Doğrudan Yabancı Yatırım T eorisi ve Stratejisi

1. Doğrudan Yabancı YatırımTeorisi ve Stratejisi

2. Rekabet Avantajı Teorisi • Varsayımları • serbest ticaret, mükemmel rekabet, belirlilik, maliyetsiz bilgivehükümet müdahalesi yok • Teorinin özellikleri • A ülkesi B ülkesinin ihracatına konu olmayan malları ihraç etmeli • A ülkesi doğal kaynaklarının imkan verdiği ürünlerde uzmanlaşmalı • B ülkesi de aynı işlemi diğer ürünlerle yapmalıdır

3. Ulusal işletmeler ulusal piyasalarında başarılı olmalarının bir sonucu olarak yabancı ülkelerde yatırımlar gerçekleştirmektedirler.

4. Aşağıdaki sebeplerle işletmeler çok uluslu hale gelir • Yeni pazarlar arayışı • Hammadde kaynaklarına yakınlık • Maliyet avantajı • Yeni bilgi ve teknolojilere ulaşma • Politik güvenlik arayışı

5. Rekabet Avantajının Sürdürülebilirliği ve Transferi • Rekabet avantajının sürdürülebilir olması için • İşletmeye özgü • Transfer edilebilir • Yurtdışındaki operasyonlarda karşılaşılabilecek engelleri aşmaya yetecek derece güç sahibi olunması gerekir.

6. Rekabet Avantajının Sürdürülebilirliği ve Transferi • Rekabet avantajı boyutları • Ölçek ekonomisi • Yönetim ve pazarlama yeteneği • Gelişmiş teknoloji • Finansal güç • Ürün çeşitliliği • Ulusal piyasalarda rekabetsizlik

7. PORTER ELMASI– ULUSAL REKABET AVANTAJI Faktör koşulları İşt. stra.,yapı & rekabet Talep koşulları İlgili & yan sanayi

8. OLI Paradigması & Uluslararasılaşma • OLI paradigması (Buckley & Casson, 1976; Dunning 1977) ÇUŞ’ların lisanslama, ortak yatırım, stratejik işbirlikleri ve ihracat gibi yöntemler yerine neden doğrudan yatırımı tercih ettikleri açıklamaya çalışan bir çalışmadır. • 1. İşletme ulusal piyasada rekabet avantajına sahip olmalıdır – sahiplik yurtdışına transfer edilebilmelidir. (O-owner)

9. OLI Paradigması & Uluslararasılaşma • 2. İşletme yabancı pazarların bazı özelliklerinden olumlu yönde etkilenmektedir – “L” (location) • 3. İşletme rekabet avantajını koruyabilmek için değer zincirinin tamamını kontrol etmeye ihtiyaç duymaktadır. “I” (internalization) • Yukarıdaki sebeplerle lisanslama veya outsourcing yerine doğrudan yatırım tercih edimektedir.

10. OLI Paradigması & Uluslararasılaşma • Doğrudan yatırımların açıklanmasında finansal stratejiler doğrudan OLI paradigmasıyla ilgilidir. • Stratejiler proaktif olabilir, yönetim takımı tarafından idare edilir. • Stratejiler ayrıca reaktif olabilir, keşfedilen yeni pazarın koşullarına bağlı olarak.

11. OLI Paradigması & Uluslararasılaşma

12. Nereye Yatırım Yapılmalı • Çok popüler olan ve doğrudan yatırımların temelinde yer alan iki davranışsal teori bulunmaktadır • Doğrudan yatırımlar için davranışsal yaklaşım Uluslararası network teorisi • Davranışsal yaklaşım – Gözlemelere göre işletmeler öncelikle kendi ulusal sınırlarından çok uzakta olmayan (benzer sosyal-kültürel ve tarihi özellikler taşıyan) ülkelere yatırım yapma eğilimindediler.

13. Nereye Yatırım Yapılmalı • Uluslararası network teorisi – ÇUŞ büyümenin bir sonucu olarak ya bir network (ağ) şeklinin almaktalar veya hiyerarşiyelerini ademi merkezi bir yapıya dönüştürmektedirler. • Sonuçta işletme farklı ülkelerden bir çok farklı yatırımcının sahip olduğu bir koalisyona dönüşmektedir.

14. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır • İhracat • avantajları • Doğrudan yatırımların karşılaştığı riskleri içermez • Politik risk minimumdur • Vekalet maliyetlerinden kurtulma • dezavantajları • İşletme yurtdışında faaliyette bulunmanın avantajlarından faydalanamaz. • Dışarıdan gelenlere, ithalatçılara pazar kaybetme riski

15. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır • Lisans anlaşmaları Yüksek bir finansman getirmeden yurtdışına açılma yöntemlerinden biridir. • dezavantajları • Lisans ücretleri doğrudan yatırım karlarının altında kalabilir • Kalite düzeyinde kayıplar • Potansiyel rakipleri geliştirme • Teknolojinin çalınması riski • Yüksek vekalet maliyeti

16. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır • Joint Venture • Joint venture yabancı bir ortaklıkla sahipliğin paylaşılmasıdır • ÇUŞ için doğru partner bulunduğundan pahabiçilmez bir araç haline gelebilir. • avantajları • Yerel ortak piyasayı daha iyi anlayabilir • Yerel ortak her düzeyde yönetime destek verebilir • Bazı evsahibi ülkeler yatırımlar için yerel işletmelerden ortak bulunmasını şart koşabilir

17. dezavantajları • Yanlış ortak seçildiğinde politik risk artar • Yerel ve yabancı ortak stratejiler konusunda anlaşamayabilir • Transfer fiyatlaması uygulaması sorunlar yaratabilir • Hisse değerini belirlemedeki güçlükler

18. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır • Greenfield yatırım ve acquisition • Özellikle çok büyük altyapı yatırımları gerektiren işkolları için gerekli olmaktadır • Bazı durumlarda acquisiton daha çok tercih edilebilir. Çünkü sıfırdan bir yatırım yapmak yerine hali hazırda bu yatırımı gerçekleştirmiş bir işletmenin elegeçirilmesi zaman kazandırabilir. Bununla birlikte elegeçirme maliyetleri genellikle oldukça yüksektir.

19. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır • Stratejik işbirlikleri

20. Yurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır Rekabet avantajı Daha fazla yurtdışı varlık Rekabet avantajında bir değişim Mevcut rekabet avantajının Yurtdışına taşınması Evde üretim: İhracat Yurtdışında üretim Lisanslama Yönetim anlaşmaları Varlık kontrolünün paylaşama Daha fazla Doğrudan yatırım Joint Venture Sahipliğin iştirake devri Greenfield Investment Acquisition

21. ÜLKE RİSKİ • Genelde iki tür risk sözkonusudr • Piyasadan kaynaklanan • Kurumlardan kaynaklanan

22. İşletmeye özgü riskler Ülkeye özgü riskler Küresel riskler • Faaliyet riski • Transfer riski • Terör • savaş riski • Kur riski • Küreselleşme karşıtları • Yıkım • Yönetim riski • Ekonomi ve altyapı riski • Siber saldırılar • Makroekonomik riskler • Çevresel güvenlik • Kredi riski • Kültürel geçmiş • Entelektüel sermaye hakları Doğrudan Yatırım Riskleri

23. Duyarlılık AnaliziVarlıklar üzerindeki riskin minimize edilmesi ÇeşitlendirmeSigorta Doğrudan Yatırım Risklerinin Yönetimi ve Ölçümü İş planlarının simulasyonuİştiraklerdeki varlıkların azaltılması İskonto oranını düzenlemeYerel kuruluşlardan borçlanma Nakit akımlarını düzenleme Kuruluş yerleri Kur riski yönetimi Borç ve özkaynak kaynaklarıRisk paylaşımlı anlaşmalar Para birimi çeşitlendirmesiÜlke yatırım anlaşmaları Arz kaynaklarıYatırım garantileri Satış yerleri

24. Faaliyet riski Kur riski Yönetim Riski • Tahmin hataları • İşlem etkisi • Hedeflerde çatışma • Yüksek riskli projeler • İşletme etkisi • Sahiplik yapısı • Portföy riski • Muhasebe etkisi • İnsan kaynakları Duyarlılık Analizi Çeşitlendirme Varlık riskini düşürme Sigorta İşletmeye özgü riskler: Ölçüm & Yönetim İşletmeye özgü riskler: Ölçüm İşletmeye özgü riskler: Yönetim

25. ÇUŞ zaman zaman politik risklerini sigorta kuruluşlarına transfer etmektedirler. • Örneğin bu amaçla Amerika’da Overseas Private Investment Corporation (OPIC) isimli bir sigorta kuruluş faaliyette bulunmaktadır.

26. Doğrudan yatırıma el konulmasını önleyecek stratejiler • Yerel tedarik kaynaklarından faydalanmak: • İstihdam olanaklarını artırmak • Ulaşımın kontrol altına alınması (özellikle petrol ve doğal gaz şirketleri için önemlidir) • Teknolojik kontrol • Yerel kredi imkanlarından faydalanma • Üçüncü ülkelerden borçlanma • Yatırım garanti anlaşmaları

27. Ülkeye Özgü Riskler • Bu tür riskler işletmelerin hem ulusal hemde uluslar arası faaliyetlerini etkilemektedir. • En fazla görülen riskler • Transfer riski (bloke fonlar-zorunlu yeni yatırım) • Kültürel farklılıklar • Ev sahibi ülkenin korumacı polikaları

28. Dünya’dakiM&A Aktiviteleri (billions of US dollars)

29. Dünya’dakiM&A Aktiviteleri (billions of US dollars)

30. SINIRÖTESİ M&A’NIN NEDENLERİ • Temel sebep ortaklar için yaratılan değeri maksimize etmektir.

31. F K  Fiyat = EPS Yönetim piyasadaki aktörlerin İşletmenin f/k oranı ile ilgili düşüncelerini dolaylı etkileyebilir. İşletmenin hisse Başına gelirini artırmak İçin doğrudan müdahaleler Gelirleri artırarak Hisse fiyatını artırma. Hedef: İşletmenin hisse fiyatını artırma Dolayısıyla değer yaratmakişletmenin gelirlerini artırmaktır.

32. Diğer M&A Sebepleri • Yeni teknolojilere ulaşma • Stratejik varlıkları elde etmek • Pazar hakimiyetini elde etmek ve yeni pazarlara girmek • Yerel/küresel faaliyetlerde sinerji yaratmak • Rekabet ve pazarlık gücünü artırmak • Riski dağıtmak • Finansal fırsatları artırmak

33. Sınır ötesi M & A faaliyeti Küresel çevrede değişim • Teknoloji • Yasalar • Sermaye piyasalarında değişim Yeni iş fırsatları ve riskleri M&As ile birlikte: • Stratejik varlıkları elde etme • Pazar hakimiyeti • Sinerji • Büyüme • Riski çeşitlendirme • Finansal imkanları arttırma Değişen çevre koşullarında İşletmeler rekabet güçleri korumak ve geliştirmek eğilimindedirler time Source: UNCTAD, World Development Report 2000: Cross-border Mergers and Acquisitions and Development, figure V.1., p. 154. CROSS-BORDER M&A DRIVERS

34. 1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama Strateji & Yönetim Hedefin değerini belirleme Sahiplik yapısındaki değişimi belirleme Birleşme sonrası faaliyetler: Kültürel uyum Faaliyetlerde rasyonellik; finansal hedeflerde bütünleşme; sinerjiyi oluşturma Finansal maliyetler & tazminatlar Değerleme & pazarlık Finansal analiz & Strateji SINIRÖTESİ M&A SÜRECİ