MULTICULTUREEL DEBAT IS GESEKSUALISEERD OF GEGENDERED

1. Vrouw zijn in de multiculturele samenlevingEmeriti Forum 30 Januari 2014 Nadia Fadil IMMRC – KU Leuven

2. MULTICULTUREEL DEBAT IS GESEKSUALISEERD OF GEGENDERED

3. Paul Scheffer “Wederkerigheid is belangrijk, maar kan niet verhullen dat het gaat om de verdediging van een open samenleving. Dat stelt grenzen aan het culturele veelvoud. (…) In het openbare leven behoort geen plaats te zijn voor stromingen die de scheiding van staat en kerk of de gelijke rechten van man en vrouw willen opheffen” Het Multiculturele Drama, 29 Januari 2000, NRC-Handelsblad

4. Femme de la Rue (2012)

5. Hoofddoek

6. 1989-1994 • Creil • Erneste Chénière

7. 2003-2004 • Alma & Lila Lévy

8. 2003-2004 • Commission Stasi

9. 2009 Gemeenschapsonderwijs • Karin Heremans

10. “Burqa” wet 2011

11. Redenen voor verbod • Neutraliteit • Emancipatie van de vrouw

12. Vraagstelling • Hoe kunnen we deze focus op “gendergelijkheid” begrijpen? • Hoe kunnen we de bijna ‘spontane’ associatie tussen het multicultureel vraagstuk en het gender vraagstuk kaderen?

13. Opbouw • Historische situering van de hoofddoek • De hoofddoek in de Islam • De ontdekking van de hoofddoek als een “modern” probleem • De hoofddoek als symbool van culturele authenticiteit • Beschouwing & conclusie

14. Geschiedenis van de hoofddoek • Leila Ahmed (1992) Women and Gender in Islam, Yale University Press • Fadwa El-Guindi (1999) Veil. Modesty, Privacy and Resistance, Berg Publisher.

15. Assyrische wortels • Assyrische wortels • Reeds wijdverspreid in Mesopotamie • Onderscheid tussen vrouwen van stand en slaven/vrouwen van lichte zeden

16. Wet 40: “hij die een gesluierde slaaf ziet, en haar laat gaan (en) haar niet heeft gearresteerd (…) zal 50 roedeslagen krijgen, diens oren zullen doorboord worden en een koord zal doorheen die doorboringen worden getrokken en aan de achterkant vastgeknoopt worden” (geciteerd in El-Guindi 1999: 15)

17. Byzantijnse segregatie • Segregatie mannen en vrouwen: Hellenistische wortels • Integratie in vroeg-Christelijke tradities en verspreid in Byzantijns rijk • Vrouwen speelden geen publieke rol • Sluier aanwezig

18. Ontwikkeling van de Islam (622 A.D.) • Pre-islamitische periode: vrouwen actieve publieke rol • Sluier vervulde sociale functie • Segregatie en onttrekking van de vrouw uit publieke functies zal zich verder ontwikkelen doorheen geschiedenis van de Islam • Abbasidische periode (750-1258)

19. Niet beperkt tot vrouwen! • Ook mannen waren en/of zijn gesluierd • Klimatologische omstandigheden en functionele rol van de hoofddoek

20. Emirati

21. Touareg

22. Sikh

23. De profeet

25. Opbouw • Historische situering van de hoofddoek • De hoofddoek in de Islam • De ontdekking van de hoofddoek als een “modern” probleem • De hoofddoek als symbool van culturele authenticiteit • Beschouwing & conclusie

26. De hoofddoek in de Koran Surat Ahzab 33: 59 “O profeet! Zeg tot jouw echtgenotes, jouw dochters en de vrouwen van de gelovigen iets van haar overkleding over zich heen naar beneden te laten hangen. Dat bevordert het best dat men haar herkent en niet lastig valt. En God is vergevend en barmhartig”

27. De hoofddoek in de Koran Surat Noor 24: 31 “En zeg tot de gelovige vrouwen dat zij hun ogen neerslaan en hun schaamstreek kuis bewaren en dat zij hun sieraad niet openlijk tonen, behalve wat gewoon al zichtbaar is. En zij moeten sluiers over hun boezem dragen en hun sieraad niet openlijk tonen, behalve aan hun echtgenotenof hun vaders of de vaders van hun echtgenoten”

28. Methode van interpretatie • Koran als eerste bron • Sunnah als tweede bron • Consensus onder de rechtsgeleerden (ijma’)

29. Leila Babès

30. Fatima Mernissi

31. Tareq Oubrou

32. Tareq Oubrou “Il faut seulement expliquer la place et l'importance des pratiques. Et nécessité fait loi. Le musulman doit avoir des principes fermes mais il faut lui donner la pédagogie de les négocier en fonction de la réalité. (…) Une femme qui coiffe ses cheveux et les accompagne d'une tenue vestimentaire pudique et adéquate est préférable à ces jeunes filles voilées mais parfois habillées de tenues moulantes ou plus impudiques” Interview Zaman, 28 Oktober 2013 http://www.saphirnews.com/Tareq-Oubrou-Le-foulard-est-devenu-un-objet-obsessionnel_a17803.html

33. Opbouw • Historische situering van de hoofddoek • De hoofddoek in de Islam • De ontdekking van de hoofddoek als een “modern” probleem • De hoofddoek als symbool van culturele authenticiteit • Beschouwing & conclusie

34. Victoriaans Europa (1837-1901) • Ontwikkeling van een sterke seksuele moraal • Gaat gepaard met een wetenschappelijk discours rond “normale” seksualiteit (Foucault 1978) • Koloniale expansies (Stoler 1995, 2002)

35. Gender en Kolonialisme Dociele seksualiteit Ongetemde seksualiteit

36. Gender en kolonialisme Onderdrukte seksualiteit

37. Evelyn Baring, Lord Cromer (1841-1917) “The degradation of women in the East is a cancerthatbeginsitsdistructiveworkearly in childhood, and has eateninto the whole system of Islam” (geciteerd in Ahmed, 1992: 152)

38. Qassim Amin (1863-1908) • De bevrijding van de vrouw (1899) • Hoofddoek als belangrijkste doelwit, ontsluiering van de vrouw om te kunnen beschaven

39. Opbouw • Historische situering van de hoofddoek • De hoofddoek in de Islam • De ontdekking van de hoofddoek als een “modern” probleem • De hoofddoek als symbool van culturele authenticiteit

40. Iraanse Revolutie (1979) • Populariteit van de Chador als reactie op verbod ervan door Muhammad Reza Pahlavi

41. Secularisering Turkije • Mustafa Kemal Ataturk verbiedt de hoofddoek • Wordt symbool van Islamitische vernieuwingspartij

42. Quid de hoofddoekenkwestie?