300 likes | 631 Views
Ideologije. Polje politi č kih teorija. Politi č ka filozofija ( Platon , Aristotel , Hegel, Djui …) Sistematska ( op š ta ) politi č ka teorija ( Makijaveli , Hamilton, D ž ej , Medison …) Empirijske politi č ke teorije ( kvantitativni metodi , “ neutralnost ”…) Ideologije.
E N D
Poljepolitičkihteorija • Politička filozofija (Platon, Aristotel, Hegel, Djui…) • Sistematska (opšta) politička teorija(Makijaveli, Hamilton, Džej, Medison…) • Empirijskepolitičketeorije(kvantitativnimetodi, “neutralnost”…) • Ideologije
IDEJE izapolitičkihteorija • Prirodauniverzuma (Ptolomej, Đ. Bruno, Njutn, Darvin, Ajnštajn…) • Ljudskapriroda ( 1. dobro - racionalnost; 2. samoživost- kontrola; 3. nidobroniloše – kontekst) • Pogledinadruštvo ( Luter – religija; liberali – ekonomija; Hobs – vlast; Hegel – organskadržava; Bentam –pojedinac) • Ekonomskisistemi (kapitalizam – socijalizam; tržište– planiranje; profit – zadovoljenjepotreba)
IDEJE izapolitičkihteorija • Država- nacija (Vestfalskimir 1648.; državasaviše nacija) • Tipovidržava/režima (demokratija, autoritarizam, totalitarizam) • Institucijevlasti (horizontalnaivertikalnapodjelavlasti) • Političkepromjene (mirne – nasilna; reforma - revolucija)
Političkeideologije – različitashvatanja • Desti De Trasi(1754-1836) “nova nauka o idejama” • Karl Marks (1818-1883) ideje “vladajuće klase”; “lažnasvijest” • Karl Poper(1902-1994),HanaArent(1906-1975) instrument društvenekontrole • MajklOukšot(1901-1990) apstraktni “sistemimišljenja”
Političkeideologije – određenjepojma • Manjeiliviše jedinstvenskupideja • Osnovazaorganizovanupolitičkuakciju • Očuvanje, promjenailirušenjepostojećeg • Sastavnielementi: a) prikazpostojećegporetka b) model željenebudućnosti c) način izvršenjapromjene
Čovjek je... • Kao pojedinac značajniji od bilo kakve društvene grupe – kolektivnog tijela. Sve zavisi od pojedinca! • Nesigurno i zavisno biće kome treba zajednica utemeljena na tradiciji društvenih vrijednosti da bi opstao. • Jednak po svemu sa svim ostalim ljudima. Ljudi su braća koja treba da sarađuju, ne da se takmiče. • Bogat ili siromašan. Ovo njegovo svojstvo ključno utiče iodređuje njegov život. • Biće kome ne treba država niti bilo kakva pravila da bi opstao! • Definicija tog pojma nije toliko relevantna u ovom trenutku. Iako se pod pojmom “čovjek” smatrajui muškarac i žena, treba naći način da se lingvistički i konkretno uvaži istorijska nepravda koja je učinjena ženama.
Liberalizam • Elementi: • Individualizam – osnovnonačelo • Sloboda(“regulisanazakonima”) –centralnavrijednost • Razum / vjera u progres • Jednakost (politička ipravna; “jednakostšansi”, meritokratija) • Tolerancija(umjerenost; pluralizam) • Vladavina “popristanku”(demokratija) • Konstitucionalizam ograničenavlada; “checks and balances”; “pisani” ustav
Klasičniliberalizam • Krajnjividindividualizma • Atomizam(“negativna” sloboda) • Država– “nužno zlo” / država“noćničuvar” • Ekonomskiliberalizam (tržišna“samoregulacija”) • Laissez-fairekapitalizam
Klasičniliberalizam - predstavnici • Tomas Hobs / Thomas Hobbes (1588-1679) - raskidsareligioznimautoritetom - pesismističkogledanjenaljudskuprirodu - vlastkaozaštitaod “prirodnogstanja” - ”Levijatan” – državasaapsolutnomvlašću
Klasičniliberalizam - predstavnici • Džon Lok / John Locke (1588-1679) - optimističkogledanjenaljudskuprirodu - teorija “društvenogugovora” - vladavina “popristanku” - pobunaprotiv “tiranskevlasti”
Klasičniliberalizam - predstavnici • Francuskiprosvetitelji – “enciklopedisti” • DeniDidro / Denis Diderot (1713-1784) • Žan d’Alamber /Jean D’Alambert (1717-1783) • FransoaVolter / Francois Voltaire (1694-1778) • Šarl– Lui baron de Monteskje / Charles Louis Baron de Montesquieu (1689-1755) • Žan ŽakRuso / Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
Klasičniliberalizam - predstavnici • Američki“očeviosnivači” • BendžaminFrenklin / Benjamin Franklin • Tomas Džeferson/ Thomas Jefferson (1743-1826) • Aleksandar Hamilton / Alexander Hamilton (1755-1805) • Džon Džej/ John Jay • DžemsMedison / James Medisson (1751-1836)
Klasičniliberalizam - predstavnici • DžeremiBentam / Jeremy Bentham (1748-1832) • Utilitarizam • Balanszadovoljstvaiboli • “Što veća sreća zašto većibrojljudi” • Društvo– samogomilapojedinaca • Država– obezbjeđenjesreće • Reforme u različitimoblastima
Klasičniliberalizam - predstavnici • Adam Smit / Adam Smith (1723-1790) • “Bogatstvonaroda” (“The Wealth of the Nations”), 1776. • “Nevidljivaruka” tržišta • Laissez-faire ekonomija • Država– “noćničuvar”
Moderni liberalizam • Blagonaklonijiodnospremadržavnomintrvencionizmu • Šta danas znači “liberalan”? • Velika (aktivna), a ne minimalnavlada • “Pozitivna” sloboda razvojličnosti, ne samodačovjekbude ostavljennamiru • Socijalniliberalizam – liberalizamblagostanja
Moderni liberalizam - predstavnici • Džon Stjuart Mil / John Stewart Mill (1806-1873) Prelazodklasičnogka modernomliberalizmu • Tomas Hil Grin / Thomas Hill Green (1836-1882) Socijalnadržava • Džon Rols / John Rawls (1921) Teorijapravde (1971) • Džon Djui / John Dewey (1859-1952) Instrumentalizam
Konzervativizam • Elementi • Tradicija(ustanovekojesuizdržale ispitvremena) • Pragmatizam(ne-ideologija) • Nesavršenostčovjeka • Organizicam(društvokaoorganskacjelina) • Hijerarhija(rođenjeisreća) • Vlast(“prirodnaaristokratija”) • Svojina(pravaiobaveze)
Konzervativizam • Rodonačelnik: • Edmund Berk / Edmund Burke (1729-1797) kritikaFrancuskerevolucije sloboda, jednakost, bratstvo – apstraktni pojmovi mudrost – u iskustvu, tradiciji, istoriji pesimističnaslikavlade – “iakomože daspriječi zlo, rijetkodonosidobro”
Konzervativizam - vrste • Paternalističkikonzervativizam “reformeodozgo” boljeod “revolucijeodozdo” “noblesse oblige” torijevskapozicija - načelo“jednenacije” mješavinatržištaivladineregulacije “socijalnotržište” - CDU • Nova desnica kontrapunktdržavnomintrvencionizmu tačerizamireganizam
Neoliberalizam i neokonervativizam • Neoliberalizam savremenaverzijaklasične političkeekonomije potisnuti “granicedržave” “privatno je dobro, javno je loše” “Ne postojidruštvo, samopojedinciinjihove porodice.” (M.Tačer) FridrihfonHajek, Milton Fridman, Robert Nozik • Neokonzervativizam autoritetidruštvenastabilnost
Socijalizam • Elementi: • Zajednica(ljudi-čovječanstvo) • Bratstvo(saradnja, a ne takmičenje) • Društvenajednakost (osnovnavrijednost – jednakostrezultata) • Zadovoljenjepotreba • Društvenaklasa(osnovni agent promjene) • Zajednička svojina
Socijalizam – vrste • Marksizam(Karl Marks) • Lenjinizam(V.I. Lenjin) • Ortodoksnikomunizam(J.V.Staljin) • Nova ljevica(Frankfurtskaškola) • Socijaldemokratija(Bernštajn, Kaucki)
Socijaldemokratija • Elementi: • Ravnoteža između tržištaidržave, pojedincaizajednice • “Takmičenjegdje god je moguće, planiranjegdje je neophodno” • Parlamentarizam • Odricanjeodrevolucije • Gradualizam (Laburisti) • Socijalnazaštita, redistribucija, društvenapravda • Država“blagostanja”
“Trećiput” • Kombinacijarazličitihideološkihtradicija • “Novi” demokratiBilaKlintona (USA) i “novi” laburistiTonijaBlera (UK) • “Dinamičnatržišnaprivreda” • Modernikapitalizam: globalizacijai”ekonomijaznanja” (informacionetehnologije, individualnesposobnosti, fleksibilnostpreduzetnikairadnika) • Ključnaulogavlade – međunarodnakonkurencija • Država“jednakihšansi” (podrška vlade + samoodrživost)
Marksizam • Istorijski materijalizam • Dijalektička promjena • Otuđenje • Klasna borba • Dodatna vrijednost • Proleterska revolucija • Komunizam (besklasno drustvo, proizvodnja radi upotrebe umjesto proizvodnje robe)
Anarhizam • Vlada i država zamjenjivi i nepotrebni • Društvo bez pravila • Vrhunski princip pojedinca - individualnost • Kombinacija liberalizma i socijalizma
Feminizam • Značajnija uloga žena u društvu • Feminizam jednakih prava • Ekonomski značaj žena • Radikalni feminizam
Još neke... Fašizam Environmentalizam Vjerski fundamentalizam Kraj ideologija? Danijel Bel – ekonomija je porazila politiku