PSİKİYATRİK ACİLLER Uzm.Dr. Levent TOKUÇOĞLU İAEAH 02.01.2006

1. PSİKİYATRİK ACİLLERUzm.Dr. Levent TOKUÇOĞLUİAEAH02.01.2006

2. Psikiyatrik Aciller • İntihar riski olan hasta • Şiddet gösteren hasta • Şaşkın (konfü) hasta

3. Suisid-Parasuisid • Suisid-İntihar • Parasuisid • Kendine zarar vermekendini sakatlama

4. Epidemiyoloji • Herkes • Tüm yaş grupları: ergenlik ve yaşlılıkta artan bir oran • Tamamlanmış intihar oranı E>K

5. Risk FaktörleriDemografik • Cinsiyet: Erkek olmak • Yaş: bimodal dağılım • Toplumsal sınıflar: spektrumun ters uçları, toplumsal izolasyon • Meslek: doktorlar ve diş hekimleri

6. Risk Faktörleri: Biomedikal • Biyolojik • SE azalması, NA artması • Anormal DST (HPA disregulasyonu) • Ciddi fiziksel hastalık oranı %5 • Süregen, geçmeyen ağrı • Şiddetli fiziksel yetiyitimi • Ölümcül hastalıklar: AIDS, maligniteler

7. İntihar İçin Risk Faktörleri Psikiyatrik Bozukluklar • Major depresyon: Tamamlayanların %50 si • Alkol bağımlılığı: % 30 • Şizofreni: • İçgörü ve depresyon • Varsanı ve sanrılar • Anksiyete bozuklukları(örn. Panikbzk.) • Kişilik Bozuklukları: Antisosyal, Borderline

8. Risk Faktörleri: Psikososyal • İntihar girişimi öyküsü • Zorlayıcı yaşam olayları ve umutsuzluk • Sevilen birinin kaybı • Aileden ayrılma • Boşanma • Kültürel yabancılaşma

9. Riskin değerlendirilmesi • Acil tıbbi tedavi ve gözlem Risk değerlendirilirken • Aile, arkadaşlar ve meslektaşlarla görüşme • Yaklaşan tehlikenin değerlendirilmesi • Ölme isteğinin dile getirilmesi • Önceden tasarlanmış veya dürtüsel • Gizleme veya bulunmayı istememe

10. Riskin değerlendirilmesi • Ölüme hazırlanma işaretleri • Ölüm niyetini beyan • Alkol ve madde etkisi • Zihinsel durumun değerlendirilmesi: Depresyon, Şizofreni, Alkol veya madde bağımlılığı

11. Yönetim • Yüksek Risk Kategorisi • Yakın geçmişte psikiyatriye başvurmuş olma • Zorla psikiyatri kliniğine yatırılmış olma • “Kapalıda” tutulmuş olmak • Acil durumlarda EKT, altta yatan nedene yönelik akılcı yaklaşım

12. Yönetim 2. Düşük Risk Grubu • Destekleyici psikoterapi alıyor olmak • Zihinsel durumun sürekli değerlendirilmesi • “Anlaşma” yapılası • Gerginliği azaltan ilaçların verilmesi • TCA’lar bir risk oluşturabilir.

13. Şiddet Gösteren Hasta

14. Şiddet • Normali ne? • Karmaşık etkileşimler • Genetik yatkınlık • Psikososyal unsurlar • Patolojik süreçler • Madde kötüyekullanımı

15. Zihinsel Hastalık ve Şiddet • Alkol ve/veya madde bağımlılığı • Kişilik Bozuklukları • Psikotik bozukluklar • Bilişsel bozukluklar • Medikal hastalıklar

16. Şiddetin Türleri • Selim Şiddet • Eyleme geçmeyen, sadece düşünce düzeyinde kalan suisid, homisid düşünceleri. • Acil şiddet • Huzursuz, çabuk alev alan, saldırgan, küfürbaz, tehditkar davranışlar • Had safhadaki şiddet • Yabanıl, hücum eden, kırıp-döken yıkıcı hasta

17. Şiddetin Öngörülmesi • Uzun erimli bir öngörü hatalı olabilir • “Tipik” olguların özellikleri • Erkek cinsiyet, genç olmak • Madde kötüye kullanımı, entoksikasyon • Düşük sosyoekonomik durum • Kişilik bozuklukları ve/veya zihinsel hastalıklar • Şiddet öyküsü • Yalnız yaşıyor olma • Zihinsel özürlülük hali

18. Yatkınlaştırıcı Unsurlar • Genetik belirleyiciler • Neurotransmitterler • Alkol ve maddeler • Çevresel unsurlar • Gelişimsel unsurlar • Psikiyatrik bozukluklar

19. Yatkınlaştırıcı unsurlar • Çevresel Unsurlar • Kalabalık nüfus • Organik Patoloji • Kafa travmaları • Beyiniçi enfeksiyonlar • Epilepsi • Gelişimsel Unsurlar • Çocuklukta kötüye kullanım

20. Şiddet Gösteren Hastaya Yaklaşım • Sakin olun • Denetimi elinizde tutun: hastayı ve personeli sakinleştiren • Kendinizden emin olun • Gerekirse hastayı tutun, zaptedin • Fiziksel ve farmakolojik denetim

21. Yönetim:Engelleme-Önleme • Kararlı olun • Yapacaklarınızı önceden planlayın • Gücünüzü gösterin • Dört noktadan tesbit edin • Deli gömleği giydirmeyin

22. Yönetim: Sedasyon • Psikofarmakolojik “dizginleyiciler” • Seçim, klinisyenin yargısına bağlıdır • Seçimler • Benzodiazepinlerörn.Lorazepam 2-4mg PO, S/L veya IM, Diazepam 5-10mg PO veya I/V • Major tranklizanlarörn. Haloperidol PO veya IM, Chlorpromazine. • Kombinasyonlar: Lorazepam 4mg + Haloperidol 10mg Diazepam 2-3 mg IV+ Haloperidol 10mg IM

23. Yönetim: İzlem • Altta yatan nedenleri ele alın • Uygun iletişimler açısından hastaya öneriler, Yaşamsal yetilerin arttırılmasıve uzun dönemde DBT • Mutlaka bir psikiyatriste yönlendirin! • Neden bulunamıyorsa • Şiddet düşünce ve davranışı ısrarla sürüyorsa • Hastaneye yatırmak gerekliyse

24. Konfü (Şaşkın) Hasta

25. Deliryum • Birinci basamakta sıkça karşılaşılır • Edinebileceğiniz bilgi kısıtlıdır • Hasta açık bir anlatımda bulunamaz • Beynini yaygın akut işlev bozukluğudur • Acil bir durumdur

26. Tanım • Hızlı bir şekilde bilinçte, bilişsel işlevlerde ve dikkatte bozulma olur. • Gün içerisinde dalgalanmalar olur. • Allta yatan tıbbi duruma ikincildir. • Mortalite oranları yüksektir (1 yıl içerisinde %40-50)

27. Deliryumun Klinik Özellikleri-1 • Bilinçte bozulma: dikkatin odaklanması, sürdürülmesi veya kaydırılmasında bozukluk • Bilişte değişiklikler: bellek bozuklukları, yönelimde bozulma, lisanda bozulma • Algısal bozukluklar: yanlış yorumlamalar, yanılsama ve varsanılar

28. Klinik Özellikler-2 • Uyku-uyanıklık döngüsünde bozulma • Psikomotor davranışlarda bozulma • Yargılamada bozulma • Duygusal değişiklikler

29. Deliryum Nedenleri • Yatkınlaştırıcı nedenler • Yaşlılık • Öncesinde mevcut demans veya bilişsel bozukluklar • Ciddi kazalar/incinmeler • Tıbbi hastalıklar • İlaç kombinasyonları • Birden çok nedenin son ortak yolu

30. Deliryum Nedenleri • DIMTTOP • D: Drugs: intoxication, withdrawal • I: Infections: Intracranial, systemic • M: Metabolic encephalopathies: fluid-electrolyte disturbance • T: Trauma: concussion and Subdural • Tumour/space-occupying lesion • O: Oxygen Deficiency • P: Psychological and perceptual

31. Deliryumun Yönetimi • Öyküde özellikle gece olan davranışlar • Nedeni bulun ve öncelikle tedavi edin • Beslenme ve metabolik durumu düzeltin • Çevresel uyaran ve gürültüleri azaltın, yeterli ışıklandırma sağlayın

32. Deliryum Yönetimi • Sedasyon: gerginliği azaltın ve komplikasyonları önleyin • Haloperidol 0,5mg. 0,25mg lık artışlarla 1mg x 3. • Melleril 25-100mg,geceleri.