Lezing/debat Richtlijnontwikkeling Suicidaliteit

1. Lezing/debat Richtlijnontwikkeling Suicidaliteit • Paul Wisman en Ad Kerkhof • Waarom een lezing/debat? • Waarom suicidaliteit? • Waarom een richtlijn? • Waarom NedKAD? • Waarom hier en nu?

2. Stelling 1 (welke spreekt u het meest aan?) • 1. Suicidaliteit en depressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden • Suicidaliteit is een aparte entiteit die vaak samenvalt met depressie maar vaak ook niet • Suicidaliteit covarieert met depressie, maar is een aparte persoonlijkheidsdimensie

3. Stelling 2: • Nederland heeft dringend behoefte aan • een multidisciplinaire richtlijn • suicidaliteit • Ja, omdat het nu vaak zo’n zooitje is • Nee, omdat de GGz al voldoende doet wat in haar vermogen ligt • Ja, maar dringend is overdreven; veel gebeurt al volgens lokale richtlijnen

4. Uitgangspunten • -Voorkomen is beter dan genezen • -Richten op specifieke onderdelen van • het fenomeen suicidaliteit • -Primair : opvoeden van de bevolking? • -Secundair: gerichte programma’s op • risicogroepen • -Expliciet maken van veel dat al • impliciet gebeurt, • -Maar ook van veel dat nu impliciet niet • gebeurt

5. Uitgaan van beschikbare kennis en ervaring: • Bronnen: • -Epidemiologie • -Psychologie • -Klinische praktijk • -Bestaande (deel)richtlijnen uit • binnen- en buitenland

6. Epidemiologie van suicidaliteit • -Erg veel is al bekend • -In ieder goed textboek na te kijken • -Voldoende kennis aanwezig om mee • aan de slag te gaan

7. Psychologie van suicidaliteit • Concept van de langdurige kwetsbaarheid • Welke consequenties voor richtlijnen volgen hieruit?

8. Langdurige kwetsbaarheid • Suicidaliteit is een terugkerend fenomeen • Van alle mensen die door suïcide om het leven komen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen • Van alle mensen die suïcidepogingen ondernemen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen

9. Langdurige kwetsbaarheid • Van alle suïcidepogers recidiveert minstens 40% • Van alle suïcidepogers komt 10% door suïcide om het leven • Veel suïcides en suïcidepogingen vinden plaats na afloop van een klinische behandeling

10. Langdurige kwetsbaarheid • Suicidaliteit is een latent aanwezig blijvende kwetsbaarheid • Suicidaliteit als een herpes virus (metafoor) • Suicidaliteit is een persoonskenmerk • Suicidaliteit co-varieert met psychische aandoeningen

11. Langdurige kwetsbaarheid: • Ahrens en Linden (1996): • Is there a suicidality syndrome independent of specific major psychiatric disorder? • Zelfde set van predictoren onderscheidt suïcidale patiënten zowel binnen de groep depressieve patiënten als binnen de groep schizofrene patiënten (1920, 2383) • Acta Psych. Scand. 1996, 94, 79-86

12. Langdurige kwetsbaarheid • Ahrens en Linden: • Common pattern: increased worrying or rumination, hopelessness, social withdrawal, and lack of activity • Suicidality should be seen as a phenomenon independent of any specific psychiatric disorder

13. Langdurige kwetsbaarheid • Een persoonlijkheidskenmerk / levenshouding die er voor zorgt dat teleurstellingen snel leiden tot hopeloosheid en overgegeneraliseerde toekomstperspectieven • In combinatie met impulsiviteit en het verlangen dat de psychische pijn nu moet stoppen • Zelfbeeld voortdurend bedreigd

14. Langdurige kwetsbaarheid • Neurotische omgang met het leven • Angstig, somber, onzeker wereldbeeld • Perfectionisme en faalangst • Dichotoom denken (overgeneraliseren) • Rumineren en piekeren • Slapeloosheid en hopeloosheid • Gebrekkige probleemoplossingstrategieën • Krenkbaar zelfbeeld

15. Langdurige kwetsbaarheid • Covarieert met psychische aandoeningen • Maar is niet alleen maar een symptoom • Langdurige persoonlijkheidsdimensie • Niet genezen als depressie opklaart • Niet genezen bij ontslag uit de kliniek • Kan terugkomen bij teleurstellingen • Hoog bij volgende depressieve episode

16. Implicaties voor beleid en hulpverlening: • Herhaalde taxatie van de sterkte van het suïcidale verlangen: in samenspraak • Betrekken van familieleden • Continuïteit van zorg • Voorbereiden op terugval • Hulpverlening specifiek gericht op suicidaliteit • Cognitief-motivationele benadering van wanhoop • Ook gericht op suïcidale gepieker over toekomst • Bespreekbaarheid langdurige kwetsbaarheid • Belangenbehartiging: realistische toekomst

17. Klinische ervaring: stelling 3 • Iedere casus is er een teveel • 2. Iedere casus was in principe te • voorkomen geweest • 3. Van iedere casus leren we

18. Casus mw Z. • 43 jaar, gehuwd, 2 kk, verpleegkundige • Feb 2004 3de recidief depressie • Moeilijk instelbaar op medicatie • Sterke suicidale uitingen in beginfase • Dringende vraag om ambulante • behandeling • April 2004 bijna volledige remissie • Mei 2004 suicide

19. Richtlijnen van hier en elders • Systematisch onderzoek van suicidaliteit: in samenspraak • Continuiteit van zorg • Betrekken familieleden / partners • Expliciete behandeling van suicidaliteit • Deskundigheidseisen • Koppeling preventie – zorg – preventie

20. Stelling 4 • 1.Ik blijf met aandacht volgen hoe de • nieuwe richtlijn suicidaliteit tot stand • gaat komen • 2.Het onderwerp suicidaliteit geniet • mijn onverdeelde professionele • belangstelling • 3.Ik laat bij deze weten dat ik bereid • ben om te participeren in een • werkgroep die de realisatie van een • dergelijke richtlijn beoogt