +20 TA < 100 mmHg +30 SDS >30 /dakika +20 Vücut ısısı < 36C +20 Deliryum +60 SaO2 < % 90 +20 PESI : PE şiddet indeksi Düşük risk Yüksek risk Mortalite % < 65 sınıf I 0.7 66-85 sınıf II 1.2 Mortalite % 86-105 sınıf III 4.8 106-125 sınıf IV 13.6 > 125 sınıf V 25 J Intern Med. 2007;261:597–604.
Şok indeksi ve Basitleştirilmiş PESI…… Mortalite • Akut PE • 30 günlük mortalite…..119/1206 (% 9.9) • Düşük PESI skoru…….Mortalite : % 1.6 • Şok indeksi < 1………..Mortalite :% 8.3 Eur Respir J 2011; 37: 762–766
EKG : • RV disfonksiyonunun erken uyarıcısı ! S1Q3T3 , düşük voltaj, p - pulmonale, prekordiyal T negatiflikleri, Sağ yüklenme, komplet / inkomplet sağ dal bloku • Herhangibirinin varlığı : • Atrial aritmi, komplet sağ dal bloku, düşük voltaj, • DIII ve aVF de Q dalgası, Prekordiyal ST değişiklikleri • Hastane mortalitesi ile korele MAPPET-1.J Am Coll Cardiol 1997; 30: 1165–1171.
Sağ ventrikül disfonksiyonu……ECHO , BT Mortalite % SVD pozitif 21.4 SVD negatif 7.1 TA: normal Ribeiro A, Lindmarker P, Juhlin-Dannfelt A, Johnsson H, Jorfeldt L. Echocardiography Doppler in pulmonary embolism: right ventricular dysfunction as a predictor of mortality rate. Am Heart J. 1997;134(3):479-487.
Normotansif PE…..Spiral BT : RV/ LV Bilateral yaygın, büyük trombüsler + ( Pulm. arter obstrüksiyon indeksi yüksek ! ) RV / LV> 0.9 30 günlük mortalite : % 10.1 – 15.6 Schoepf UJ, et al Circulation 2004;110:3276-80 Van der Meer RW, et al. Radiology 2005;235: 798-803.
BNP, NT-proBNP • Prognostik değeri troponinlerden daha yüksek ! Maziere F, Birolleau S, Medimagh S, et al. Comparison of troponin I and N-terminal-pro B-type natriuretic peptide for risk stratification in patients with pulmonary embolism. Eur J Emerg Med. 2007;14:207–211. • BT anjiyografide sağ ventrikül dilatasyonu ile en iyi korelasyon • gösteren belirteç ! Komplikasyonsuz seyir için……. NPD % 97-100 ( Düşük risk belirlemede) Pieralli F, et al. Am J Cardiol 2006; 97: 1386–90. Wolde M, et al. Circulation 2003;107:2082-4.
H- FABP ( Heart-type fatty acid-binding protein ) • Troponinlerden çok daha erken salınır ( 90 dakikada …6 saatte pik yapar ) • Mortaliteyi troponin, BNP ve TTE’den daha iyi belirler ! • Normal H-FABP : EKO ne olursa olsun…..iyi prognoz • Yüksek H-FABP: EKO normal bile olsa …kötü klinik seyir Eur Heart J. 2007;28(2):224-229. Eur Heart J 2007; 28: 224–229. Mortalite % H-FABP> 6 ng/mL 34.5 H-FABP< 6 ng/mL 1,3 Puls M, et al. Eur Heart J 2007; 28: 224-29. Dellas C,et al. J Am Coll Cardiol 2010;55:2150-57.
Sağ ventrikül disfonksiyonu + biyobelirteç yüksekliği Komplike seyir/mortalite Troponin T yüksekliği 3.7 kat Troponin T yüksekliği + RVD 10 kat NT-proBNP >1000 pg/mL + RVD 12 kat BNP + troponin : Negatif prediktif değerleri> % 96 Binder L, et al. Circulation 2005;112:1573–9. Klok FA,et al. Am Respir J Crit Care Med 2008; 178:425-30. Jimenez D, et al. Chest 2009;136:974-82.
Masif PE…….Heparin tedavisi • Masif PE kuşkusunda yüksek doz UFH başlanmalı ! • Standart doz UFH yeterli olmaz ! • Minimum 10.000 Ü İ.V. Bolus….en az 1250 Ü/saat infüzyon • aPTT en az 80 s olmalı
Hangi durumda UFH öncelikle tercih edilmeli? • Trombolitik verilmesi planlanan akut masif PE • Ağır böbrek yetersizliği (kreatin klirensi < 30 ml/dk). • Kanama riski yüksek olgular !! - Kısa yarılanma süresi - aPTT ile takip olanağı - Protamin sülfat ile tam nötralizasyon
Masif PE….Solunum desteği • O2 destek tedavisine rağmen progresif solunum yetmezliği • …..Mekanik ventilasyon • Entübasyon : Kardiyovasküler kollapsı hızlandırabilir ! • - Sedatif hipnotik….endojen katekolamin salınımı • - Göğüs içi basıncı artışı venöz dönüşü azaltabilir • - Mekanik ventilasyon…PVR artışı…RV disfonksiyonunu • PEEP en düşük, • Düşük TV( ~ 6ml / kg )….Plato basıncı < 30 cmH2O) Chest. 2002;121(3):877-905. ESC Guidelines. Eur HeartJ.2008;29(18):22762315. • Kısıtlı veri……Spesifik bir rehber yok !
İ.V. Sıvı verilmesi • Dikkatli olmalı ! ( RVD ) • - RV end diyastolik volümünün aşırı artışı………. • RV iskemisi ve interventriküler şift • - Başlangıçta 250 - 500 ml sıvı….. • Hemodinamik değerlendirme, TTE ile devam. • ( Santral venöz basınç < 12-15 mmHg olacak düzeyde ! ) Piazza G, Goldhaber SZ. The acutely decompensated right ventricle: pathways for diagnosis and management. Chest 2005; 128: 1836–1852. Carlbom D, Davidson B. Pulmonary embolism in the critically ill. Chest. 2007;132(1):313-324.
Stabil olmayan hastada vazopressör / inotrop tedavi • Norepinefrin , dopamin: • - RV fonksiyonunu iyileştirir • - P.artere kan akımını arttırır • - Sistemik vask. rezistansı arttırır • - RV iskemiyi azaltır • Fenilefrin: • - Kardiyak Output ve RV koroner perfüzyonu • daha az arttırır. • - Mevcut taşikardiyi arttırmaz ! • - Diğerlerine eklendiğinde sistemik TA ‘i arttırır • Dobutamin: • - Kardiyak output ve doku oksijenasyonunun arttırır • - Vazodilatör…….sistemik hipotansiyon riski ! 1. Layish D, Tapson V. Pharmacologic hemodynamic support in massive pulmonary embolism. Chest. 1997;111(1):218-224. 2. Hirsch L, Rooney M, Wat S, Kleinmann B, Mathru M. Norepinephrine and phenylephrine effects on right ventricular function in experimental canine pulmonary embolism. Chest. 1991;100(3):796-801.
Stabil olmayan hastada vazopressör / inotrop tedavi • TA’ i yükseltmek için ………Vazopressör ajan ile başla • Şok bulguları veya düşük kardiyak output • devam ediyor ise……………………………. İnotrop ajan ekle ! Piazza G, Goldhaber S. The acutely decompensated right ventricle: pathways for diagnosis and management. Chest. 2005;128(3):1836-1852.
Pulmoner arter vazodilatörleri • İnhale nitrik oksit • - PAB • - Kardiyak indeks • Sildenafil infüzyonu • İnhale prostasiklin 1. Tanus-Santos J, Theodorakis M. Is there a place for inhaled nitric oxide in the therapy of acute pulmonary embolism? Am J Respir Med. 2002;1(3):167-176. 2. Dias-Junior C, Montenegro M, Florencio B, Tanus-Santos J. Sildenafil improves the beneficial haemodynamic effects of intravenous nitrite infusion during acute pulmonary embolism. Basic Clin Pharmacol Toxicol. 2008;103(4):374-379. Trombolitik tedavi / embolektomide gecikmeye bağlı gelişen vazopressörlere refrakter şok durumunda yararlı olabilirler !
Trombolitik tedavi başarısı • İlk 36 saatte başlananlarda yanıt oranı% 92 • MeneveauN,et al. Chest 2006;129:1043 • 7 Günden sonra yanıt / etkinlik azalıyor ( Heparininkine yaklaşıyor ! ) • 14 güne kadar kullanılabileceği öneriliyor • Daniels LB, et al. Am J Cardiol 1997;80:184
Submasif PE’ de trombolitik kullanımı • Evet Hayır • Kardiyovasküler kollapsa neden - Rutin kullanımı destekleyen • olabilecek RV yetersizliği düzeltir yeterli klinik çalışma yok • Ek tedaviye gereksinimi azaltır: - Mortaliteyi azalttığı • gösterilememiş ! • - Katekolamin infüzyonu • - Mekanik ventilasyon - Major kanama riskini • - Kardiyopulmoner resüsitasyonarttırır(intrakraniyal dahil ) • - Acil cerrahi embolektomi • Kr. tromboembolik pulmoner hipertansiyon • gelişme sıklığını azaltır Piazza G, Goldhaber SZ. Vascular Medicine 2010;15(5):419-428
Trombolitik tedavini kontrendikasyonları • İntrakraniyal malignite veya kitle • İntrakraniyal hemoraji hikayesi • 2 Ay içinde serebrovasküler olay veya nöroşirurjikal işlem • Cerrahi, invazif işlem veya internal biyopsi • Yakında major travma • Aktif veya yakında solunum, GİS veya genitoüriner kanama • Ciddi kontrolsuz hipertansiyon • Yakında uzamış kardiyopulmoner resusitasyon • Trombositopeni ( < 50.000 / mm3) • Akut perikardit veya perikardiyal efüzyon • Aortik diseksiyon kuşkusu
Trombolitik tedavi rT-PA 100 mg 2 saat Streptokinaz 250.000 U 30 dakika 100.000 U/kg/saat 12 - 24 saat Major kanama : % 13 - 21.7 İntrakraniyal : % 1.8 - 3 (ICOPER). Lancet. 1999;353(9162):1386-1389. (ESC). Eur Heart J. 2008;29(18):2276-2315.
Hangi trombolitik ajan ? • 2 saatlik 100 mg rT-PA infüzyonu • ( PA basıncı % 30 , kardiyak indeks % 15 ) • Randomize çalışmalar ( rt-PA, streptokinaz, ürokinaz ) : • rt-PA ile daha hızlı anjiyografik ve hemodinamik düzelme • 24 saat sonra fark yok ! • > 2 saat perfüzyon…………………Kanama daha fazla ! Meyer G.The european cooperative study group, J Am Coll Cardiol 1992;19:239. Goldhaber SZ. Lancet 1988;2:293.
Trombolitik rejimleri • Streptokinaz ……2 saatte 1.5 milyon Ü • rT-PA ………….. 15 dakikada 0.6mg /kg (max. 50 mg) • Pulmoner kateter ile: • rT-PA …………… 2 saatte 50 mg • - Sonuçlar periferik venöz kullanım ile aynı ! İntraembolik infüzyon !
Trombolitikden antikoagülana geçiş • Standard heparin tercih edilmeli ! • Trombolitik tedavi başlanırken heparin kesilmeli • Önceden UFH başlanmışsa - 4 saatte bir aPTT …..Normalin üst limitinin 2 katının altında ise ( < 80 s ): UFH infüzyonu başlanır (18 UI/kg/saat) • Bolus heparin yapılmaz ! Piazza G, Circulation 2006;114:e42
Başlangıçtaki trombolitik tedaviye yeterli yanıt yok ! Tekrarlanan trombolitik ile : - Mortalite % 38 - Ciddi kanama % 15 Meneveau N, Se´ronde M, Blonde M, et al. Management of unsuccessful thrombolysis in acute massive pulmonary embolism. Chest. 2006;129(4):1043-1050.
Cerrahi embolektomi • Trombolitik tedavi kontrindike( veya uygulamaya vakit yok ! ) • ( Masif PE olgularının yaklaşık % 30’u )J Am Coll Cardiol 1997; 30: 1165–1171. • Trombolitik tedaviye rağmen persistan hipotansiyon • TTE ile büyük intrakardiyak trombüs !
Kateter teknikleri • Görüntüleme + Aspirasyon, fragmantasyon, rheolitik trombektomi + kateterle trombolitik uygulanması ( rt PA 10 mg bolus, 20mg/h…2 saat ) • Klinik başarı % 67 - 100 • Skaf E,et al. Am J Cardiol 2007;99:415-20 • Kucher N, et al. Chest 2007;132:657 İşlem, hemodinamik düzelme sağlanınca derhal sonlandırılır !
Ultrasound - hızlandırılmış trombolitik tedavi EkoSonik endovasküler sistem(EKOS) • Akustik enerji fibrine yayılarak distal embolizasyona • neden olmadan fibrin porositesini arttırmakta • Trombolitik ajan daha etkili olmakta ! Lin PH, Annambhotla S, Bechara CF, et al. Comparison of percutaneous ultrasound-accelerated thrombolysis versus catheter-directed thrombolysis in patients with acute massive pulmonary embolism. Vascular. 2009;17(suppl 3):
Filtre endikasyonları • Antikoagülan / trombolitik tedaviye kontrindikasyon veya • kanama gelişimi • Yeterli antikoagülasyona rağmen • tekrarlayan tromboembolizm. • Embolektomi, endarterektomi • sonrası