MEME KANSERİ, BEDEN İMAJI,CİNSELLİK VE FERTİLİTE

1. MEME KANSERİ, BEDEN İMAJI,CİNSELLİK VE FERTİLİTE Prof. Dr. Gülşen Vural Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Öğretim Üyesi

2. MEME KANSERİ • Kadınlığın, üremenin, anneliğin ve beslemenin sembolü olan memeler, kadına özgü emzirme fonksiyonunu sağlayan hayat verici organlardır.

3. MEME KANSERİ • Kadın açısından bu kadar önemli işlevleri olan memenin kanserleşmesi son yıllarda ülkemizde ciddi bir sorun teşkil etmektedir.

4. MEME KANSERİ • Tedavisinde sıklıkla mastektomi uygulanması nedeniyle meme kanseri diğer kanser türlerinden daha çok cinsel işlev bozukluğuna, beden imajı değişikliklerine neden olabilmektedir. • Mastektomi travmatik etkileri ile psikolojik sorunlara da yol açabilmektedir.

5. MEME KANSERİ • Meme kanseri ameliyatı öncesinde kadınlar daha çok; -Kaygı ve iletişim problemleri yaşarken Sonrasında; - Beden imajı değişikliği, - Korku ve endişe, -.

6. MEME KANSERİ -Partnere karşı kendini yetersiz hissetme nedeni ile cinsel ilişkiden kaçınma benzeri sorunlar yaşanabilmektedir, - Evlilikte ve sosyal çevre ile olan iletişimde de sorunlar görülebilmektedir.

7. BEDEN İMAJI • Beden imajı; bireyin bedenine ve bedeninin işleyişine karşı geliştirdiği olumlu ve olumsuz duygular ve bedenimiz ile ilgili zihnimizde canlandırdığımız resimdir.

8. BEDEN İMAJI VE MEME KANSERİ • Beden imajı, hem ruh sağlığını etkileyen hem de ondan etkilenen bir kavramdır, • Olumlu beden imajı ruh sağlığına olumlu katkıda bulunurken, olumsuz beden imajı da ruh sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir, • Geçici ya da uzun süreli şekil bozuklukları ve fiziksel yeti yitimine yol açan sağlık problemleri de beden imajını olumsuz etkileyebilmektedir.

9. BEDEN İMAJI VE MEME KANSERİ • Tıbbi tedavilerin sonucunda meydana gelen değişiklikler gözle görülmese bile beden imajı açısından sıkıntı yaratabilmektedir.

10. BEDEN İMAJI DEĞİŞİKLİĞİNE TEPKİLER • Beden imajı değişen birey ilk tepki olarak inkar yaşayabilir, • Değişen beden bölümüne bakmayı red edebilir, • Anksiyete, öfke ve kaygı yaşayabilir, • Kabul döneminde kaybı gizleyemeyeceğini anlar ve bedenindeki değişikliğe uyum sağlamaya çalışır.

11. MASTEKTOMİ SONRASI TEPKİLER • Mastektomi sonrası bir kadının bu konudaki ifadeleri şöyledir: • Uzun süre memin alındığı alana bakamadım, dokunamadım. Daha sonra mememi geri getiremeyeceğimi anladım ve memesiz bir kadın olarak yaşamayı kabul ettim.

12. MEME KANSERİ VE BEDEN İMAJI • Mastektomi sonrası bazı kadınlar kendilerini daha az feminen hissettiklerini belirtmişlerdir, • Bazı kadınlar da tek başlarına ya da yanlarında birileri varken çıplak olmaktan rahatsızlık duyduklarını ifade etmişlerdir.

13. MEME KANSERİ VE BEDEN İMAJI • Ganz ve arkadaşları, mastektomi uygulanan kadınların konservatif meme tedavisi uygulananlardan daha çok beden imajlarının bozuk olduğunu ve mastektomili kadınların giyimde, giysi seçiminde zorlandıklarını ifade etmişlerdir.

14. MEME KANSERİ VE BEDEN İMAJI • Meme rekontrüksiyonu yapılan kadınların yapılmayan kadınlara oranla beden imajı konusunda daha çok olumlu duygulara sahip oldukları da saptanmıştır, • Bu grup ameliyat sonrasında cinselliğe daha erken başlamıştır.

15. MEME KANSERİ VE BEDEN İMAJI • Mastektomi sonrasında beden imajı; Memenin kadın tarafından algılanmasına, Çevrenin reaksiyonuna, Kadının kişilik yapısına göre değişmektedir.

16. BEDEN İMAJI VE MEME KANSERİ • Hastalık ya da tedaviye bağlı oluşan değişikliğe eşin tepkisi de kadının beden imajını olumlu ya da olumsuz etkileyebilmektedir, • Eşin mastektomi skar dokusunu okşaması kadını olumlu etkileyebilir.

17. HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI • Hemşire beden imajı sorunu yaşayan bireye yaklaşırken; değişen beden bölümünün birey için anlamı, • Bireyin değişikliklere ve hastalığa tepkisi, • Kadının kanseri algılama biçimini doğru olarak belirlemelidir.

18. HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI • Hemşire ayrıca kadının baş etme mekanizmalarını, • Hastalık ya da beden imgesindeki değişiklik konusundaki bilgisinin doğruluğunu anlamaya çalışmalıdır.

19. HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI • Beden imajı değişikliğine hazırlık ameliyat öncesinde başlamalıdır, • Bu amaçla: ameliyat öncesinde kadına tek memenin olduğu bir maket üzerinde mastektomi hakkında bilgi verilerek duygu ve düşüncelerinin paylaşılması gerekir.

20. HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI • Kadının vücuduna yalnız iken bakması, meydana gelen değişikliği görmesi ve dokunması için zamana ihtiyacı vardır, • Kendini hazır hissettiğinde kadın yeni görüntüsü ile ilgili olarak arkadaşları ve partneri ile konuşabilir.

21. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Cinsellik pek çok toplumda tabu olarak kabul görmektedir, • Türkiye’de de cinsellik pek çok hastalıktan etkilenmesine karşın, sağlık personeli tarafından yeterince

22. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanseri ile ilgili yapılan bir çalışmada, kadınların %96’sında bir ya da daha fazla cinsel sorun görüldüğü, bunların %64’ünde cinsel istek azlığı, % 48’inde cinsel istek yokluğu, %44’ünde orgazm olamama, %42’sinde vajinal kuruluk ve %38’inde ağrı benzeri sorunlar yaşandığı saptanmıştır.

23. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanserli hasta grubunda cinsel istekte azalmanın nedenleri; • Meme dokusunda ortaya çıkan kayıp, saç dökülmesi, • Ağrı, beden imajı, çocuk doğurganlık kapasitesi, sağlık durumunu algılamada meydana gelen değişikliklerdir.

24. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • İlaç uygulamaları,aşırı yorgunluk ve nüks korkusunun da cinsel yaşamı olumsuz etkileyen faktörler arasında yer aldığı bildirilmiştir, • Kemoterapi: menapoza ve sıcak basmalarına yol açarak cinsellikle ilgili sorunları ortaya çıkarabilmektedir.

25. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanseri tedavisi sırasında cinselliği etkileyen sorunlardan biri diğeri de bulantı ve kusmadır, • Bulantı-kusma cinselliğe ilgiyi azaltacağından cinsel ilişkiden önce ağır yemeklerden kaçınılması gerekir.

26. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Kemoterapi ayrıca ağızda, boğazda, vajinal ve rektal bölgelerde yaralara yol açabilmektedir, • Bu yan etkiler kemoterapi alan tüm hastalarda görülmeyebilir.

27. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Kemoterapi sırasında yaşanabilecek sorunlardan birisi de kemik iliğinin baskılanmasıdır, • Kemik iliğinin baskılanması sonucunda enfeksiyon riski artar, • Bu dönemde cinsel ilişki enfeksiyon açısından sınırlandırılabilir.

28. VAJİNAL KURULUK • Kemoterapinin yan etkilerinden biri olan vajinal kurulukla baş etmede kayganlaştırıcı ajanlar kullanılabilir, • Vajinal kuruluğu olan kadınlar için farklı pozisyonlarda ilişki rahatlatıcı olabilir.

29. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Vajinal kuruluk için vajinal halka kullanımı önerilmektedir, • Oral seks, masaj, okşanma da ilişkisiz doyuma ulaşmak için bir yol olabilir.

30. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Tedavi sırasında yaşanan kaygılardan biri de cinsel ilişki sırasında kemoterapötik ilaçların erkeğe geçebileceğine dair endişedir, • Kemoterapötik ilaçların semene geçtiğini gösteren bulgulara rastlanmamıştır, • Güvenlik için tedavi sonrasında bir kaç gün kondom kullanılabileceği belirtilmelidir.

31. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanseri tedavisinde kullanılan Tamoksifen (vajinal kuruluk ve libido kaybına yol açarak) cinsel yaşamı olumsuz etkileyebilmektedir, • Tamoksifen alırken gebelik oluşabileceğinden bu konuda kadınların uyarılması gerekir, • Tamoksifenle oluşan gebeliklerde doğum defektleri gelişebilir.

32. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanserli kadınlarda kullanılan anti depresanlar ve ağrı kesiciler de halsizlik ve konstipasyon yaparak cinsel isteği azaltabilirler.

33. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Radyoterapiye bağlı olarak gelişen yorgunluk hastanın cinsel isteğini ve aktivitesini azaltabilir, • Kadının eşi hastayı yormamak, radyoterapi dönemini rahat geçirmesini sağlamak ve radyasyon alabileceğini düşünerek birlikte olmak istemeyebilir.

34. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Hasta ve eşi radyoterapi süreci, yan etkileri ve yan etkilerinin cinselliğe etkisi hakkında bilgilendirilmelidir, • Özellikle hastanın eşine tedavi sonrası kadının radyoaktif olmadığı ve rahatça sarılabileceği söylenmelidir, • Hastaya kendisini enerjik hissettiğinde eşiyle beraber olabileceği de anlatılmalıdır, • İlişki sırasında eforu azaltan pozisyonlar, kadının üstte olması benzeri alternatifler önerilebilir, • Cinsel ilişkiden önce ve sonra dinlenme tavsiye edilebilir.

35. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Ağrılı cinsel ilişki sorunu olan kadın cinsel birleşme sırasında meydana gelebilecek ağrıdan korkabilir ve bu korku partnerinde de rahatsızlığa ve strese neden olabilir.

36. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanseri tedavisinden sonra cinselliğin araştırıldığı bir çalışmada, cinselliğin kanser tanısının konulmasını izleyen dönemde ihmal edildiği saptanmıştır.

37. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Kadınlar cinsel ilişkilerinin cerrahi sonrası ve kemoterapi sırasında ertelendiğini ifade etmişlerdir.

38. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Aktif kanser tedavisi alan hastaların % 82’si sağlık çalışanları ile seksüel endişelerini paylaştıklarını, geri kalan hasta grubunun ise kanser tedavisi alırken cinselliğin akıllarına gelen en son konu olduğunu belirtmişlerdir.

39. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Yangın ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada meme kanserinden sonra seksüel istekte azalma ve disparanoya olduğu saptanmıştır.

40. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Cerrahi sonrası kadınlar cinsel ilişkide bulunmama nedenlerini enfeksiyon korkusu olarak açıklamışlardır, • Cinsel ilişkiyi kısıtlamanın bir diğer nedeni de abdest alma sonucunda soğuk alma endişesi olarak ifade edilmiştir.

41. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Kadınlar ayrıca tedavi süreçlerinde eşleri ile aynı yatağı paylaşmadıklarını da belirtmişlerdir, • Kadınlar eşlerinin kendilerine zarar vermemek için ayrı yattıklarını da ifade etmişlerdir.

42. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Kadınlar özellikle penil vajinal ilişkinin erkekler için önemli olduğunu kadın için çok önemli olmadığını ifade ederken, cinsel ilişkide bulunmadıkları takdirde eşlerinin başka kadınlarla ilişkisinin olabileceğini de belirtmişlerdir.

43. MEME KANSERİ VE CİNSELLİK • Meme kanserli kadınlar tedavi sırasında eşlerinin cinsellikle ilgili isteğini doğrudan reddedemediklerini, yorgun olduklarını belirterek ertelediklerini açıklamışlardır.

44. MEME KANSERİNDE CİNSEL DANIŞMANLIK • Hemşirenin cinsel danışmanlık sırasında kadının mahremiyetine saygı göstermesi önemlidir, • Danışmanlık için eşlerin birlikte ele alınması gerekir, • Danışmanlık sırasında açık uçlu sorular sorularak çiftlerin kendilerini ifade etmelerine olanak sağlamak önemlidir.

45. MEME KANSERİNDE CİNSEL DANIŞMANLIK • Kanser ve seks konusunda kadının sahip olduğu yanlış inanç ve tutumların da belirlenmesi gerekir, • Bu konudaki bazı yanlış inançlar: tedavi sırasında seksin sağlıksız olduğu, hastalığa yol açtığı, tedavinin etkinliğini azalttığı ve kanserin büyümesine yol açtığı düşüncesidir.

46. MEME KANSERİNDE CİNSEL DANIŞMANLIK • Cinselliği olumsuz etkileyen faktörlerden birisi de kadının eşi tarafından çıplakken görülmek istememesidir, • Böyle bir durumda sevişme sırasında odanın loş bir ışıkla aydınlatılması uygun olabilir.

47. MEME KANSERİNDE CİNSEL DANIŞMANLIK • Seksin penetran ilişki olmadan da güzel olduğu söylenebilir.

48. MEME KANSERİ VE FERTİLİTE • Kanser tedavisi sırasında doğurganlık kalıcı ya da geçici olarak etkilenebilir, • Bu durum tedavinin tipine ve dozuna bağlı olarak değişir.

49. MEME KANSERİ VE FERTİLİTE • Over dokusu kemoterapi ilaçlarına karşı hassastır, • Özellikle Siklofosfamid’in fertilite problemlerine yol açtığı bilinmektedir, • Kemoterapi aynı zamanda prematür menapoza da yol açabilmektedir.

50. MEME KANSERİ VE FERTİLİTE • Over rezervlerinin azalmasına bağlı olarak kırk yaş üzerindeki kadınların üreme yeteneklerini tamamen kaybetme olasılıkları gençlere göre daha fazladır.