Praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych

1. Praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych Szkolny projekt zwiększanie szans edukacyjnych dzieci wiejskichSzkolenie dlaprzedstawicieli rad pedagogicznychszkół biorących udział w programie „Szkoła marzeń” Warsztat opracowały: Barbara Gmur Krystyna Haładaj na podstawie materiałów przygotowanych przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

2. Wspieranie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi • polega na: • wczesnym kompleksowym wspomaganiu rozwoju dziecka i wsparciu rodziny • uwzględnianiu potrzeb edukacyjnych uczniów z różnymi rodzajami • niepełnosprawności • rozpoznania i przeciwdziałania specyficznym trudnością w uczeniu • Wymaga to od szkół zmiany w podejściu do edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami: poprzez : • otwartość systemu (elastyczność) • styl pracy w szkołach • pomoc psychologiczno-pedagogiczna jako właściwa forma wsparcia • w środowisku szkolnym • współpraca szkoła - rodzina i formy wsparcia dla rodziców

3. 1.Jak zorganizować pomoc dla szkół ogólnodostępnych, w których są uczniowie ze specjalnymi potrzebami ? Szkoły mają obowiązek przyjmowania wszystkich uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ze swojego obwodu i zabezpieczania ich potrzeb. • W miarę możliwości, w porozumieniu z organem prowadzącym, zmniejszać liczebność klasy, w których są pojedynczy uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na wszystkich etapach edukacji • Umożliwić zatrudnienie pedagoga specjalnego (w miarę możliwości i innych specjalistów) w szkole ogólnodostępnej, w której są uczniowie ze specjalnymi potrzebami (z orzeczeniami), bez konieczności przypisywania go do konkretnej klasy • Stworzyć zasady współpracy z istniejącymi na najbliższym terenie placówkami integracyjnymi, specjalnymi, poradnią psychologiczno pedagogiczną, w których pracują specjaliści mogący stanowić zaplecze kadrowe dla szkoły.

4. 2.Jak zorganizować pomoc dla szkół ogólnodostępnych, w których są uczniowie ze specjalnymi potrzebami ? • Przeprowadzać pełną diagnozę funkcjonalną dziecka i rodziny dokonywaną w środowisku szkolnym, z uwzględnieniem koniecznych zmian w tym środowisku • Konstruować zindywidualizowane programy nauczania (jeżeli istnieje taka potrzeba) w oparciu o diagnozę, jasno określając cele nauczania dla konkretnego ucznia • Tworzyć w szkołach zespoły wspierające, które będą odpowiedzialne zarówno za wspieranie nauczyciela, diagnozę, indywidualny program , określenie rodzaju wsparcia dla poszczególnych uczniów jak i osiągnięcia.

5. Zespół wspierający Jest to zespół interdyscyplinarny; • stanowi niezbędne zaplecze dla nauczyciela mającego w klasie pojedynczego ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi • wspomaga nauczyciela (metodycznie, psychologicznie, organizacyjnie) tak, by nabywał nowych kompetencji niezbędnych do wspierania rozwoju tych uczniów

6. Zadania zespołu wspierającego - • Współudział w określaniu priorytetowych zadań (np.określanie potrzeb ucznia, liczby godzin z nauczycielem wspierającym w klasie, liczby godzin zajęć indywidualnych, kwalifikacja uczniów do klas, ocenianie, obecność opiekuna podczas dowozu do szkoły) • Współudział w monitorowaniu osiągnięć dziecka: postępów w nauce, nabywania umiejętności życiowych, społecznych, emocjonalnych • Współtworzenie i nadzorowanie efektywności programów indywidualnych, dostosowanie treści programowych, form i metod do indywidualnych potrzeb i możliwości

7. Odpowiedzialna Integracja i Edukacja Włączająca wymaga zmianprogramowo-organizacyjnych. Działania nakierowane na: ·         Dostosowanie programu do potrzeb i możliwości dziecka (elastyczne programy) ·         Dobór skutecznych metod nauczania ·         Opracowanie działań wspierających ·         Skuteczne metody rozwiązywania bieżących problemów ·         Stałe doskonalenie kadry Sposób oceniania cyfrowy - opisowy uwzględniający aspekty: wspierania rozwoju, motywowania , informowania Zniesienie barier architektonicznych

8. Zalecenia dla szkół organizujących nauczanie integracyjne i włączające ( P. Mittler) • lekcje buduje się tak, by uwzględniały różnorodność uczniówuczniowie są • aktywnie zaangażowani we własne uczenie się • w czasie lekcji rozwijane są umiejętności rozumienia różnic przez uczniów • uczniowie uczą się we wzajemnej współpracy • sposób oceniania ma służyć motywacji wszystkich uczniów • dyscyplina w klasie opiera się na wzajemnym szacunku • nauczyciele planują , przeglądają materiał i nauczają w płaszczyźnie partnerskiej • nauczyciele wspomagający nauczanie rzeczywiście wspomagają i dążą do • uczestnictwa każdego ucznia • praca domowa ma być samodzielna i wykonalna dla wszystkich (dawanie wyboru • w zależności od możliwości i aspiracji) • wszyscy uczniowie biorą udział w zajęciach mających miejsce poza szkołą np.: • muzeum las itp. • Kluczem w podejściu jest różnicowanie treści nauczania i metod nauczania stosownie do potrzeb ucznia, czyli poszanowanie różnic indywidualnych

9. 1.Jak przejść od realizacji programu do skutecznego uczenia się uczniów? Jak sprawić, aby był zapamiętywany materiał w procesie uczenia? • -       używaj emocji • -          wykonuj ruchy ciała • -          używaj muzyki, piosenek i rytmu • -          używaj pomocy manualnych • -          odgrywaj role, przedstawienia, skecze • -          proś uczniów o zapisywanie w dzienniku, opisanie co było • przedmiotem nauki • -          poproś uczniów o zrobienie modelu • -          daj uczniom możliwość wyboru • -          daj możliwość ekspresji oraz interakcji • -          rób wycieczki w teren • -          angażuj je w symulacje sytuacji na terenie klasy • -          wzbogacaj otoczenie szkolne • -          spraw, aby zaangażowali się w projekty wzięte z życia i doświadczenia • -          dawaj im częste wsparcie -          używaj emocji -          wykonuj ruchy ciała -          używaj muzyki, piosenek i rytmu -          używaj pomocy manualnych -          odgrywaj role, przedstawienia, skecze -          proś uczniów o zapisywanie w dzienniku, opisanie co było przedmiotem nauki -          poproś uczniów o zrobienie modelu -          daj uczniom możliwość wyboru -          daj możliwość ekspresji oraz interakcji -          rób wycieczki w teren -          angażuj je w symulacje sytuacji na terenie klasy -          wzbogacaj otoczenie szkolne -          spraw, aby zaangażowali się w projekty wzięte z życia i doświadczenia -          dawaj im częste wsparcie -          spraw, aby brali udział w dyskusjach grupowych -          podziel klasę na dwie części: dyskutujących i przysłuchujących się dyskusji -          poproś ucznia, aby zademonstrował działanie urządzenia, jak wykonuje się określony zawód czy zadanie -          stosuj studium przypadku -          gry -          wykorzystuj krytyczne incydenty -          opowiadaj historie -          animuj debatę -          wywieś prezentację -          twórz metafory -          proś uczniów, aby uczyli innych tego, co wiedzą sami -          poznaj uczniów na tyle, aby mogli skonfrontować wiedzę ze swoim doświadczeniem -          poproś uczniów, aby stworzyli teczkę swoich prac poproś uczniów, aby dokonywali oceny samych siebie

10. 2. Jak przejść od realizacji programu do skutecznego uczenia się uczniów? Jak sprawić, aby był zapamiętywany materiał w procesie uczenia? • spraw, aby brali udział w dyskusjach grupowych •         podziel klasę na dwie części: dyskutujących i przysłuchujących • się dyskusji •         poproś ucznia, aby zademonstrował działanie urządzenia, • jak wykonuje • się określony zawód czy zadanie •         stosuj studium przypadk, gry •         wykorzystuj krytyczne incydenty •         opowiadaj historie •         animuj debatę •          wywieś prezentację •          twórz metafory •          proś uczniów, aby uczyli innych tego, co wiedzą sami • poproś uczniów, aby dokonywali oceny samych siebie • poznaj uczniów na tyle, aby mogli skonfrontować wiedzę ze swoim • doświadczeniem •   poproś uczniów, aby stworzyli teczkę swoich prac

11. Mniej takich czynności • Wykład • Głośne czytanie • Słuchanie na siedząco • Arkusze pracy • Testy • Ćwiczenia pamięciowe • Zapamiętywanie • Quizy słowne • Standaryzowane rubryki • Zajęcia rutynowo prowadzone • Uczenie pasywne Więcej takich czynności • - procesy grupowego uczenia • prowadzenie dziennika • ruchy ciała • projekty/teczki pracy • - grupowe rozwiązywanie problemów • -aktywne uczenie się • - zastosowanie informacji • - dyskusja prowadzona przez • uczniów • - samoocena • - rubryki tworzone przez uczniów • - zmienność, wzmocnienie, • - rozgrzewki, uroczyste zakończenie zajęć • - uczenie oparte na doświadczeniach

12. Rodzice w szkole - Spotkania informacyjne. - Udział rodziców przy naborze dzieci do klasy. • Spotkania cykliczne ( zmiana formy zebrań, pozytywne informacje, • relacje w klasie, program wychowawczy, prezentacja pracy dzieci. • - Kontakty indywidualne, obecność na lekcjach, miejsce w szkole dla • rodziców( pokój, wydzielony fragmentkorytarza, stolik itp.). • - Projekty wspólnych przedsięwzięć • - Szkolenie dla rodziców ( udział w zajęciach wspomagających • rozwój dziecka ). • - Udział w spotkaniach z władzami samorządowymi (komisje • oświaty w szkole, transport,indywidualne potrzeby)

13. Korespondencja z rodzicami ·        - Tablice informacyjne dla rodziców ·         - Broszurki z programem szkoły ·         - Zeszyt kontaktów szkoła/dom ·         - Pisemne raporty( okresowa informacja o postępach dziecka) ·         - Ocenianie w szkole i domu

14. Tabela Knostera Wizja Wiedza Umiejętności Bodźce Środki Wsparcie Plan działania = zmiana Wiedza Umiejętności Bodźce Środki Wsparcie Plan działania = zamęt Wizja Umiejętności Bodźce Środki Wsparcie Plan działania = ignorancj Wizja Wiedza Bodźce Środki Wsparcie Plan działania = niepokój Wizja Wiedza Umiejętności Środki Wsparcie Plan działania = sprzeciw Wizja Wiedza Umiejętności Bodźce Wsparcie Plan działania = frustracja Wizja Wiedza Umiejętności Bodźce Środki Plan działania = alienacja Wizja Wiedza Umiejętności Bodźce Środki Wsparcie = monotonia

15. O czym dodatkowo powinien pamiętać nauczyciel mający w klasie ucznia z uszkodzonym słuchem? Zadbać o zmniejszenie poziomu hałasu w klasie.  Zapoznać się z możliwościami słuchowymi ucznia bez aparatu i z aparatem słuchowym ,oraz z jego obsługą. Zapewnić dziecku optymalne warunki do percepcji mowy poprzez danie mu możliwości odczytywania mowy z ust . Sprawdzić czy dobrze rozumie polecenia związane z zadawaniem pracy na lekcji i w domu.  Jeżeli to możliwe, wyposażyć ucznia w urządzenia nadawczo odbiorcze typu 'Micro Vox, lub Micro Port"  Być w stałym kontakcie z rodzicami i ewentualnie ze specjalistyczną poradnią.

16. O czym dodatkowo powinien pamiętać nauczyciel mającyucznia z uszkodzonym wzrokiem. Sprawdzić z jakiej odległości i jakiej wielkości przedmioty i litery widzi uczeń. Skonsultować się z rodzicami, okulistą lub rehabilitantem wzroku w sprawie oceny możliwości wzrokowych ucznia. Używać tekstów z powiększonym drukiem . Zadbać aby tablica była duża , ciemna (czarna lub ciemnozielona) Wyraźnie odczytywać wszystko to co jest napisane na tablicy. Przedmioty, o których mówi podawać do obejrzenia, dotknięcia, powąchania . Zachęcać dzieci do używania lunetki, lupy lub innych pomocy optycznych. Dbać o noszenie okularów, w miarę potrzeby sprawdzać ich czystość. Poznać techniki brajlowskie, jeżeli jest taka potrzeba.

17. O czym dodatkowo powinien pamiętać nauczyciel mający w klasie ucznia z uszkodzonym słuchem? • - Zadbać o zmniejszenie poziomu hałasu w klasie. • Zapoznać się z możliwościami słuchowymi ucznia bez aparatu i z aparatem • słuchowym ,oraz z jego obsługą. • - Zapewnić dziecku optymalne warunki do percepcji mowy poprzez danie mu możliwości odczytywania mowy z ust (unikać stawania przy oknie, pamiętać o oświetleniu) ,wyraźną artykulację, wolne tempo mówienia , powtarzania poleceń i mówienie krótkimi zdaniami. • - Sprawdzić czy dobrze rozumie polecenia związane z zadawaniem pracy na lekcji i w domu. • - Jeżeli to możliwe, wyposażyć ucznia w urządzenia nadawczo odbiorcze typu 'Micro Vox, lub Micro Port" • - Być w stałym kontakcie z rodzicami i ewentualnie ze specjalistyczną poradnią.

18. Jak pomóc dziecku z upośledzeniem umysłowym w klasie ? • rozpoznajemy możliwości ucznia ze szczególnym uwzględnieniem • jego mocnych stron takich jak: dobra pamięć mechaniczna, uzdolnienia • muzyczne, empatia i inne, • zwracamy się do ucznia zawsze po imieniu bez zdrobnień i infantylnych • zachowań, • sadzamy dziecko blisko nauczyciela , • umożliwiamy pracę w małych grupach, korzystając ze wsparcia • i kompetencji kolegów • zwiększamy częstotliwość wzmocnień pozytywnychkierować do dziecka • krótkie, zrozumiałe polecenia • - podkreślamy markerem rzeczy ważne do zapamiętania • - przygotowujemy sprawdziany o niższym stopniu trudności, praktyczne • umożliwiamy korzystanie z różnych pomocy dydaktycznych • ocena osiągnięć ucznia powinna uwzględniać wysiłek włożony • w pracę • określić najlepszy dla ucznia sposób uczenia i zapamiętywania

19. Skuteczne nauczanie dzieci z nadpobudliwością- czynności nauczyciela • Zasady kluczowe • zawsze kierować uwagę na dziecko jeśli się chce by coś zrobiło • redukować niepotrzebne bodźce, zwiększać bodźce znaczące dla • uczeniasię • uczenie dostosowywać do zdolności poznawczych i emocjonalnych • dziecka • przekazywać akceptację • stosować wzmocnienia choćby najmniejszych osiągnięć

20. Dziecko z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej Kryteria nadpobudliwości : Zaburzenia koncentracji uwagi (nie potrafi skupić się na szczegółach i robi błędy przez nieuwagę , ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniu, nie słyszy tego co się do niego mówi, nie wykonuje poleceń i nie kończy zadań szkolnych, nie odrabia pracy domowej, gubi zeszyty przedmioty itp.) Hiperaktywność ( często wykonuje nogami i rękoma mimowolne ruchy, nie może usiedzieć na miejscu, biega po całym pomieszczeniu, jest ciągle w ruchu , za dużo mówi, zmienia formy aktywności bez ukończenia zadania) Impulsywność (wyrywa się do odpowiedzi, ma trudności z oczekiwaniem na swoją kolejność, agresywność) Symptomy te mają następującą charakterystykę: 1. Długość trwania przynajmniej 6-miesięcy 2. Wysoki stopień intensywności 3. Wpływ uboczny na społeczne i poznawcze funkcjonowanie dziecka w domu i szkole. 4. Wystąpiły u dziecka poniżej 7-go roku życia.

21. Dziękujemy za uwagę !