Risicotaxatie-instrument voor ouderenmis(be)handeling 10 juni 2011

1. Risicotaxatie-instrument voor ouderenmis(be)handeling 10 juni 2011 Liesbeth De Donder

2. Overzicht presentatie • 1. Achtergrond 1.1 Begripsafbakening 1.2 Europees onderzoek naar prevalentie: AVOW 1.3 Belangrijkste resultaten • 2. RITI 2.1 Achtergrond 2.2 Voorstelling 2.3 In de praktijk

3. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijkeintegriteit Lichamelijkgeweldtegen de oudere: vb. Knijpen, slaan, duwen, vastbinden, overmedicatie

4. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijkeintegriteit Emotioneel geweld tegen de ouderen: vb. Negeren, schelden, vernederen, manipuleren, schuldinductie, infantiliseren,…

5. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijke integriteit Met contact: verkrachting, aanranding, ongewenste intimiteiten, … Zonder contact: verplicht naar porno kijken, zich onnodig uitkleden, …

6. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijke integriteit Oplichting, stelen, problemen met volmachten, eigen geld niet mogen beheren, erfenisbejagening, …

7. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijke integriteit Actief: intentioneel, weigeren zorg, voeding, medicatie… Passief: niet intentioneel, gebrek aan kennis, te grote draaglast vs beperkte draagkracht

8. 1.1 Begripsafbakening Vormen van ouderenmis(be)handeling • Fysiek • Psychologisch • Seksueel • Financieel • Verwaarlozing • Schending van persoonlijkeintegriteit/rechten Schending van privacy, ongewenst post lezen of achterhouden, bezoekniettoelaten, oudereisoleren, ..

9. 1.2 Onderzoek: AVOW • prevalence study of Abuse and Violence against Older Women • Onderzoeksproject met als doel • Om de prevalentie van ouderenmis(be)handeling te onderzoek • Enkel bij vrouwen in de thuissetting • Een meetinstrument te ontwikkelen dat in verschillende landen kan gebruikt worden • Europees onderzoek in Oostenrijk, Finland, Portugal, Litouwen en België • Daphne III programme funding (EU)

10. 1.2 Onderzoek AVOW • Vragenlijst • Getest eind 2009 bij 102 oudere voruwen • Standaardvragen + enkele nationale vragen • Steekproef • Oudere vrouwen die ‘thuis’ wonen (= niet opgenomen zijn in een woonzorgcentrum) • Leeftijd: 60 tot 97 jaar • Dataverzameling 1e helft 2010

11. 1.2 Onderzoek AVOW Onderzoeksvragen • Wat is de prevalentie van ouderenmis(be)handelingbijouderevrouwen? • Kunnen we patronenonderscheiden in ouderenmis(be)handelingbijouderevrouwen? • Welkegroepenouderevrouwenhebben het grootsterisico op ouderenmis(be)handeling? Welkerisicofactorenzijn het belangrijkst? • Wiezijn de plegers van ouderenmis(be)handeling? • Watzijn de individuelegevolgen van ouderenmis(be)handelingvoorouderevrouwen?

12. 1.3 Resultaten

13. 1.3 Resultaten

14. 1.3 Resultaten 4.4 % experienced three or more forms of violence and abuse together

15. 1.3 Resultaten Hogedensiteit (verschillende items, vormen) Source: after Bennett & Kingston (1993, p. 13f) Level 2 Level 3 13.5% 5.8% Hogefrequentie (vaak tot heel vaak) Lagefrequentie (zelden) 7.6% 1.2% Level 1 Level 2 Lage densiteit (één item, vorm)

16. 1.3 Resultaten • Prevalentie • 28.1% ouderenmis(be)handeling • Maar: ouderenmis(be)handeling en ouderenmis(be)handeling is twee • We moeten kijken naar de verschillende types ouderenmis(be)handeling • Hoogste prevalentie: psychologische mis(be)handeling • Tweede plaats: financieel misbruik (8.8%)

17. 1.3 Resultaten • We moetenookkijkennaarhet niveau van ouderenmis(be)handeling • 5.8% ouderevrouwen zit in het zwaarsteniveau van mis(be)handeling (verschillende items + vaak) • Het is vaak de groepwaarbij de situatie al dermateserieus of geëscaleerd is die de wegvindennaar het meldpunt. • 14.7% zit in de middenmooten 7.6% ervaart de 1e tekenen van OM • Wiehelpt hen?

18. 1.3 Resultaten 55.3 % praat nooit over de mis(be)handeling Waarom niet? 56.2%: men dacht dat er niemand iets aan kon doen 50.3%: wou er niemand mee belasten 22.8%: wou niet dat de dader naar de gevangenis ging 21.8%: was beschaamd of voelde zich schuldig 20.1%: schrik dat de dader wraak ging nemen

19. 2.1 Achtergrond 1. Vanuit onderzoek • Vaststellingen AVOW, ABUEL, Breaking the taboo, MILCEA, … • Niet enkel aandacht hebben voor de zwaarste, vergevorderde ouderenmis(be)handeling • Nood aan preventie

20. 2.1 Achtergrond 2. Vanuit de praktijk • Er zijn heel wat professionelen die geconfronteerd worden met OM • Thuishulp (GZ, PD), huisdokters en verpleegkundigen, … • Men gaat hier vaak actief mee aan de slag • Maar: • Geen gestandaardiseerde wijze om om te gaan met de problematiek (nood aan ondersteuning, nood aan handelingsprotocol) • Inspanningen zijn vaak onzichtbaar • Geen centrale registratie ( onderschatting problematiek) • Moeilijk om in te schatten (wat zijn de aandachtspunten??)

21. 2.1 Achtergrond 3. Vanuit het Vlaams Meldpunt • Jaarlijks ongeveer 500 meldingen • Slechts topje van de ijsberg • Grootste deel meldingen komt van hulpverleners • Voelen nood aan vorming en ondersteuning bij casussen • Willen professionelen betrekken in de aanpak van OM • Zowel concrete situaties • Ook op beleidsmatig vlak • Nood aan vroege detectie • Ingrijpen vooraleer het ontspoort

22. 2.2 Voorstelling • Wat is het RIsico-Taxatie Instrument? • Korte op praktijkgerichte checklist die gebaseerd is op de gekende mogelijk signalen van OM • Signalen en risicofactoren • Bij oudere, maar ook bij omgeving • Geeft een beeld van het risico • Wil niet zeggen dat er onmiddellijk OM is • Maar kan wel het risico-inschatten en aandacht vestigen op concrete probleempunten (vb. overbelasting mantelzorger + isolatie oudere) mogelijkheid om preventief op te treden

23. 2.3 In de praktijk • Voor wie? • OM is hoger bij ouderen in zorgsituaties, die afhankelijk zijn van anderen, die het financieel moeilijker hebben, … • Dat zijn vaak net de cliënten van gezinszorg, poetsdienst, maaltijdhulp, enz. • Afname RITI • Bij jaarlijks bezoek door verantwoordelijke • 1 pagina: makkelijk uit te rekenen wat de risicosituatie is: groen (safe) – geel – oranje – rood (ouderenmis(be)handeling)

24. 2.3 In de praktijk • Waarom nuttig om te gebruiken? • Hulpverleners worden er sowieso vaak mee geconfronteerd • Vlugge detectie van risicofactoren (via RITI) • Preventie van ouderenmis(be)handeling (via handelingsprotocol) • Vergroten van deskundigheid rond ouderenmis(be)handeling (via vorming) • Inspanningen HV meer zichtbaar maken (via centrale registratie) • Wegen op beleid (via centrale registratie)

25. 2.4 Stand van zaken • Ontwikkeling • RITI: klaar • Draaiboek: klaar • Vormingen: klaar • Planning • Nu in testfase 1 • September – December 2011 testfase 2 • Februari – Maart 2012

26. Bedankt voor uw aandacht Liesbeth De Donder