PSIKOLOJI

1. PSIKOLOJI Psikoloji, davranisi ve davranisin olusum s�re�lerini, bireyler arasindaki davranis farkliliklariyla birlikte inceleyen bilim dalidir (C�celoglu 1997). 1

2. �GRENME PSIKOLOJISI Organizmanin �grenmesi ile ilgili davranislarini inceleyen uygulamali psikoloji dalidir. 2

3. �grenme Psikolojisinin Arastirma Konulari �grenmeyi tetikleyen, olusturan ve etkileyen etkenler, s�re� ve sonu� a�isindan �grenmenin nasil ger�eklestigi, �grenmede bireysel farkliliklar (Mowrer ve Klein, 2001:2). 3

4. �grenme Psikolojisinin �gretmene Katkilari Su sorulari yanitlayabileceksiniz. Sinifimda neden bazi �grencilerim �abuk �grenirken, bazi �grencilerim daha yavas �greniyor? �grencilerimin �grenme, d�s�nme ve bilissel stilleri, onlarin �grenmelerini nasil etkiliyor? Isleyecegimiz konuyu daha iyi �grenmeleri i�in, �grencilerimi nasil g�d�leyebilirim? �grenmelerini pekistirmek i�in, onlara ne t�r �d�ller verebilirim? Bu �d�llerimin sikligi ve miktari ne olmali? Daha iyi �grenmeleri i�in, �grencilerime ceza vermeli miyim? Daha iyi �grenmeleri i�in, �grencilerime geribildirimi nasil vermeliyim? 4

5. �grenme Psikolojisinin �gretmene Katkilari Su sorulari yanitlayabileceksiniz. Bazi �grencilerimin olumsuz davranislarinin nedeni nedir? �grencilerimin, sinif i�indeki olumsuz davranislarini ortadan kaldirmalarina nasil yardimci olabilirim? �grencilerimin �grenmelerine engel olan seyler neler? Bu engelleri nasil ortadan kaldirabilirim? Isledigim konu ile bir imge ya da nesneyi iliskilendirerek, onlarin ilgilerini �ekebilir ve b�ylelikle �grenmelerini kolaylastirabilir miyim? Kullandigim s�zc�k, materyal ve �rneklere ilistirecegim duygusal y�klerle, onlarin konulari daha uzun s�re hafizalarinda tutmalarini nasil saglayabilirim? �grencilerimin daha iyi �grenmeleri i�in, iletisim bi�imimi nasil d�zenleyebilirim? 5

6. �GRENME PSIKOLOJISINDETEMEL Kavramlar 6

7. davranIs DAVRANIS: Organizmanin bilin�li ya da bilin�siz olarak ger�eklestirdigi her t�rl� eylemdir. Egitimde davranis: Egitim bakisiyla g�zlenebilir, �l��lebilir ve istenilir olmasi beklenmektedir (Demirel ve Kaya, 2006) 7

8. DAVRANIS Davranisin biyopsikolojik temeli: Davranislar genel olarak, hormonal sistem ve beyin ve sinir sisteminin isbirligi i�inde olusmakta, devinsel davranis olarak adlandirilan davranislarda ise, iskelet ve kas sistemi davranisin fiziksel y�n�n� ortaya �ikarmaktadir (Kalat, 1998). 8

9. Davranis T�rleri Bilissel davranis: Bilme, dikkat ve dikkati s�rd�rme, algilama, hatirlama, nedensellik iliskileri kurma, sonu� kestirme, problem ��zme, r�ya g�rme ve hayal kurma gibi zihinsel eylemlerin olusturdugu bilissel s�re�ler i�inde ger�eklesen her t�rl� davranistir. 9

10. Bilissel Davranis Bilissel davranis �rnekleri: Egitim psikolojisinin yararlarinin neler oldugunu bilmek, egitim psikolojisi konularina dikkatimizi vererek konular arasinda baglantilar kurmak, bu konulardan faydalanarak �gretmenlik meslegini nasil daha etkili bi�imde yapabilecegimizi hayal etmek 10

11. Bilissel Davranis Bilissel s�re�ler davranis midir? Evet, ��nk� CAT, PET, MRI, fMRI gibi bazi y�ntemlerle g�zlenebilirler. (Kalat, 1998, Tauscher, Klein ve Kapur, 2004) 11

12. Duyussal Davranis Duyussal terimi, duygularla iliskili olan s�re�leri ifade etmektedir. Duyus, normalde fark edilmeyen duygularin fark edilir ya da bilin�li hale gelmesidir. Erden ve Akman, 1994:226). V�cudumuzda ger�eklesen biyokimyasal s�re�leri fark edemeyiz. Bu s�re�lerin sonucu olan duygularimizi fark ederiz. Mutlu, �zg�n, aktif, yorgun, gergin ya da saldirgan gibi sifatlarla farkina vardigimiz duygular duyus olarak adlandirilmaktadir. 12

13. Duyussal Davranis Duyussal davranis : duyular ve ilgili beyin b�l�mleri araciligiyla ortaya �ikan gerilme, korkma, sevme, sevinme, igrenme, hoslanma gibi duygularla iliskili davranislardir. 13

14. Duyussal davranis �rnekleri Tuttugunuz takiminin ma�i kazanmasina sevinmek, bir problemi ��zemedigimiz i�in �z�lmek, bir haberle iliskili gelismeler hakkinda meraklanmak, bazi insanlardan hoslanmak, takim veya parti taraftari olmak egitim psikolojisini sevmek, islenen konular hakkinda yeni �rnekleri d�s�n�rken heyecan duymak 14

15. Devinsel Davranis Egitim psikolojisi baglaminda devinsel davranis, bilin�li, istemli kas hareketleri ile ilgili s�re�lere karsilik gelmektedir. Devinsel davranis �rnekleri: El-g�z koordinasyonu ile ilgili her t�r etkinlik, kosmak, esnemek gibi eylemler kas hareketlerini gerektirir. Bir kitabi okumak g�z kaslarini kullanmayi gerektirir. Kitabin sayfalarini �evirmek i�in el-g�z koordinasyonunu saglamamiz gerekir. 15

16. A�Ik ve kapalI davranIs A�ik davranis: Baskalarinca kolayca g�zlenebilen davranislardir. Kapali davranis: Disaridan baskalarinca g�zlenemeyen davranislar �kapali davranis�tir (Schwartz ve Higgins, 1971). 16

17. BILIN�LI VE BILIN�SIZ DAVRANIS Bilin�li davranis: insanin ilgili davranisi ger�eklestirme s�recinin farkinda oldugu, t�m�yle bilin�li olarak kontrol ettigi davranistir. Bilin�siz davranis: bireyin farkinda olmadan, bilin�li olarak kontrol etmedigi, otomatik olarak yaptigi, yaptigini hatirlamadigi davranislardir (Kowitz, 1957:136). 17

18. �ST D�ZEY-ALT D�ZEY DAVRANIS �st d�zey davranis: planlama ve d�zenleme, hayal kurma, kestirimde bulunma, neden sonu� iliskileri kurma, alet kullanma gibi kompleks n�ronal yapiya sahip organizmalarda g�r�len davranislardir. Alt d�zey davranis: daha �ok yasami devam ettirmede temel olan ve bir �ok canli t�r�nde g�r�len davranislardir (Goldberg, 2001:IX). 18

19. DAVRANISIN TEMEL ISLEVLERI Kalim (organizmanin hayatta kalmasi) Uyum (yasamini s�rd�rebilmesi i�in �evreye uyum saglamasi) �grenme (�evreye uyum saglayabilmesi i�in �evresel sartlari ve kendi �zelliklerini �grenmesi, kendisi ve �evre arasinda iliskiler kurmasi) 19

20. DAVRANIM-DAVRANIS Davranim: bir davranisi olusturan en k���k eylem birim Davranis: birden fazla davranimdan olusur �rnek: kitabin sayfasini �evirme davranisindaki davranimlar: G�z organinin her hareketi Kitabin sayfalarini �evirmede kolun, elin, parmagin hareketlerinde g�rev alan t�m motor kaslarin kasilip gevsemesi 20

21. 21

22. DOGUSTAN GETIRILEN DAVRANISLAR REFLEKS Belirli bir uyaranin olusturdugu otomatik bir tepkidir. Dogustan getirilir ve basit davranislardir. B�t�n bebekler belli reflekslerle dogar. Bu reflekslerden bazilari bebegin yasaminin ilk yilinda g�r�l�rken, sinir sisteminin gelismesiyle bastirilir ya da d�n�s�me ugrar (McPhillips ve Sheehy, 2004:317, Volpe ve dig., 2000) 22

23. REFLEKS T�RLERI:VARKALMA (SURVIVAL) REFLEKSLERI (kaynak:Bacanli, 2007 , Nursing, 2007) 23

24. REFLEKS T�RLERI: ILKEL (PRIMATIVE) REFLEKSLERI (kaynak:Bacanli, 2007, Nursing, 2007) 24

25. Bazi refleksler 25

26. Tonik boyun refleksi 26

27. Kavrama-yakalama refleksi 27

28. Adim atma refleksi 28

29. K�k�n� arama refleksi 29

30. Moro refleksi 30

31. I�g�d� I�g�d�ler yalnizca bir t�re �zg� olan karmasik davranislardir. T�r: belli bir genin, sonraki kusaklara aktarilmasinin m�mk�n oldugu en b�y�k populasyon (Keeton, Gould ve Gould, 2004) 31

32. I�g�d�sel davranis i�g�d�ye benzeyen, ancak belli bir t�re ait olmayip bir �ok t�rde g�r�lebilen davranislardir. Dogustan getirilmesinin ve �grenmeyi gerektirmemesinin yani sira, karmasik olmasi, belli bir zamanda ortaya �ikarak ertelenememesi nedeniyle i�g�d�ye benzer Ancak, yalnizca belli bir t�re �zg� olmamasi ile i�g�d�den farklilasir. 32

33. Insanda i�g�d� insanda i�g�d� degil i�g�d�ye benzeyen i�g�d�sel davranislarin bulundugu kabul edilmektedir. 33

34. REFLEKS VE I�G�D� FARKLARI 34

35. Ge�ici davranIslar  Madde ve alkol t�ketimi, hastalik yorgunluk gibi etkilerle olusan davranislardir. Bu davranislar �grenme olarak kabul edilmezler 35

36. SONRADAN KAZANILAN DAVRANISLAR: �GRENME Bireyin davranis potansiyelinde, kendi yasantisi araciligiyla degisiklik olmasi (Mowrer ve Klein, 2001:2) Refleks, i�g�d�, b�y�me, madde, ila�, hastalik ve yorgunluk disinda kalan yasantilar yoluyla, organizmanin davranis potansiyelinde olusan, istendiginde g�zlenebilir hale d�n�sebilen g�rece kalici davranis degisiklikleridir. 36

37. Yasanti �evreyle etkilesimimizin bizde biraktigi izdir denir (Demirel ve Kaya, 2006:7). 37

38. Performans �grenilenin g�zlenebilir hale d�n�smesidir Performans terimi �grenme ve �grenilenin davranisa d�n�smesi arasinda ayrim yapan bilissel �grenme kuraminin vurguladigi bir terimdir. 38

39. EGITIM Bireyin davranisinin, istenen y�nde, kasitli olarak planli bir sekilde degistirilmekte ve gelistirilmektedir (Ert�rk, 1973; akt: Demirel ve Kaya, 2006) 39

40. �GRETIM �grenmeyi saglayan ve kolaylastiran dissal olaylarin, planlanmasi, uygulanmasi ve degerlendirilmesi s�reci 40

41. DAVRANISLARIN OLUSUMU: UYARICI-TEPKI -KARSILIK Uyaran: organizmanin duyum esigini asarak organizmada degisiklige neden olan herhangi bir etkidir (Budak, 2000) I�sel uyaran: Organizmanin kendi i�inden etki eden uyaranlar. Acikmaniz, susamaniz, agri, �s�me ya da sicaklik duyumlariniz i�sel uyaranlara �rnektir. Dissal uyaran: Organizmanin disindan etki eden uyaranlar. 41

42. Tepki Tepki: organizmanin herhangi bir uyaran nedeniyle kendisinde olusan degisiklige uyum saglamak amaciyla g�sterdigi davranis. 42

43. Karsilik Karsilik: organizmanin herhangi bir uyarana y�nelik olarak �evreye verdigi tepkiye, �evrenin g�sterdigi yeni davranis ya da yeni uyaranDIR (Bacanli, 2007). 43

44. KARSILIK T�RLERI PEKISTIRE� Olumlu pekistire�: organizmanin bulundugu ortama olumlu (hos) bir uyaran vermek Olumsuz pekistire�: organizmanin bulundugu ortamdaki olumsuz uyarani almak, yok etmek CEZA Birinci t�r ceza:organizmanin bulundugu ortama hos olmayan bir uyaran sokmak Ikinci t�r ceza: organizmanin hosuna giden uyarani ortamindan �ikarmak KARSILIK VERMEME Davranisi s�nd�rmek i�in kullanilir. 44