Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen

Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen Promovendus / Junior onderzoeker Sectie Sociologie

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Opzet college Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 • Hoofdstuk 28 uit UAF (2003) • Sociologische vragen en theorieën over sociale en politieke tegenstellingen • Nieuwe vraag: wie stemt niet • Enkele Voorbeelden;

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Politieke en sociale tegenstellingen • Sociaal-structurele scheidslijnen van stemgedrag • sociale klasse, religie en etniciteit, taal (ect.) • Micro-vragen - Wie stemt wat en waarom? • Macro-vragen • Verschillen binnen (door de tijd) en tussen landen

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Politieke en sociale tegenstellingen Sociale tegenstellingen in de samenleving Politieke tegenstellingen in de samenleving Sociale positie van individuen Politiek gedrag van individuen

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Cohesie Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Cohesie Ongelijkheid Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Cohesie Ongelijkheid Rationalisering Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Formalisering van politieke vertegenwoordiging Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Vragen • Vragen over politieke scheidslijnen die voortkomen uit sociale scheidslijnen Vier traditionele sociaal-structurele scheidslijnen: (1) sociale klasse, (2) religie, (3) taal (etniciteit) en (4) stedelijkheid • Er zijn natuurlijk ook andere politieke scheidslijnen, zgn. ‘nieuwe scheidslijnen’; denk aan: (1) sociale posities: opleiding, geslacht, etniciteit, beroepssector (2) waarden: (post-)materialisme, GAL-TAN,

Theorieën over stemgedrag Op macro niveau Sociologische benadering (Lipset & Rokkan, 1967) Politieke tegenstellingen weerspiegelen sociale structuren Revoluties als oorzaak van historische sociale scheidslijen • Industriële Revolutie  klasse tegenstellingen • Nationale Revoluties  religieuze, regionale, taal ect. tegenstellingen Vier contrasten • Centrum vs. Periferie • Staat vs. Kerk • Stad vs. Platteland • Kapitaalbezitters vs. Arbeiders

Vragen over stemgedrag

Theorieën (paradigma’s) over stemgedrag Theorieën over stemgedrag • Micro • Sociologische benadering (‘Columbia School’) • Sociaal-psychologische benaderin (de ‘Michigan School’) • Economische benadering (de ‘Downsian approach’) • Macro • Sociaal – structurele benadering • Institutionele benadering

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008

Vragen overstemgedrag 1e generatie: Heeft land A, dat een hoger niveau van religiegebonden stemmen heeft dan land B een hogere of een lagere score op landkenmerk X dan land B? 2e generatie: Is er een bivariate correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen? 3e generatie: Is er een correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen, gecontroleerd voor andere landenkenmerken? 4e generatie: Is de correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in alle landen even hoog, en welke landenkenmerken kunnen verschillen in deze correlatie tussen landen verklaren?

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Norris & Inglehart (2004)

Theorieën over stemgedrag • Sociologische benadering • (In UAF: Integratietheorie) • ontstaan in de jaren ‘40 aan de Universiteit van Columbia • Lazarsfeld, Berelson, Gaudet (1948); Lispet & Rokkan (1967) • groeplidmaatschap heeft effect op stemgedrag • stemmen is symbolisch gedrag om loyaliteit t.o.v. een groep uit te drukken • ook socialisatie is van belang

Theorieën over stemgedrag Sociologische benadering (In UAF: Voorbeeld sociale mobiliteit) Naarmate mensen sterker in een klasse zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen Mensen zijn hechter in een klasse geïntegreerd wanneer ze daar van kinds af aan deel van uit maken Mensen die sociaal mobiel zijn zullen minder volgens de normen van hun eigen klasse stemmen dan mensen die niet sociaal mobiel zijn

Theorieën over stemgedrag Sociologische benadering Andere voorspellingen van de integratietheorie • Sociale mobiliteit (-) • Homogamie (+) • Vakbondslidmaatschap (+) • Kerklidmaatschap (-) • Kerkgang (-) • Taal (-) • Ras (-)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 (Bron: Pew Research Centre, 2008)

Theorieën over stemgedrag “Cross-pressure” Naarmate mensen sterker in een religieuze groep zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen [op de Republikeinse kandidaat] Mensen zijn minder hecht in een religieuze groep geïntegreerd wanneer ook lid zijn van andere intermediaire groepen die andere normen voorschrijven [Afro-amerikanen: op de Democratische kandidaat] Zwarte protestanten stemmen minder vaak op John McCain dan blanke protestanten

Sociaal-psychologische benadering • reactie op de Columbia School aan de universiteit van Michigan begin Jaren ’50.(zie: Campbell et al. 1960) • houdingen en percepties belangrijk voor stemgedrag • partijbinding, ideologie en issues direct effect op stemkeuze • Het belang van klasse of godsdienst komt door middel van partijbinding, ideologie of issues tot stand Theorieën over stemgedrag

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 August 8 2008 “Obama’s View on Abortion May Divide Catholics” […] `“Archbishop Chaput, who has stopped short of telling his flock how to vote, has called abortion a “foundational issue.” He has said that a vote for a candidate who supports abortion rights or stem-cell research, like Mr. Obama or Senator John Kerry in 2004, was a sin that must be confessed before receiving communion. Mr. Obama’s Republican rival, Senator John McCain, an opponent of abortion rights, met last week in Denver with Archbishop Chaput”. […]

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 • Economische benadering Eerst een voorbeeld: http://www.youtube.com/watch?v=PUvwKVvp3-o

Economische benadering • homo-economicus • Schumpeter (1943) en Downs (1957) • mensen handelen rationeel op basis van economisch eigenbelang • mensen gebruiken informatie over partijen om te evalueren welke partij het meest in hun economische belang is • Zwakke versie = Consumentenbenadering: materiele én immateriële belangen (zie: Nieuwbeerta & Ultee, 1999) Theorieën over stemgedrag

Eén causaal model voor stemgedrag? Theorieën over stemgedrag Structurele factoren Lange termijn factoren Korte termijn factoren Sociale achtergrond kenmerken Ideologie, partij binding, waarden Issues, voorkeuren, evaluaties Stemgedrag • Klasse • Religie • Taal • Etniciteit • Partij identificatie • links-rechts ideologie • GAL-TAN • Partij identificatie • links-rechts ideologie • GAL-TAN • AOW • Immigratiebeleid • lijsttrekker voorkeur • beoordeling kabinet

Theorieën over stemgedrag Sociale achtergrond kenmerken Ideologie, partij binding, waarden Stemgedrag Issues, voorkeuren, evaluaties

Ideologie, partij binding, waarden Theorieën over stemgedrag Sociale achtergrond kenmerken Stemgedrag Issues, voorkeuren, evaluaties

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Odds ratio’s (ook wel: Heath-index)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Oddsratio =(80*62)/ (20*38)=6.5 Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (sociale klasse en stemgedrag) Verschillen tussen landen rond 1965

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Samenhang volgens odds-ratio’s tussen al dan niet kerklid zijn en al dan niet stemmen op religieuze partij

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Tweede helft college Omkering van een vraag: • Meestal: waarom stemmen mensen op een bepaalde politieke partij • Vandaag: waarom stemmen mensen niet?

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Vandaag • Omkering van de vraag: waarom stemmen mensen niet? • Niet-stemmen beschreven • Een toetsing van de integratietheorie voor niet-stemmen in twee contexten Nederland (hoge opkomst) en de Verenigde Staten (lage opkomst)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Niet-stemmen en de hoofdvragen Rationalisering Cohesie Ongelijkheid Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Formalisering van politieke vertegenwoordiging Samenhang tussen groepen en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingenGiedo Jansen 21 -10- 2008 Opkomst bij nationale verkiezingen in 23 landen rond 2000

Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen