9.Sınıf Psikoloji

9.SınıfPsikoloji 3.Ünite Öğrenme,Bellek, Düşünme BİLİŞSEL ÖĞRENME 23.Hafta ( 03-07 / 03 / 2014 )

BİLİŞSEL ÖĞRENME ; Yaşantılar sonucu ‘’bilgi işlemleme ‘’ de meydana gelen değişme olarak tanımlanır. Bu öğrenmede : ..uyarıcılar, ..onların ortaya çıkardığı davranışlar, ..pekiştireçler, ..cezalar YOKTUR.

Diğer Bir Deyişle, Bireyin davranışlarını çevrede olup bitenler değil,, Çevrenin zihindeki temsilleri belirlemeye başlar. …..Bu temsiller, bilişsel öğrenmenin yapı taşlarıdır.

Hayvanlar üzerinde yapılan deney sonuçlarını insanlara genelleyen davranışçıların aksine, BİLİŞSEL KURAMCILAR, merkeze insanı koyarlar ve bazı zihinsel süreçlerin sadece insana özgü olduğunu iddia ederler.

Bilişsel Yaklaşım ; ..uyarıcıların algılanması, ..uyarıcıların kodlanması, ..yeni bilgilerin eskileri ile karşılaştırılması, ..belleğe depolama, ..hatırlama gibi, bilişsel süreçlerle ilgilenir ve öğrenme sürecini bu şekilde açıklar.

Bilişsel Öğrenme ; 1.) Örtük Öğrenme, 2.)Model Alarak Öğrenme, 3.) Kavrayarak Öğrenme olmak üzere üç çeşittir.

1.) ÖRTÜK ÖĞRENME : Bu öğrenme türünde, kişi öğrendiğinin farkında değildir. Örneğin; kişiye bir kelime listesi gösterilir ve her kelimedeki ünsüz harfleri sayması istenir. ..Daha sonra, katılımcıya,kelimelerin ilk hecesi gösterilir ve bu heceleri aklına gelen ilk kelimeye tamamlaması istenir.

..Bu deneylerde katılımcıların büyük çoğunlukla, heceleri ünsüz harfleri saydıkları kelimelere tamamladıkları görülmüştür. ..Katılımcılar, kelimelerdeki ünsüzleri sayarken, bir yandan da bu kelimeleri farkına varmadan öğrenmiştir.

Örtük Öğrenme, beynin yüksek zihinsel işlevlerinden sorumlu olan, alın lobundan değil, beyin kabuğunun altındaki yapılarda gerçekleşir.

..Bu öğrenme, pek çok nörolojik hastalığın son evrelerine kadar bozulmaz.

Örtük Öğrenme, öğrenmenin bilinç altında değilse bile, bilinç öncesinde gerçekleşebildiğ ini göstermektedir. DEMEK Kİ, İnsan zihni, bilinç olmadan da öğrenme gibi bir bilişsel etkinliği gerçekleştirebilmektedir.

Merak Edilen Bir Başka Konu da: İNSANLARIN UYKU SIRASINDA ÖĞRENİP ÖĞRENEMEDİKLERİ olmuştur. ..Çok basit, kavramsal olmayan bazı bilgiler, uyku sırasında öğrenilebilir.

ANCAK ; .Öğrencilerin, .İş adamlarının, .Öğretim üyelerinin Bilmek istediği türden bilgiler, UYKU SIRASINDA ÖĞRENİLEMEZ !!

Şehrin hiç bilmediğiniz bir semtinde oturan bir arkadaşınızın evine ilk kez gideceksiniz. .Arkadaşınız, evin yerini size telefonla tarif ediyor. .Bu tarife göre, evi kolayca bulursunuz. ÇÜNKÜ, .Zihninizde bir bilişsel harita oluştu.

Genelde,erkeklerde , görsel mekan içeren bilişler daha yüksektir. ANCAK ; ‘’ yer öğrenme ‘’sadece insanlara özgü bir özellik değildir. ..E.C.Tolman hayvanlarda yer öğrenmenin bir bilişsel öğrenme olduğunu kanıtlamıştır. ..bu deneyde,ödül gerekli değildir.Ödül,öğrenmeyi değil,performansı etkiler.

ÖrtükÖğrenme ( gizil yada farkında olmadan ) İle ilgili ÖZET VE örnekler : …bireyin isteyerek,bilerek yaptığı bir öğrenme değildir. Öğrenme,istem dışı gerçekleşir. ..gizil öğrenmenin varlığını ortaya çıkaran kuramcı Tolman ‘dır. ..bir bireye pekiştireç vermeden,ve dikkati başka bir yere odaklı iken bile,bir şeyler öğretilebileceğini kanıtlamıştır.

Bir gün otobüste giderken ,size otobüsün geçtiği cadde üzerinde eczane olup olmadığı sorulur ve bir an sizden ‘’ evet,evet,önceki sokağa doğru giderseniz ,orada köşede bir tane görürsünüz ‘’bu cevap çıkar. ..Oysa,daha önce o caddede hiç eczaneye gitmemişsinizdir yada eczane ile ilgili herhangi bir geçmişiniz yoktur. ..gizil öğrenme ile,otobüsle gidip gelirken,farkında olmadan öğrendiniz.

2.) MODEL ALARAK ÖĞRENME ( gözleyerek ):

Bireyin,bir başkasını taklit ederek bazı davranışlar kazanmasıdır. Öğrencinin sevdiği sanatçı gibi giyinmesi, saçlarını kestirmesi, Küçük kuşların, büyük kuşların ötüşünü taklit etmesi gibi.. Model alarak öğrenmede, en önemli unsurlardan biri seçilen modelin bireyle olan benzerliğidir.

Kız çocuk annesini,erkek çocuk babasını seçer ve onun davranışlarını gözleyerek öğrenir. Model alarak öğrenmede,her zaman istenen davranışlar kazanılmaz. Bazen öğrenilen zararlı alışkanlıklar model alarak öğrenmenin bir sonucudur.

Model alarak öğrenmede PEKİŞTİRME söz konusudur. ..Örnek; babasının diğer insanlarla nazik konuştuğunu gören çocuk, babasını model alır. ..Bu modeli davranışlarında tekrarladığında ,yani babası gibi başkalarıyla nazik konuştuğunda, takdir edilir ve sorunlarını daha kolay çözümlediğini görürse, öğrenme pekiştirilmiş olur.

…Hayvan türlerinde taklit davranışları vardır. Papağan, insanların çıkardığı sesleri taklit eder. …Bebekler,bazı sesleri annesini taklit ederek öğrenir.

Model almayı içermeyen, ancak yine de başkalarının davranışlarını tekrarlamayı ,çeren bir öğrenme çeşidi de gözleyerek öğrenme dir. …Bu öğrenme, başkalarının öğrenmelerinden, deneyimlerinden ‘’ders çıkarma ‘’ şeklinde olabilir. ..ÖRNEK ; Zeynep, öğretmeni çok dikkatli dinliyor,evde de çok çalışması gerekmiyor. Ben de öyle yapmalıyım.

3.) KAVRAYARAK ÖĞRENME :

Kavrayarak Öğrenmede ; hafızaya aynen geçirmeye ihtiyaç duyulmaz. Kavrayarak öğrenmede, içeriğin bir çok ayrıntısı ,konunun özü iyice anlaşıldığı zaman, kolayca hatırda(zihin) kalır. Gestalt Ekolü psikologlarından W.Köhler’in bir şempanzeyle yaptığı çalışma,kavrayarak öğrenmenin klasik örneğidir.

….Bu çalışmada Köhler kafesin dışına bir muz koyar, …Kafeste biri diğerinin içine geçebilen iki sopa bulunmaktadır, …Şempanze muza ulaşmaya çalışır, …Sopaların her birini bu iş için, ayrı ayrı kullanır, …AMA BAŞARILI OLAMAZ.

Bir Süre Sonra; …Şempanze iki sopaya bakar, …Bunları eline alıp,birini diğerinin içine geçirir, …Böylece uzayan sopayı kullanarak,uzanıp,muzu alır.

….Bütün öğrenme türlerinde öğrenme,tekrar ve yaşantı sonucunda yavaş yavaş olur. Kavrayarak öğrenmede ise ; davranış aniden ortaya çıkar. Bu öğrenme şeklinde, çözüm sanki aniden gelmektedir.

ancak ; ……bu öğrenmede, doğrudan gözlenemeyen yoğun bir bilgi işlemleme gerçekleşmektedir. ..problemdeki öğeler düzenlenmekte, ..yeniden yapılandırılmaktai ..problem çözülmekte, ..çözüm bellekte depolanmaktadır. ..

..oluşan bilgi benzeri durumlarda derhal hatırlanmakta, ve genellenmektedir. ..kavrayarak öğrenmede,çoğu kez ‘’TAMAM, BULDUM ‘’ gibi bir tepki oluşur.

Edison’un ampulü keşfetmesi, Newton’un yerçekimini bulması, Arşimet’in suyun kaldırma gücünü bulması Kavrayarak öğrenmeye en güzel örneklerdir.

Bütünü Kavrayarak Öğrenme ; 1.) % 1 Tat Alarak, 2.) % 1.5 Dokunarak, 3.) % 3.5 Koklayarak, 4.) % 11 İşiterek, 5.) % 83 Görerek ÖĞRENİRİZ !

HAZIRLAYAN HARİKA ATA

9.Sınıf Psikoloji