MIEJSKI OŚRODEK POMOCY RODZINIE W BYTOMIU

1. MIEJSKI OŚRODEK POMOCY RODZINIEW BYTOMIU PRACA SOCJALNA Z RODZINAMI BIOLOGICZNYMI NA RZECZ POWROTU DZIECI Z PLACÓWEKOPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH

2. Obraz pomocy społecznej w Polsce(a także w naszym mieście) zmienia się. Rosną oczekiwania wobec instytucji pomocy społecznej.Pomoc społeczna jest coraz częściej kojarzona z aktywizacją klientów pomocy społecznej, coraz rzadziej utożsamia się ją z rozdawnictwem środków finansowych.

3. Praca socjalna jest podstawową działalnością pracownika socjalnego. W celu umożliwienia świadczenia usług na jak najwyższym poziomie przyjęto odpowiednie rozwiązania organizacyjne - wyodrębnienie w strukturze Ośrodka stanowisk asystenta rodziny. Jest to odpowiedzią na rozpoznaną potrzebę pracy z rodzicami zagrożonymi wykluczeniem społecznym lub wykluczonych, w tym z rodzicami biologicznymi w celu umożliwienia powrotu dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo - wychowawczych do ich domów rodzinnych.

4. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu jest jednostką realizującą zadania wynikające bezpośrednio z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, której celem jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji, których nie są w stanie pokonać przy wykorzystaniu własnych możliwości, zasobów oraz uprawnień.

5. Zadania te są realizowane poprzez pomoc w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb oraz wzmacnianie działań jednostki w ten sposób, by przywrócić jej samodzielność i umożliwić życie w godnych warunkach.

6. Art. 70 ustawy o pomocy społecznej nakłada obowiązek udzielania pomocy rodzinom mającym trudności w wypełnianiu swoich zadań oraz dziecku, w szczególności przez działania specjalistów, które mają doprowadzić do odzyskania przez rodzinę zdolności prawidłowego funkcjonowania. Natomiast jeżeli działania nie zostaną podjęte w odpowiednim czasie i dzieci zostaną odseparowane od swoich rodziców, należy objąć rodzinę odpowiednią pomocą, aby dzieci miały kontakt ze swoimi rodzicami biologicznymi, a w rezultacie wróciły do swoich rodzin naturalnych.

7. Podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Jedną z najbardziej trudnych sytuacji jest niewydolność wychowawcza rodziny, a jednym z najgorszych jej skutków jest umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej. W ogromnej większości przypadków dziecko nie powraca do rodziny biologicznej.

8. Aby możliwy był powrót dziecka niezbędna jest zmiana funkcjonowania rodziców, wyeliminowanie przyczyny, dla której została podjęta decyzja o odebraniu dziecka z rodziny. Bez odpowiedniego wsparcia z zewnątrz dla wielu rodziców jest to niewykonalne.Praca z rodzicami biologicznymi w celu umożliwienia powrotu dzieci z placówek opiekuńczo - wychowawczych wymaga intensywnego kontaktu z osobą pomagającą oraz budowanie sieci oparcia społecznego.

9. Zakłada się, że najlepsze efekty przynosi interdyscyplinarne podejście do rozwiązywania problemów społecznych dlatego w pracy socjalnej wykorzystuje się zespoły interdyscyplinarne.

10. Pracownicy socjalni w pracy z rodzinami pracują na kontraktach socjalnych. Ponadto wykorzystują wszystkie dostępne instrumenty aktywnej integracji społeczno-zawodowej. Aktywizują zawodowo kierując do: • Programu prac społecznie użytecznych, • Programu Aktywności Lokalnej, • Punktu Pomocy Koleżeńskiej.

11. Kierują do Klubu Integracji Społecznej, gdzie dorośli członkowie rodziny uczestniczą w zajęciach szkoleniowo-edukacyjnych i mają możliwość skorzystania z fachowej pomocy specjalistów: • psychologa, • terapeuty, • konsultanta prawnego, • doradcy zawodowego.

12. Pomoc specjalistów, pracowników socjalnych i pracowników socjalnych - asystenta rodzinnego ma na celu: • uświadomienie rodzicom popełnianych błędów wychowawczych, • rozbudzenie motywacji do naprawy własnej postawy wobec dziecka, • pobudzenie poczucia odpowiedzialności za losy własnej rodziny i poszczególnych jej członków (zwłaszcza dzieci), • wyposażenie w podstawową wiedzę dotyczącą prawidłowych i nieprawidłowych postaw rodzicielskich (oraz konsekwencji z nich wynikających),

13. wyposażenie w podstawową wiedzę dotyczącą komunikacji werbalnej i pozawerbalnej oraz jej znaczenia, • wyposażenie w podstawową wiedzę dotyczącą asertywnego wyrażania własnych emocji i poglądów, • wypracowanie metod postępowania i porozumiewania się w rodzinie, • budowanie prawidłowych więzi między członkami rodziny, • rozwijanie umiejętności wychowawczych, • aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym dziecka, • wyrabianie umiejętności wyrażania własnych uczuć, otwartości i wzajemnej akceptacji,

14. wyrabianie prawidłowych nawyków dbania o zdrowie (higiena, pielęgnacja, prawidłowe odżywianie, rekreacja w razie potrzeby, leczenie i rehabilitacja), • umiejętność prawidłowego gospodarowania budżetem domowym, oszczędne gospodarowanie mediami, planowanie wydatków, • wspieranie i naukę w zakresie wykonywania prac na rzecz domu – podział obowiązków na członków rodziny, tj. sprzątanie, gotowanie, zmywanie, prasowanie, remont, itp.,

15. wyrabianie umiejętności w załatwianiu spraw urzędowych, • edukację i trening w zakresie obowiązujących norm współżycia społecznego, • zmianę stosunku osób w rodzinie do własnej sprawczości, • motywowanie do podejmowania działań, • zwiększenie poczucia wpływu na własne życie, • podniesienie samooceny, • rozwinięcie kompetencji poszczególnych członków rodziny (rodziców, dzieci), • wzbudzanie wiary w swoje możliwości, • osiąganie wyznaczonych przez nich celów.

16. Trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna w Bytomiu, w bardzo dużym stopniu znajduje niekorzystne odzwierciedlenie w życiu wielu bytomskich rodzin. Na koniec 2009 roku liczba mieszkańców wynosiła 169.772 osób (dane na podstawie systemu PESEL Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Bytomiu). W 2009 roku z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie korzystało 6.757 gospodarstw domowych, w tym 21.345 osób, z czego w dużym stopniu były to rodziny z dziećmi, znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej oraz w kryzysie.

17. Alkoholizm, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, przemoc, często powodują, że zagrożone staje się życie lub zdrowie znajdujących się w rodzinie dzieci. W tym momencie często niewystarczające okazują się dotychczasowe oddziaływania ze strony instytucji mających za zadanie pomoc rodzinom będącym w trudnych sytuacjach. Z uwagi na brak innych możliwości oddziaływania na rodzinę, umieszczenie dzieci w placówce lub pogotowiu rodzinnym często okazuje się jedynym rozwiązaniem zabezpieczającym dobro dziecka, jednak nie powinno być ono ostatnim etapem interwencji w rozwiązywaniu trudnej sytuacji.

18. Rodzice pozostawieni bez wsparcia pogłębiają swoje problemy, stają się bezradni i nie widzą szansy na poprawę sytuacji. Często przestają się interesować dziećmi, nie poczuwają się do odpowiedzialności za nie. Opiekę nad dzieckiem przejmują różnego rodzaju instytucje. Rodzice przyzwyczajają się do takiego stanu rzeczy, nie zdając sobie sprawy jak bardzo jest to niekorzystne dla rozwoju ich dzieci, które czują się porzucone i osamotnione. Dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych mają zapewnione lepsze warunki socjalno-bytowe aniżeli w domach rodzinnych, jednakże nie mają w pełni zaspokojonych potrzeb emocjonalnych. Żaden pracownik placówki nie jest w stanie zapewnić swoim wychowankom uczuć, których potrzebuje każde dziecko.

19. Z informacji posiadanych przez MOPR w Bytomiu wynika, że najczęstszą przyczyną umieszczenia dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych jest uzależnienie rodziców od alkoholu i narkotyków, przemoc, zaburzenia psychiczne, bezrobocie, niewydolność wychowawcza oraz trudna sytuacja materialna i mieszkaniowa. Dlatego bardzo ważne jest, aby pracować z rodziną w taki sposób, żeby pomóc jej przezwyciężyć sytuację kryzysową, co zwiększy szansę rodziny na odzyskanie dzieci.

20. W ubiegłym roku wróciło z placówek opiekuńczo – wychowawczych do domów rodzinnych 41 dzieci. Powyższa sytuacja była wynikiem intensywnej pracy z rodziną pracownika socjalnego MOPR, pracownika socjalnego zatrudnionego w placówce, asystenta rodziny oraz zespołów interdyscyplinarnych.

21. Rodzina, która sama nie jest w stanie poradzić sobie z kryzysem, czego skutkiem jest odebranie dzieci wymaga podjęcia wielu działań naprawczych, których rezultatem jest poprawa jej funkcjonowania.

22. Pracownicy socjalni z uwagi na przeciążenie pracą biurową, zbyt dużą ilością środowisk objętych pomocą oraz szerokim zakresem obowiązków, nie są w stanie poświęcić wystarczającej ilości czasu w podjęciu działań na rzecz rodzin, które znajdują się w kryzysie. Dlatego też zatrudnienie pracownika socjalnego - asystenta rodzinnego i ścisła współpraca pozostałych specjalistów (zespoły interdyscyplinarne) jest próbą podniesienia efektywności podejmowanych działań.

23. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo – wychowawczych opiera się na ścisłej współpracy pracownika socjalnego, pracownika socjalnego - asystenta rodziny MOPR oraz pracownika socjalnego zatrudnionego w placówce.Dzięki temu działania poszczególnych specjalistów nie powielają się, a rodzina realizuje spójny plan działań. Ponadto indywidualna praca z rodziną będzie wzmacniana poprzez prowadzenie grupy wsparcia dla rodziców

24. Zadania pracownika socjalnego • diagnoza sytuacji rodziny (określenie podstawowych problemów, dysfunkcji i przejawów patologii) • kwalifikowanie rodzin do pracy z asystentem • współpraca z asystentem rodziny, pracownikiem socjalnym zatrudnionym w placówce opiekuńczo – wychowawczej oraz – w razie potrzeby – innymi specjalistami w opracowywaniu planu pomocy • zawarcie kontraktu socjalnego z rodziną • zwoływanie zespołów interdyscyplinarnych gdy zachodzi taka konieczność • pomoc w uzyskaniu przez rodzinę adekwatnego do sytuacji wsparcia materialnego • monitorowanie sytuacji rodziny oraz ewaluacja działań

25. Zadania pracownika socjalnego - asystenta rodziny • współpraca z pracownikiem socjalnym MOPR oraz pracownikiem socjalnym zatrudnionym w placówce opiekuńczo – wychowawczej w realizacji planu pomocy • diagnozowanie potrzeb i sytuacji rodziny w okresie pracy z tą rodziną • udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej poprzez: • kształtowanie kompetencji w zakresie: prowadzenia gospodarstwa domowego, dbania o zdrowie, prawidłowego wychowywania i opieki nad dziećmi (rozwijanie umiejętności opiekuńczo - wychowawczych), prawidłowego funkcjonowania społecznego (w tym poruszania się na rynku pracy)

26. prowadzenie poradnictwa i edukacji dla rodzin objętych pomocą, w tym poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów • udzielanie informacji na temat pomocy świadczonej przez właściwe instytucje rządowe, samorządowe i organizacje pozarządowe oraz pomoc w uzyskaniu odpowiedniego wsparcia • motywowanie do podejmowania działań wynikających z planu pomocy zmierzających do poprawy sytuacji (np. podjęcie i kontynuowanie leczenia odwykowego, terapii rodzinnej bądź uregulowanie sytuacji mieszkaniowej, korzystanie z pomocy PUP, etc.) • motywowanie do naprawy własnej postawy wobec dziecka oraz nawiązania bądź podtrzymywania kontaktów z dzieckiem umieszczonym w placówce

27. dokonywanie wraz z pracownikiem socjalnym ewaluacji poszczególnych etapów działań oraz korekt planu pomocy • uczestnictwo w pracach zespołów interdyscyplinarnych i współpraca z poszczególnymi członkami zespołów • organizowanie dla rodzin spotkań mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji (organizowanie grup wsparcia) • prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną i dokonywanie oceny sytuacji rodziny

28. Zadania pracownika socjalnego zatrudnionego w placówce opiekuńczo - wychowawczej • sporządzenie diagnozy rodziny w oparciu o standardowy, obowiązujący w resorcie pomocy społecznej, wywiad środowiskowy (rodzinny) • praca nad relacją rodzic – dziecko podczas odwiedzin rodzica w placówce • praca socjalna indywidualna z szczególnymi rodzinami • praca w zespole poprzez współorganizowanie „szkoły dla rodziców” i specjalistycznych zajęć dla rodziców • uczestnictwo w diagnozowaniu stanu psychofizycznego i sytuacji rodzinnej i życiowej dziecka i jego rodziny

29. organizacja, inicjacja i utrzymanie kontaktów z instytucjami wpierającymi rodzinę wychowanków oraz wpieranie działań niezbędnych do unormowania działań rodziny celem umożliwienia powrotu dziecka do rodziny • prowadzenie wraz z pedagogiem poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego dla rodziców dzieci • uczestnictwo w pracach zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych • prowadzenie i sporządzanie dokumentacji z wykorzystaniem technologii informatycznej (wywiady, opinie i inne) • współpraca z pracownikiem socjalnym MOPR oraz pracownikiem socjalnym - asystentem rodziny w realizacji planu pomocy • uczestnictwo w pracach zespołów interdyscyplinarnych i współpraca z poszczególnymi członkami zespołów

30. W każdym Terenowym Punkcie Pomocy Środowiskowej zatrudnia się pracownika socjalnego - asystenta rodziny, który obejmuje swoim wsparciem nie więcej niż 10 rodzin.

31. Obecnie tutejszy Ośrodek opracował siedem projektów konkursowych z zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną 1. „Zegar tyka rodzicu rusz głową” – wsparcie rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi 2. Festyn Rodzinny pt. „Nie ma jak w domu” 3. Wyjazd rodzinny pt. „Teraz my” 4. Utworzenie oraz podniesienie kwalifikacji dwóch zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem wielodzietnych rodzin zastępczych

32. 5. Pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość prowadzenia rodzinnej opieki zastępczej i wspieranie dzieci w prorodzinnych formach opieki. 6. „DOM” - Dajemy Oparcie i Możliwości 7. „PROM” – Proszę Rodzicu Odzyskaj Mnie ! Praca na rzecz powrotu dzieci do rodzin biologicznych.

33. Dwa ostatnie projekty dotyczą pracy pracownika socjalnego – asystenta rodziny Projekt „DOM”DAJEMY OPARCIE I MOŻLIWOŚCIJest to projekt konkursowy współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach EFS na kwotę 1 715 250 zł. W ramach projektu planuje się zatrudnienie 9 pracowników socjalnych - asystentów rodziny. Projekt jest w trakcie oceny merytorycznej.

34. Projekt „PROM” „PROSZĘ RODZICU ODBIERZ MNIE”Jest to projekt konkursowy w ramach programu Ministra Pracy i Polityki Społecznej na kwotę 93.743,70. W ramach projektu planuje się zatrudnienie 2 pracowników socjalnych - asystentów rodziny. Oczekujemy na rozstrzygnięcie konkursu.

35. Dziękujemy za uwagę Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu ul. Strzelców Bytomskich 16, 41-902 Bytom tel. 32 388-67-00, e-mail: sekretariat@mopr.bytom.pl http://www.mopr.bytom.pl Urząd Miejski w Bytomiu ul. Parkowa 2, 41-902 Bytom tel. 32 281-20-51, e-mail: um@um.bytom.plhttp://www.um.bytom.pl