WeDO Voor Welzijn en Respect voor Ouderen

1. Dit project is mede gefinancierd door de Europese Unie WeDOVoor Welzijn en Respect voor Ouderen

2. Achtergrond • Ouderenmis(be)handeling is een topic dat meer en meer aandacht krijgt de voorbije jaren, op Europees niveau • Bewustmaking en ondersteuning voor preventie en interventie zijn nodig: Hoe kan je als organisatie aan de slag gaan om ouderenmis(be)handeling te voorkomen of tegengaan?

3. “Tegenwoordig mixen we al het eten: voorgerecht, hoofdgerecht, dessert. We weten toch dat wanneer mensen ouder worden, ze hun smaak verliezen, en we hebben gewoonweg niet de tijd om hun te helpen om de drie malen te eten. Het is veel eenvoudiger op deze manier.”

4. “Gedurende meer dan 2 jaar zorgt ze bijna dagelijks voor haar grootmoeder. Ze voelt zich uitgeput. Ze zoekt reeds geruime tijd naar mogelijkheden voor respijtzorg. Respijtzorg is echter moeilijk te krijgen, lang wachten, en vaak ook zeer duur. “

5. “Eenoudere, dementerende man was volledigafhankelijk van anderen, en had eenzorgverlenernodig die op verschillendemomentenkwamkijken of allesgoedging. Het merendeel van de dag was hij ‘vastgebonden’ aanzijnstoel, omtevoorkomendat de man zouvallen. Op eenavondkwamerniemandlangsom hem in bed teleggen. Tijdens de nacht, schoofhijuitzijnstoel, en werdhijgewurgd door de doeken (waarhijmeevastgebonden was). De man stierf… • (België)

6. We probeerden om oudere rusthuisbewoners met incontinentieproblemen meer continent te maken. Ze kregen individuele ondersteuning, werden regelmatig herinnerd aan plaspauzes, werden geholpen als ze naar het toilet moesten, ook al was het vele malen per dag. De meesten profiteerden van deze veranderingen en leerden weer naar het toilet én waren hier ook toe gemotiveerd. • Op lange termijn was iedereen gelukkiger. Zeker ook de directie… de besparing in luiers was in onze gang ongeveer 4000 euro op jaarbasis.

7. Inhoud 1. Coördinator = AGE Platform Europe 2. EUSTACEA • Europees charter voor de rechten en verantwoordelijkheden van ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • Bijhorende gids 3. WeDO • Europeeskwaliteitskadervoordiensten van langdurigezorg • Europees Partnergids 4. 2012 = EuropeesJaarvoorActiefOuder Worden en IntergenerationeleSolidariteit

8. AGE Platform Europe • Opgericht in 2001 • Europees netwerk • Verzamelt 165 non-profit organisaties van en voor 50-plussers op Europees, nationaal en regionaal niveau • Gericht op een groot aantal beleidsterreinen die van invloed zijn op ouderen en gepensioneerden: • Actief ouder worden • Ouderenmis(be)handeling • Intergenerationele solidariteit • Sociale integratie en bescherming • … • Actief in verschillende Europese projecten

9. AGE Platform Europe • Doelen: • Bewustmaken van: • De specifieke noden en verwachtingen van ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • De nood om acties te ontwikkelen om ouderenmis(be)handeling tegen te gaan • Verdedigen van de belangen van 50-plussers in de Europese Unie • Rekening houden met ouderen en gepensioneerden in Europese beleidsdebatten door de actieve deelname van representatieve organisaties op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau • Aanbieden van een Europees platform voor de uitwisseling van ervaringen en voorbeelden uit de praktijk • Verlenen van informatie aan ouderen over hun rechten als EU-burger of inwoner

10. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • Een Europees project gecoördineerd door AGE Platform Europe (2008 – 2010) • 11 partners in 10 Europese landen • Belgische partner: gemeente Sint-Joost-ten-Node • Resultaat: • Een Europees charter voor de rechten en verantwoordelijkheden van ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • Een begeleidende gids: uitleg over de manier waarop het Europees charter concreet gebruikt kan worden

11. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • Wat is langdurige zorg? • Thuiszorg én residentiële zorg • Formele zorg én informele zorg • Met inbegrip van preventie en vroege interventie • Gebaseerd op solidariteit tussen de generaties • Verdrag van Lissabon • De EU moet trachten “sociale uitsluiting en discriminatie te bestrijden, sociale rechtvaardigheid en bescherming te bevorderen, alsook de gelijkheid van vrouwen en mannen, de solidariteit tussen generaties en de bescherming van de rechten van het kind".

12. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • In 13 talen beschikbaar: EN, FR, IT, DE, NL, SE, SI, CZ, EL, ES, RO, PL en Catalaans • Opgezet als een gemeenschappelijk referentiekader dat gebruikt kan worden binnen de Europese Unie • Doel: het welzijn en de waardigheid van afhankelijke ouderen bevorderen • Voortbouwend op allerlei bestaande nationale initiatieven: • Duitsland – "Handvest van de Rechten van Mensen met afhankelijkheid“ • Frankrijk – "Handvest van de Rechten van Mensen in Nood van Long-Term Care en Bijstand“ • …

13. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte 10 artikels zijn te vinden in het EU Charter Art. 1: Recht op respect voor de menselijke waardigheid, fysiek en mentaal welzijn, vrijheid en veiligheid Art. 2: Recht op zelfbeschikking Art. 3: Recht op privacy Art. 4: Recht op zorg op maat van hoge kwaliteit Art. 5: Recht op gepersonaliseerde informatie, advies en informed consent Art. 6: Recht op voortzetting van communicatie, en maatschappelijke en culturele participatie Art. 7: Recht op vrijheid van meningsuiting en vrijheid van gedachte / bewustzijn: opvattingen, cultuur en religie Art. 8: Recht op palliatieve zorg en hulp, en respect en waardigheid in sterven en dood Art. 9: Recht op compensatie Art. 10: Verantwoordelijkheden van de oudere

14. Art. 1 - Het recht op waardigheid, fysiek en mentaal welzijn, vrijheid en veiligheid Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden op respect voor menselijke waardigheid, fysiek en mentaal welzijn, vrijheid en veiligheid • Respect voor menselijke waardigheid en welzijn, onafhankelijk van leeftijd, ras, kleur, nationale of sociale achtergrond, financiële middelen, opvattingen, geslacht, seksuele voorkeur of identiteit en mate van zorg of hulp die nodig is • Respect voor en bescherming van fysieke, seksuele, psychologische, emotionele, financiële en materiële welzijn • Bescherming en vrijwaring tegen iedere vorm van seksueel, psychologisch, emotioneel, financieel, medisch of farmaceutisch misbruik en/of mishandeling • Bescherming tegen verwaarlozing en gebrek aan inzet bij het verlenen van hulp, zorg en behandeling

15. Art. 2 - Recht op zelfbeschikking Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden op het maken van eigen levenskeuzes en het respect voor vrije wil. • Recht om een leven te leiden dat onafhankelijk en zelf is bepaald, als de fysieke en mentale capaciteiten het toelaten, en om ter ondersteuning hiervan advies en hulp te vragen en te ontvangen • Recht om een passende derde aan te wijzen om de eigen beslissingen te nemen en belangen te behartigen

16. Art. 3 - Recht op privacy Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden op respect voor en bescherming van privacy en intimiteit • Recht op respect voor de behoefte aan privacy: de mogelijkheid krijgen, indien gewenst, tijd alleen of met de mensen van eigen keuze door te brengen • Recht om door verzorgers behandeld te worden met gevoeligheid en vertrouwelijkheid • Recht op privé communicatie: • Brieven of elektronische post mogen niet ontvangen, geopend of gelezen worden door derden zonder toestemming • Recht om in privacy te telefoneren

17. Art. 4 - Recht op zorg op maat van hoge kwaliteit Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden op gezondheidsbevorderendezorg, hulp en behandeling van hoge kwaliteit, op maat gemaakt naar de persoonlijke behoeften en wensen • Recht op tijdige, kwalitatieve, betaalbare gezondheidsdiensten en langdurige zorg die aangepast is aan de individuele behoeften en wensen, zonder discriminatie van welke aard dan ook • Recht om verzorgd te worden door personen met de juiste vaardigheden en om adequate hulp te ontvangen die tegemoet komt aan uw behoefte aan hulp, zorg en behandeling • Als en wanneer men geïnstitutionaliseerde zorg nodig heeft, zouden de kosten en voorwaarden van het verblijf uiteengezet moeten worden in een expliciet contract

18. Art. 5 - Recht op gepersonaliseerde informatie, advies en informed consent Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden om gepersonaliseerde informatie en advies te zoeken en te ontvangen over alle mogelijke opties voor uw zorg, hulp en behandeling zodat men in de mogelijkheid gesteld wordt geïnformeerd beslissingen te nemen • Het recht op toegang tot persoonlijke en gepersonaliseerde informatie • Over de staat van uw gezondheid en de beschikbare behandeling- en zorgopties • Over persoonlijke medische gegevens en documenten die relevant zijn voor de gezondheid van de persoon in kwestie • Over alle mogelijke ontspanningsactiviteiten, faciliteiten met betrekking tot uw woning, en maatregelen voor sociale zorg onafhankelijk van hun kosten • Recht om te weigeren geïnformeerd te worden moet ook gerespecteerd worden • Een eigen expliciete toestemming of die van een derde moet gezocht voor alle beslissingen

19. Art. 6 - Recht op voortzetting van communicatie, en participatie in de maatschappij en culturele activiteit Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden om met anderen te communiceren en om deel te nemen aan het burgerlijk leven, een leven lang leren en culturele activiteiten • Bewust zijn van en de mogelijkheden krijgen om vrijwillig deel te nemen aan het sociale leven in overeenstemming met de interesses en mogelijkheden • Recht om alle steun te ontvangen die nodig is om te communiceren

20. Art. 7 - Het recht op vrijheid van meningsuiting en vrijheid van gedachte/bewustzijn: opvattingen, cultuur en religie Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht behouden om te leven volgens eigen overtuigingen, opvattingen en waarden • Recht op respect voor uw waarden en opvattingen, uw levensfilosofie en/of religieuze vrijheid ongeacht of deze waarden gedeeld worden door degenen die u hulp verlenen • Recht op vereniging, aansluiten bij een groep en ook het recht om te weigeren deel te nemen aan een vereniging of groep • Recht om uw politieke en sociale begrip en oordeel te ontwikkelen en om uw vaardigheden en kennis in dit opzicht te vergroten

21. Art. 8 - Recht op palliatieve zorg en hulp, en respect en waardigheid in sterven en dood Men heeft het recht te sterven in waardigheid, in omstandigheden die corresponderen met de eigen wensen en binnen de grenzen van de nationale wetgeving van het land van verblijf • Recht op hulp en palliatieve zorg met mededogen wanneer het eind van het leven wordt bereikt en tot men sterft • Het recht op maatregelen die pijn en ander leed verzachten • Recht te bepalen of en in welke mate een behandeling, waaronder levensverlengende maatregelen, wordt geïnitieerd of voortgezet • Niemand mag maatregelen nemen die systematisch tot de dood leiden, behalve wanneer deze maatregelen geautoriseerd zijn door de nationale wetgeving van het land waar men verblijft en expliciet dergelijke instructies hebt gegeven • Recht op respect en nakoming van de eigen religieuze overtuigingen en wensen

22. Art. 9 - Recht op compensatie Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en zorg, blijft men het recht op compensatie behouden in geval van misbruik, mishandeling of verwaarlozing • Recht op steun of het weigeren van steun wanneer men zich in een situatie van mishandeling of misbruik bevindt, of er nu sprake is van thuiszorg of zorg in de institutionele setting • Recht te verwachten dat • Zorgprofessionals getraind zijn op het herkennen van signalen van misbruik en hier adequaat op reageren • Men beschermd wordt tegen een mogelijke situatie van mishandeling of misbruik wanneer u een klacht indient totdat de zaak volledig is onderzocht • Recht op behandeling voor volledig herstel

23. Art. 10 – Uw verantwoordelijkheden • De rechten en behoeften van andere personen en de algemene belangen van de samenleving respecteren • Verzorgers en personeel correct benaderen • Kijken naar de toekomst en de verantwoordelijkheid nemen voor de impact van uw acties of gebrek aan actie op degenen die voor u zorgen en uw naasten Dit houdt in: • Een gepaste derde partij aanwijzen die beslissingen kan nemen en uw belangen kan behartigen • Van tevoren instructies achterlaten waarin de keuzes m.b.t. de gezondheid en welzijn opgenomen zijn • De relevante autoriteiten en personen uit de eigen informeren over een situatie van mishandeling, misbruik of verwaarlozing

24. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte • Bijhorende gids • Beschikbaar in 9 talen: EN, FR, IT, DE, NL, SE, SI, CZ, EL • Hoe het Europees Charter omzetten in de praktijk? • Verschillende acties voor verschillende partners: ouderenorganisatie, verzorgers, sociale diensten en beleidsmakers, … • Bevat o.a. suggesties en aanbevelingen over de manierwaarop elk artikel kan worden toegepast

25. WeDO-projectVoor het Welzijn en Respect voor Ouderen • Europees vervolgproject • 2 jaar: 2011 – 2012 • 18 partners uit 12 landen: Oostenrijk, Nederland, Duitsland, België, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Slovenië, Zweden, Griekenland en Tsjechië • Voortzetting van het EUSTACEA-project

26. WeDO-projectVoor het Welzijn en Respect voor Ouderen • Belgium Red Cross • Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling • CAS (Coordination des Associations de Seniors) • CPAS de Woluwe-Saint-Lambert • EspaceSeniors • Familiehulp • Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg • Fédération des Centrales de Services àDomicile   • HUB Seniorenconsulentenvorming • Ligue Bruxelloise Francophone pour la Santé Mentale • Mederi vzw • Mutsoc (Union Nationale des Mutualités Socialistes) • Ons Zorgnetwerk • Provincie Antwerpen: Dienst Welzijn en Gezondheid | Coördinatiepunt Geweld en Slachtofferbeleid, Intrafamiliaal geweld en ouderenmisbehandeling • Provincie Limburg: dienst Welzijn • Provincie West Vlaanderen • Respect Seniors • Université de Liège (Ulg) • UNIPSO: Union des Entreprises à Profit Social • Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling • Vlaamse Ouderenraad • Vlaamse overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin • Vonk 3 • Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten • Vrije Universiteit Brussel • Wit-gele kruis • Zorgnet Vlaanderen

27. WeDO-projectVoor het Welzijn en Respect voor Ouderen • Doelstelling: • Een duurzaam partnerschap ontwikkelen op Europees, nationaal en lokaal niveau • Bestaande uit een breed gamma aan organisaties: ouderenorganisaties, dienstverleners, vakbonden van verplegend en verzorgend personeel, onderzoeksinstellingen, overheden, mantelzorgers… • Die samen willen werken om het welzijn en de waardigheid van kwetsbare ouderen te promoten en ouderenmis(be)handeling te voorkomen, door kwaliteitsvolle, langdurige zorg na te streven

28. WeDO-projectVoor het Welzijn en Respect voor Ouderen • Resultaat tegen eind 2012: • De ontwikkeling van een EU kwaliteitskader voor diensten van langdurige zorg  Gebaseerd op 2 documenten: • Het EUSTACEA charter • Het Kwaliteits kader voor Sociale diensten • De ontwikkeling van een EU partnerschapsgids: • Bevat aanbevelingen • Hoe op een participatieve methode projecten opzetten? • Om kwaliteitsontwikkeling te verbeteren, kwaliteitscontrole en labels te ontwikkelen/geven • Aanpasbaar naargelang de verschillende nationale, regionale en structurele contexten

29. WeDO-projectVoor het Welzijn en Respect voor Ouderen • Elke nationale partner zorgt voor: • De ontwikkeling van een nationale strategie voor het welzijn en de waardigheid van ouderen • De uitwisseling van ervaringen en samenwerking zodat de besliste acties doorgevoerd kunnen worden • Continue betrokkenheid bij het Europese partnerschap • Lancering 14 november: Europees parlement

30. 2012 = Europese Jaar voor Actief Ouder Worden en Intergenerationele Solidariteit • Doel: “Intergenerationele Solidariteit” • Aandacht op de bijdrage die ouderen leveren aan de maatschappij en de belangrijke rol die jongeren spelen voor de samenleving • Vaststellen en verspreiden van goede voorbeelden uit de praktijk • Het mobiliseren van beleidsmakers en belanghebbenden op alle niveaus om actief ouder worden te bevorderen • Oproep tot meer samenwerking en solidariteit tussen de generaties • Creëren van een ​​samenleving voor alle leeftijden

31. 2012 = Europese Jaar voor Actief Ouder Worden en Intergenerationele Solidariteit • Doel: “Actief Ouder Worden” • Bevorderen van actief ouder worden op de arbeidsmarkt • Bevorderen van actief ouder worden in de gemeenschap door vrijwilligerswerk en mantelzorg • Bevorderen van gezond ouder worden en zelfstandig wonen • Een positievere/realistischere beeldvorming van ouderen en ouder worden

32. Meer info? • Eustacea charter en bijhorende handleiding: http://www.age-platform.eu/en/daphne • WeDO project www.wedo-partnership.eu/

33. Dit project is mede gefinancierd door de Europese Unie Bedankt!