Od pracy do wolności, czyli historia Solidarności

1. Od pracy do wolności, czyli historia Solidarności • Joanna Kacperska klasa 1al

2. Spis treści: Pierwsze strajki w Stoczni Gdańskiej Podstawowe informacje o Solidarności Początki działania Związku Obrady okrągłego stołu Stan wojennny Kolejne lata związku Solidarność w latach 90-tych NSZZ “S” dzisiaj Inspiracje ideowo Solidarności Solidarność zmierza ku Polityce Najwyższe władze Solidarności Lech Wałęsa Kalendarium wydarzeń Grudzień 1970r.

3. Pierwsze strajki wStoczni Gdańskiej • 14 sierpnia datowany jest na początek strajku w Stoczni Gdańskiej. • Komitet strajkowy zarządał: • Przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy • Wzniesienia pomnika ofiar Grudnia 1970r. • Gwarancji nierepresjonowania strajkujących • Podwyżek płac o 2 tysiące złotych • Zasiłków rodzinnych takich samych, jak dla pracowników MO Jednak dyrekcja wyraziła zgodę tylko na trzy pierwsze żądania. Wtedy właśnie rozpoczął się strajk okupacyjny. Po dwóch dniach dyrekcja stoczni zgodziła się na podwyżkę w wysokości 1500 zł. Ogłoszono zakończenie strajku. W stoczni pojawiła się delegacja 21 zakładów z Bogdanem Lisem i Andrzejem Gwiazdą. Zaapelowano o kontynuowanie strajku. Tak powstał Miejski Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą jako przywódcą.

4. Solidarność powstała przeciwko PZPR i przyjęła instytucjonalną formę związku zawodowego: Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy “Solidarność” NSZZ “Solidarność” Zapoczątkowały ją strajki na: Lubelszczyźnie w lipcu 1980 Wybrzeżu w sierpniu 1980, które rozwinęły się w strajki ogólnopolskie.

5. Początki • Po zawarciu porozumień społecznych 1980-81 w Polsce komitety strajkowe (gł. rolę odgrywał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy • w Stoczni Gdańskiej im. Lenina) przekstrzałciły się w komisje założycielskie NSZZ “Solidarność” (17 września podjęto decyzję • o utworzeniu jednolitego ogólnokrajowego związku i jego nazwie). • Po sporach z władzami państw, dotyczących zawarcia w statucie związku zobowiązania postrzegania konstytucji PRL i uznania kierowniczej roli PZPR w państwie. • 10 listopada 1980 NSZZ “Solidarność” został zarejestrowany.

6. Działalność Solidarności szybko się rozrastała. Organizacja ta powstała we wszystkich przesiębiorstwach i instytucjach państw. Jednak do powołania ogniwa związku w WP i MO władze państwa nie dopuściły. Łącznie do NSZZ “S” wstąpiło ok. 9-10 mln osób, czyli 80% pracowników państwowych, w tym część członków PZPR. Związek przyjął strukturę terytorialną zakładową (wszystkie organizacje zakładowe przedsiębiorstw i instytucji tworzyły organizację regionalną). Lech Wałęsa niesiony na ramionach tłumu.

7. Największe z 38 regionów liczyły: Śląsko- Dąbrowski 1,4 mln Mazowsze 0,9 mln Dolnyśląsk 0,9 mln Najwyższe władze NSZZ “Solidarność” tworzyły: Zjazd delegatów Krajowa Komisja Porozumienia- KKP Od sierpnia 1981 Komisja Krajowa z przewodniczącym Lechem Wałęsa; inni działacze: Z. Bujak, A. Celiński, W.Frasyniuk, B. Geremek, A. Gwiazda, M. Jurczyk, B. Lis, A. Michnik, K. Modzelewski, J. Onyszkiewicz, A. Rozpłodowski, J. Rulewski Organem prasowym Związku był “Tygodnik Solidarność”, redaktorem naczelnym został T. Mazowiecki. Tadeusz Mazowiecki

8. Ponadto w ziąwku działały: • sekcje branżowe • zawody reprezentowane przez komisje koordynacyjne (górnictwo, oświata, służba zdrowia) • sieć Organizjacji Zakładowych NSZZ "Solidarność" obejmująca około 200 największych przedsiębiorstw kraju • Grudzień 1980- KKP powołałą Komisję Obrony Więzionych za Przekonania. • W niektórych środowiskcach organizowano grupy założycielskie partii politycznych: • od sierpnia 1981- Polityczna Partia Pracy • od listopada 1981 Klub Samorządnej Rzeczypospolitej • "Wolność- Sprawiedliwość- Niepodległość"

9. Program Solidarności łączył różnorodne inspiracje ideowe: socjalistyczne (sprawiedliwość społeczna, samorządność i egalitaryzm) katolickich nauk społecznych(solidaryzm społeczny i pracowniczy, odrzucenie przemocy w rozwiązywaniu konfliktów społecznych) polskiej tradycji niepodległościowej “Wyborcza świnia” z 1981r.

10. Stan wojenny w Polsce Po ogłoszeniu stanu wojennego (13 grudnia 1981) NSZZ "Solidarność" został zdelegalizowany. Aresztowano i internowano ok. 5000 działaczy (wśród nich L. Wałęsę) w 50 "ośrodkach odosobnienia", tłumiono strajki. Najkrwawszy przebieg miała likwidacja strajku w kopalni węgla kamiennego Wujek, gdzie śmierć poniosło 9 górników, a kilkudziesięciu zostało rannych. Mimo terroru, od pierwszych dni stanu wojennego działacze związkowi, którzy uniknęli aresztowania, organizowali tajne struktury NSZZ "Solidarność". Tworzeniem nielegalnych struktur kierował od stycznia 1982Ogólnopolski Komitet Oporu i od kwietnia 1982Tymczasowa Komisja Koordynacyjna w składzie: Z. Bujak, W. Frasyniuk, S. Lis i W. Hardek. Aresztowania ludzi przez milicję

11. 22 października 1982 sejm PRL podjął uchwałę o związkach zawodowych formalnie delegalizującą NSZZ "Solidarność", co spotkało się z ostrą reakcją Międzynarodowej Organizacji Pracy, prezydenta Francji F. Mitteranda i innych polityków. W listopadzie 1982 uwolniono z internowania L. Wałęsę. Do końca 1984 powróciła z więzień większość skazanych za działalność związkową. W 1985 nasiliły się aresztowania i procesy działaczy opozycyjnych. Czołgi pojawiły się na ulicach wszystkich większych miast.

12. Obrady Okrągłego Stołu • W listopadzie 1986 NSZZ "Solidarność" został przyjęty do Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych. Wznowione w 1988 strajki stały się bezpośrednią przyczyną podjęcia przez władze komunistyczne rozmów ze Związkiem. Strona rządowa i związkowa (społeczna) uzgodniły warunki konferencji Okrągłego Stołu. W wyniku jej ustaleń w kwietniu 1989 ponownie zarejestrowano NSZZ "Solidarność". • Po legalizacji Związek nie odzyskał już dawnych wpływów i skupił ok. 1,5 miliona członków, pozostał jednak liczącą się siłą, czego dowiodły wybory parlamentarne 4 czerwca 1989, podczas których kandydaci na posłów popierani przez "Solidarność" zdobyli wszystkie miejsca wynegocjowane dla opozycji w sejmie i uzyskali 99 miejsc w senacie, na ogólną liczbę 100. Wybory te umożliwiły powstanie w sierpniu 1989 pierwszego niekomunistycznego rządu premiera T. Mazowieckiego. Elektorat związany z NSZZ "Solidarność" zdecydował także o zwycięstwie L. Wałęsy w wyborach prezydenckich w grudniu 1990.

13. Kolejne lata Solidarności W latach następnych postępowało osłabienie wpływów NSZZ "Solidarność" spowodowane m.in. odejściem do władz państwowych oraz do nowo powstałych partii i stronnictw politycznych dotychczasowych przywódców, działaczy i doradców. Jedność organizacyjną Związku rozbiło m.in. utworzenie “Solidarności Walczącej” i “Solidarności 80”. Związek tracił popularność firmując kolejne rządy, wprowadzające kosztem poziomu życia obywateli niezbędne reformy ekonomiczne. Tracił także charakter ruchu społecznego i stawał się związkiem zawodowym walczącym o prawa robotnicze. Po wyborze L. Wałęsy na prezydenta RP, w lutym 1991 na III Zjeździe Krajowym na przewodniczącego Związku wybrano M. Krzaklewskiego. IV Zjazd Związku przyjął uchwałę uznającą społeczną naukę Kościoła katolickiego za ideową podstawę swego programu i działalności.

14. Solidarność w latach 90-tych Wobec nacisków elektoratu posłowie Związku w maju 1993 zgłosili votum nieufności wobec rządu H. Suchockiej. W wyborach parlamentarnych (wrzesień 1993) NSZZ "Solidarność" nie wszedł do sejmu, wprowadzając zaledwie kilku przedstawicieli do senatu. W latach rządów koalicji Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Polskiego Stronnictwa Ludowego (1993-1997) "Solidarność" stopniowo odzyskiwała wpływy w społeczeństwie. Utworzona z jej inicjatywy Akcja Wyborcza "Solidarność" (AWS), skupiająca ok. 50 mniejszych ugrupowań opozycyjnych wywodzących się z solidarnościowego ruchu społecznego lat 80., wygrała wybory we wrześniu 1997 i utworzyła rząd w koalicji z Unią Wolności.

15. Lech Wałęsa Wałęsa Lech (ur. 1943), działacz związkowy, polityk, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990-1995, laureat pokojowej Nagrody Nobla1983. W latach 1961-1963 i 1965-1967 elektrotechnik w Państwowych Ośrodkach Maszynowych w Łochocinie, następnie w Leniach. Od 1967 elektryk w Stoczni Gdańskiej imienia W.I. Lenina. W grudniu 1970 członek stoczniowego Komitetu Strajkowego, zwolniony za krytykę działalności związków zawodowych w kwietniu 1976. W latach 1976-1978 pracował w Zakładach Remontowo-Budowlanych, a następnie w gdańskim Elektromontażu (1979). W 1978 współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W styczniu 1980 zorganizował w zakładach Elektromontażu Komisję Robotniczą, w sierpniu 1980 stanął na czele strajku w Stoczni Gdańskiej. Następnie przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS), w którego imieniu podpisał porozumienia z komisją rządową, tzw. porozumienia sierpniowe. W latach 1980-1981 przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego i Krajowej Komisji Porozumiewawczej Niezależnego Samorządowego Związku Zawodowego “Solidarność”.

16. Na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność" (5 września-7 października 1981) wybrany na przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność". W latach 1980-1981 pracował w Stoczni Gdańskiej. Od 13 grudnia 1981 do 11 listopada 1982 internowany w Arłamowie. Po zwolnieniu powrócił do pracy w Stoczni, kontynuując konspiracyjną działalność związkową. W 1986 utworzył Tymczasową Radę NSZZ "Solidarność", od 1987 kierował Krajową Komisją Wykonawczą NSZZ "Solidarność". W maju i sierpniu 1988 inspirował strajki robotnicze w Stoczni Gdańskiej. Lech Wałęsa

17. W grudniu 1988 powołał Komitet Obywatelski przy przewodniczącym NSZZ "Solidarność". Od 1988 brał udział w negocjacjach z władzami komunistycznymi, zakończonych porozumieniami Okrągłego Stołu. W Sejmie X kadencji (1989-1991) doprowadził do koalicji Obywatelskiego Klubu Parlamentalnego, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego oraz powołania rządu T. Mazowieckiego (12 września 1989). W 1990 na II Zjeździe NSZZ "Solidarność" wybrany na przewodniczącego związku. Od grudnia 1990 do grudnia 1995 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Wspierał przebudowę gospodarczą i ustrojową Polski (zwolennik systemu prezydencko-parlamentarnego). Zainicjował powstanie Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, Instytutu im. Lecha Wałęsy (1995) i Chrześcijańskiej Demokracji III Rzeczypospolitej Polskiej (3 października 1997). Wspierał działalność przedwyborczą Akcji Wyborczej Solidarność. W 1983 uhonorowany pokojową Nagrodą Nobla. Oficer francuskiej Legii Honorowej. Doktor honoris causa kilkunastu uniwersytetów, m.in. Uniwersytetu Columbia (1981), Uniwersytetu Katolickiego w Leuven (1982), Uniwersytetu Harvarda (1983), Uniwersytetu Gdańskiego (1990).

18. Solidarność dzisiaj Mimo, iż Solidarność nie jest już tak popularna, nadal słyszymy o licznych protestach robotnicznych wspomaganych przez Związek. Kariera polityczna NSZZ “Solidarność” skończyła się i jej członkowie powrócili do pierwotnego statusu Związku. Lech Wałęsa nie jest już prezydentem, ale mimo tego jego opinie na ważne tematy pokazywane są często w telewizji. Złoty czas Solidarności już minął, jednak nadal pozostają w naszych pamięciach strajki organizowane w latach 80-tych. Wierzymy, że Solidarność będzie nadal wspierała pracowników fabryk, hut i rozmaitych zakładów.

20. Kalendarium wydarzeń • grudniowych 1970 r. • 12 grudnia (sobota) - wieczorem w telewizji wystąpił Władysław Gomułka i poinformował społeczeństwo o podwyżkach cen detalicznych mięsa i przetworów mięsnych oraz innych artykułów spożywczych. • 13 grudnia (niedziela) - komunikaty o podwyżkach cen podała prasa. • 14 grudnia (poniedziałek) - pracownicy Stoczni Gdańskiej im. Lenina nie podjęli pracy. Przed południem wielotysięczny tłum wyszedł ze stoczni i skierował się pod Komitet Wojewódzki PZPR. Po południu doszło do pierwszych starć ulicznych. Są pierwsze ofiary śmiertelne. • 15 grudnia (wtorek) - strajk ogarnął przedsiębiorstwa w Gdańsku, Stocznię Komuny Paryskiej w Gdyni. Zaczął się strajk w elbląskim Zamechu. Rano ze Stoczni Gdańskiej pod Komitet Wojewódzki rusza pochód robotników. Ze strony sił porządkowych padają strzały. Są ofiary śmiertelne. Robotnicy proklamowali strajk okupacyjny. Wojsko i milicja zablokowały stocznie i porty. W nocy aresztowano komitet strajkowy w Gdyni. • 16 grudnia (środa) - strajk rozszerza się na kolejne zakłady pracy. Stocznię Gdańską otoczyło wojsko. • 17 grudnia (czwartek) - do udających się rano do pracy robotników stoczni gdyńskiej zaczęło strzelać wojsko. Są zabici i ranni. Na ulicach Słupska i Elbląga trwają demonstracje. W Szczecinie strajk rozpoczęli stoczniowcy. Wojsko i milicja tłumi stopniowo strajki i demonstracje. • 18 grudnia (piątek) - starcia uliczne w Elblągu. Szczecińskie stocznie otoczyło wojsko. Krótkotrwałe strajki organizowano w Białymstoku, Nysie, Oświęcimiu, Warszawie i Wrocławiu. • 19 grudnia (sobota) - trwają jeszcze strajki w Szczecinie. Rozpoczynają się zmiany we władzach. • 20 grudnia (niedziela) - pierwszym sekretarzem KC PZPR zostaje Edward Gierek. • 22 grudnia (wtorek) - strajk kończy się w stoczni w Szczecinie. Do stłumienia grudniowej rewolty robotników władze użyły około 5 tys. milicjantów, około 27 tys. żołnierzy (550 czołgów, transporterów opancerzonych, około 100 samolotów i śmigłowców. Według oficjalnych komunikatów życie straciło: w Elblągu 1 osoba, w Gdańsku 9, w Szczecinie 16, w Gdyni 18. Rannych zostało 1 164 osoby.

21. Obchody rocznicy Grudnia 1970 r.

22. KONIEC