1 / 73

PODSTAWY PRAWNE DOTYCZĄCE CZASU PRACY

PODSTAWY PRAWNE DOTYCZĄCE CZASU PRACY. kodeks pracy reguluje zagadnienia czasu pracy w dziale VI rozdziale I w art. od 128-151 12 kodeksu pracy ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych wskazuje ustawowo wolne dni

kacy
Download Presentation

PODSTAWY PRAWNE DOTYCZĄCE CZASU PRACY

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. PODSTAWY PRAWNE DOTYCZĄCE CZASU PRACY • kodeks pracyreguluje zagadnienia czasu pracy w dziale VI rozdziale I w art. od 128-15112kodeksu pracy • ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych wskazuje ustawowo wolne dni • rozporządzenie Ministra Pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracowników (nakłada na pracodawcę obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy) • rozporządzenie Ministra Pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy • układy zbiorowe pracy • regulaminy(np. regulamin pracy mające najistotniejsze znaczenie jeśli chodzi o uregulowanie problematyki czasu pracy. W regulaminie winny być określone systemy, rozkłady , czy okresy rozliczeniowe . Obowiązuje u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników

  2. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Czas pracy (art. 128 par. 1) – jest to czas : • w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. • nie tylko wykonywania efektywnie pracy , ale wszelki czas w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy (poza wyjątkami ściśle wynikającymi z przepisów np.dyżur) • w szczególnych sytuacjach również niewykonywania pracy np: • przestoje • przerwy • czas badań lekarskich

  3. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Normy czasu pracy (art. 129 par. 1 i 131 par. 1) – to maksymalna liczba godzin, jaką pracownik może przepracować zgodnie z obowiązującymi go przepisami prawa pracy (zwłaszcza przepisami kodeksu pracy, ale także zgodnie z przepisami innych ustaw lub np. układów zbiorowych pracy). Kodeks pracy wyróżnia trzy normy czasu pracy : • dobowa, nie powinna przekraczać 8 godzin, (powszechnie obowiązująca dobowa norma czasu pracy ) • średniotygodniowa, (art. 129 § 1 KP) to - 40 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym, co od zasady, nieprzekraczającym 4 miesięcy • łączna tygodniowa, obejmująca pracę w normalnym czasie pracy i w godzinach nadliczbowych, która przeciętnie w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym nie powinna przekraczać 48 godzin. (z zastrzeżeniem art.135-138, 143 i 144 k.p które pozwalają na wydłużenie czasu pracy w zakresie doby czy tygodnia)

  4. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Wymiar czasu pracy (art. 130 i 138 k.p.) zwany też nominalnym czasem pracy To liczba godzin, jaką pracownik powinien przepracować w danym okresie rozliczeniowym w normalnym czasie pracy, uwzględniając normy czasu pracy (dobową i średniotygodniową) obowiązujące danego pracownika. Pojęcie wymiaru czasu pracy jest używane również w dwóch innych znaczeniach : • w innym znaczeniu wymiar czasu pracy wskazuje, jaką liczbę godzin w stosunku do nominalnego czasu pracy ma do przepracowania pracownik, który nie jest zatrudniony „na całym etacie” oraz • wymiar czasu pracy oznacza liczbę godzin, jaką pracownik ma do przepracowania w danym dniu, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

  5. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Sposób wyliczania wymiaru w przyjętym okresie rozliczeniowym • mnożymy 40 godzin (przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym) • dodając do otrzymanego w ten sposób wyniku iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego przypadających od poniedziałku do piątku • w przypadku wystąpienia w okresie rozliczeniowym święta w inne dni niż niedziela(także w wolne soboty) należy obniżyć wymiar czasu pracy o 8 godzin

  6. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Przykład wyliczenia wymiaru czasu pracy dla m-ca stycznia 2007 (przy jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym) : • (4x40)+(3x8)-8 =176 godzin, czyli: • 22 dni robocze po 8 godzin, • 17 dni roboczych po 10 godzin (i 1 dzień 6 godzinny), • 14 dni roboczych po 12 godzin (i 1 dzień 8 godzinny), • 11 dni roboczych po 16 godzin, • 7 dni roboczych po 24 godziny (i 1 dzień 8 godzinny)

  7. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Rozkład czasu pracy • służy to ustalenie dla danego pracownika lub grupy pracowników dni pracy i dni wolnych od pracy, liczby godzin pracy w dniu roboczym oraz godzin rozpoczynania i kończenia pracy – w ramach obowiązującego pracownika systemu czasu pracy • u danego pracodawcy mogą zatem obowiązywać różne rozkłady czasu pracy, ze względu na stosowanie różnych systemów czasu pracy, np. podstawowego systemu czasu pracy i systemu pracy weekendowej • możliwe jest także stosowanie różnych rozkładów czasu pracy w ramach tego samego systemu, w którym praca jest wykonywana w dwóch różnych jednostkach organizacyjnych pracodawcy, np. system równoważnego czasu pracy stosowany w produkcji (praca do 12 godzin na dobę) i przy pilnowaniu mienia pracodawcy (praca 24-godzinna). • rozkład czasu pracy często określany jest harmonogramem pracy

  8. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Doba (art. 128 par. 3 pkt 1) • to 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy • tak rozumiana doba nie pokrywa się zatem z dobą astronomiczną (dniem kalendarzowym), obejmującą kolejne 24 godziny między godz. 0.00 i 24.00 • dla każdego pracownika lub grupy pracowników doba może obejmować inne 24 godziny, w zależności od rozkładu czasu pracy wprowadzonego przez pracodawcę.

  9. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Tydzień (art. 128 par. 3 pkt 2) • to 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego • tak rozumiany tydzień najczęściej nie pokrywa się z tygodniem kalendarzowym • jeżeli bowiem okres rozliczeniowy obejmuje np. 1 miesiąc rozpoczynający się w środę, to środa będzie pierwszym dniem pierwszego tygodnia w takim okresie rozliczeniowym.

  10. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Dobowy okres odpoczynku(art. 132) – to okres co najmniej 11 nieprzerwanych godzin w każdej dobie, które nie mogą być co do zasady „zagospodarowane” pracą i powinny być pozostawione do wyłącznej dyspozycji pracownika z przeznaczeniem na odpoczynek po pracy zawodowej. Zamiast regularnych dobowych okresów odpoczynku w niektórych sytuacjach przepisy zezwalają na ich zastępowanie tzw. równoważnymi okresami odpoczynku. Dłuższy dobowy odpoczynek jest przewidziany dla pracownika młodocianego; wynosi on co najmniej 14 nieprzerwanych godzin i dodatkowo powinien obejmować porę nocną (art. 203 par. 2 k.p.). Tygodniowy okres odpoczynku(art. 133) – to okres co najmniej 35 nieprzerwanych godzin w każdym tygodniu, które nie mogą być co do zasady „zagospodarowane pracą i powinny być pozostawione do wyłącznej dyspozycji pracownika z przeznaczeniem na odpoczynek po pracy zawodowej. Tygodniowy okres odpoczynku w niektórych przypadkach wskazanych w ustawie może być skrócony nie może jednak obejmować mniej niż 24 godziny. Dłuższy tygodniowy odpoczynek przewidziano dla pracownika młodocianego; wynosi on co najmniej 48 nieprzerwanych godzin i powinien obejmować niedzielę (art. 203 par 3).

  11. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Okres rozliczeniowy czasu pracy (art. 129 par. 1) • jest to określony przedział czasu obejmujący najczęściej jeden miesiąc lub jego wielokrotność, w czasie którego pracownik ma przepracować określoną liczbę godzin, obliczoną zgodnie z obowiązującymi pracownika normami czasu pracy • w okresie rozliczeniowym ustalany jest wymiar czasu pracy • w okresie rozliczeniowym pracodawca organizuje pracę pracownikowi, określając dni robocze i liczbę godzin do przepracowania, a także dni wolne od pracy dla danego pracownika • po zakończeniu okresu rozliczeniowego jest możliwe ustalenie, czy pracownik przepracował liczbę godzin dokładnie odpowiadającą wymiarowi czasu pracy, czy też wykonywał pracę ponad wymiar czasu pracy lub poniżej tego wymiaru, i jakie były tego przyczyny.

  12. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy(art. 129 par. 1) • oznacza, iż w okresie rozliczeniowym pracownik powinien mieć odpowiednią liczbę dni wolnych od pracy (przeciętnie jeden w każdym tygodniu), niezależnie od innych dni wolnych od pracy (np. niedziel czy świąt, dni wolnych za robocze niedziele lub święta, dni wolnych równoważących czas pracy) • dzień wolny od pracy z tytułu zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy może przypadać w każdym roboczym kalendarzowo dniu tygodnia (nie musi to być zawsze sobota)

  13. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Praca nadliczbowa(art. 151 k.p.) • oznacza pracę ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (ponad 8 godzin na dobę i ponad przeciętnie 40 godzin na tydzień), a także • pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy (np. pracę w 13 godzinie w danym dniu, w przypadku, gdy z harmonogramie przewidziano na ten dzień 12 godzin pracy) • polecaną przez pracodawcę w razie wystąpienia szczególnych okoliczności uzasadniających jej wykonywanie, wskazanych w kodeksie pracy.

  14. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Dyżur (art. 1515 k.p.) • to czas, w którym pracownik na polecenie pracodawcy pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. • czas dyżuru jest pośrednio limitowany, bowiem dyżur nie może pozbawić pracownika dobowego i tygodniowego okresu odpoczynku. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 128 par. 2 pkt 2) • to pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy, pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, a także główni księgowi.

  15. Podstawowe pojęcia z zakresu czasu pracy Pora nocna (art. 1517 k.p.) • to 8 godzin pomiędzy godziną 21.00 a 7.00. Pora nocna powinna być określona w regulaminie pracy. Pracujący w nocy (art. 1517 k.p.) • takim mianem określono pracownika, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej ¼ czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.

  16. Okresy odpoczynku • w wyniku dostosowania polskiego prawa pracy do Dyrektywy Rady wspólnoty Europejskiej nr 93/104 z 23 listopada 1993 r. od 1 stycznia 2004r do przepisów KP wprowadzono nową instytucję prawną odpoczynek pracownika • nie jest to przerwa w pracy, ani wypoczynek pracownika, a jest to nowe pojęcie prawne gwarantujące pracownikowi prawo do niewykonywania pracy przez określony w przepisach, nieprzerwany okres czasu • dzięki wprowadzeniu nowego unormowania pracownicy mają obecnie prawo domagać się aby kolejne dniówki oddzielone były okresami wypoczynku o odpowiedniej długości. • wprowadzona została : • dobowa oraz • tygodniowa norma wypoczynku

  17. Okresy odpoczynku Odpoczynek dobowy • 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Jak łatwo wyliczyć maksymalny okres czasu jaki może przepracować pracownik, nie naruszając tej normy wynosi 13 godzin. • przez dobę należy rozumieć w tym wypadku kolejne 24 godziny od momentu rozpoczęcia pracy zgodnie z rozkładem czasu pracy. ( jeżeli więc pracownik rozpoczyna pracę o 6:00 – jego doba kończy się o 6:00 następnego dnia). • odpoczynek należy rozumieć jako, czas w którym pracownik nie pracuje dla pracodawcy. • dyżurujący pracownik nie wypoczywa. Czasu dyżuru co prawda nie wlicza się do czasu pracy, jednak nie zalicza się go również do okresu odpoczynku. W trakcie więc omawianych 11 godzin pracownik nie może dyżurować.

  18. Okresy odpoczynku Dobowa norma wypoczynku nie dotyczy: • pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, • przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. • zatrudnienia przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy (w takich przypadkach dobowy wymiar czasu pracy może zostać przedłużony do 16 godzin), • pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych (w takich przypadkach dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin). • w powyższych przypadkach okresy odpoczynku mogą być krótsze od 11 godzin. Krótsze okresy należy jednak wyrównać w danym okresie rozliczeniowym okresami dłuższymi, tak aby średnia była zgodna z normą. Można więc powiedzieć, iż w tym przypadku obowiązuje równoważna norma wypoczynku. • pewne modyfikacje w zakresie dobowej normy odpoczynku wprowadzone zostały w przypadku równoważnych systemów czasu pracy przewidujących pracę do 16 godzin (dozór urządzeń, pogotowie pracy) oraz do 24 godzin na dobę (np. ochrona osób i mienia, zakładowe straże pożarne).

  19. Przerwy w pracy • pracownik powinien świadczyć pracę w sposób ciągły przez cały dzień roboczy, zgodnie z wymiarem czasu pracy, który wynika z jego harmonogramu pracy • od zasady świadczenia pracy w sposób ciągły przewiduje się dwojakiego rodzaju wyjątki : • po pierwsze, pracownik może mieć prawo do skorzystania z przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy, a zatem przerwy, która nie wydłuża czasu pobytu pracownika na terenie zakładu pracy i za czas której pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. • po drugie, pracodawca może zgodnie z przepisami kodeksu pracy w niektórych przypadkach stosować przerwę w pracy nie wliczaną do czasu pracy, a więc przerwę, która wydłuża czas pobytu pracownika na terenie zakładu pracy, i za czas której pracownik bądź w ogóle nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

  20. Przerwy w pracy Przerwy wliczane do czasu pracy • pracodawca musi zapewnić pracownikom różnego rodzaju przerwy w wykonywaniu przez nich pracy • celem przerw jest nie tylko odpoczynek ale również ochrona jego stanu zdrowia • okoliczności uprawniające pracownika do korzystania z przerw, czas ich trwania oraz to, czy za ten okres pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, określają odpowiednie przepisy. Ustawodawca wprowadził szereg różnych przerw, pracownik ma m.in.prawo: • do jednej przerwy w pracy, trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.) - dla pracownika, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin tzw. „przerwa śniadaniowa” . Przepisy wewnątrzzakładowe nogą ustalać ją w wymiarze wyższym . Powiązana z ilością godzin pracy w danym dniu, a nie wymiarem zatrudnienia (zatrudniony na 1/8 etatu , pracujący 1 dzień w tygodniu ma prawo do przerwy)

  21. Przerwy w pracy Inne przerwy wliczane do czasu pracy to: • przestój z winy pracodawcy • przerwa dla pracownika zatrudnionego przy pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie - przerwy w pracy, których liczba i długość jest określona u danego pracodawcy (art. 145) • przerwa dla pracownika zatrudnionego przy monitorze ekranowym - co najmniej 5 minut po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego • czas nauki młodocianego art..202 & 3 k.p. • dla pracownika młodocianego zatrudnionego w uciążliwych warunkach - przerwy w pracy, których liczba i długość jest określona u danego pracodawcy , przerwy w pracy przeznaczone do odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych, występujących na danym stanowisku pracy. Takie przerwy w pracy są wliczane do czasu pracy pracownika młodocianego

  22. Przerwy w pracy Przerwy wliczane do czasu pracy c.d. • dla pracownika zatrudnionego w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, jeżeli skrócenie czasu pracy polega na ustanowieniu przerw w pracy Przerwy w pracy, których liczba i długość jest określona u danego pracodawcy (art. 145) • dla pracownicy karmiącej dziecko piersią • dla pracownicy karmiącej jedno dziecko – dwie 30 minutowe przerwy, a gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi od 4 do 6 godzin – jedna 30 minutowa przerwa • dla pracownicy karmiącej dwoje lub więcej dzieci – dwie 45 minutowe przerwy, a gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi od 4 do 6 godzin – jedna 45 minutowa przerwa (art. 187 k.p.) • pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. • przerwy na karmienie przysługują niezależnie od od innych przerw wliczanych do czasu pracy (tzw. „przerwa śniadaniowa”)

  23. Przerwy w pracy Przerwy nie wliczane do czasu pracy • dla pracownika zatrudnionego w systemie przerywanego czasu pracy • jedna przerwa nie dłuższa niż 5 godzin, opłacana wynagrodzeniem gwarancyjnym wynoszącym połowę wynagrodzenia za czas przestoju gdy system jest wprowadzany na podstawie układu zbiorowego pracy (art. 139 par. 1-3) • jedna przerwa nie dłuższa niż 5 godzin, opłacana, gdy tak stanowi umowa o pracę – jeżeli system jest wprowadzany na podstawie umowy o pracę (art. 139 par. 4) • przeznaczona na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych - jedna przerwa, nie dłuższa niż 60 minut. • usprawiedliwionej innej nieobecności w pracy • zwolnień od pracy określonych przez kodeks pracy oraz przepisy szczególne

  24. Systemy czasu pracy System czasu pracy to mówiąc w uproszczeniu zbiór reguł normujących czas pracy w zakładzie pracy. Obecnie, po nowelizacji wyróżnić możemy następujące systemy czasu pracy: • podstawowy, • równoważny czas pracy, • zadaniowy, • „pracy weekendowej”. • w ruchu ciągłym, • przerywany czas pracy, • skróconego tygodnia pracy,

  25. Systemy czasu pracy System podstawowego czasu pracy • w systemie podstawowym praca wykonywana jest 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy. • w systemie podstawowym, w niektórych tygodniach okresu rozliczeniowego praca może być świadczona przez więcej niż 5 dni w tygodni, lecz w innych tygodniach dni pracy musi być odpowiednio mniej, tak aby przeciętnie w przyjętym okresie rozliczeniowym liczba dni pracy w tygodniu nie była większa niż 5. • okres rozliczeniowy w podstawowym systemie czasu pracy nie może przekraczać 4 miesięcy. • wyjątkowo może być wydłużony: • maksymalnie do 6 miesięcy - w rolnictwie i hodowli, przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, • maksymalnie do 12 miesięcy - jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy.

  26. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. • system równoważnego czasu pracy może być stosowany, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją (art. 135 § 1 KP). • system ten stosowany jest najczęściej w sytuacjach cyklicznego spiętrzania się prac w niektóre dni tygodnia np. w rolnictwie, handlu, czy usługach. • może być również stosowany przypilnowaniu i dozorze. • dopuszczalne jest wydłużanie dobowego wymiaru czasu pracy, przy zachowaniu jednak przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym. • przedłużony dobowy wymiar czasu pracy musi być równoważony w okresie rozliczeniowym krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

  27. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. • nie należy wprowadzać systemu równoważnego czasu pracy ,jeśli wykonywane prace są ciężkie lub monotonne , gdyż może powodować zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika • w trybie art. 135 k.p. nie można przedłużać czasu pracy w drodze polecenia służbowego a jedynie wprowadzając równoważny rozkład czasu pracy • wprowadza się jak każdy system czasu pracy poprzez odpowiednie zapisy w REGULAMINIE PRACY, układzie zbiorowym poprzez wskazanie : • jaką grupę obejmuje równoważny system czasu pracy • ile godzin ma być świadczona praca • w jaki sposób następuje równoważenie • jaki jest okres rozliczeniowy

  28. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. • informacja musi dotrzeć do pracowników objętych systemem równoważnym przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego, • pracodawca sporządza harmonogram ustalający rozkład czasu pracy (godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w każdym dniu), • okres rozliczeniowy w systemie równoważnym jest 1miesiąc, • w wyjątkowej sytuacji może być wydłużony o ile związki zawodowe wyrażą na to zgodę • jeśli związki nie wyrażą zgody lub nie działają w firmie pracodawca może stosować przedłużony okres rozliczeniowy po uprzednim zawiadomieniu PIP (wskazana forma pisemna – dla celów dowodowych) • PIP nie wydaje zgody , ani opinii, może przeprowadzić kontrolę zasadności przedłużenia

  29. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. • Przedłużenie okresu rozliczeniowego w systemie równoważnym może nastąpić nie więcej niż do 3 miesięcy (art..135 & 2 k.p.) • w równoważnym systemie czasu pracy należy przestrzegać następujących zasad : • zachowania doby pracowniczej • prawa pracownika do odpoczynku dobowego • prawa pracownika do odpoczynku tygodniowego • wprowadzenia dnia wolnego od pracy, wynikającego z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5 dniowym tygodniu pracy, niezależnie od dni równoważących przedłużenie dobowej normy czasu pracy • pracę w godzinach nadliczbowych można powierzyć wyjątkowo (maksymalnie 1 godzinę , aby zachować 11 godzinny odpoczynek)

  30. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. w ramach systemu równoważnego czasu pracy możemy wyróżnić 3 odmiany: • podstawową(art. 135 KP) - w systemie podstawowym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, maksymalnie do 12 godzin. Okres rozliczeniowy nie może przekraczać 1 miesiąca, a wyjątkowo może być on przedłużony do 3 (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) lub 4 miesięcy (przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych) po zawiadomieniu Państwowej Inspekcji Pracy. • dwie szczególne (art. 136 i 137 KP) - odmiany szczególne mogą być stosowane: • przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, np. przy pracach załadunkowo-rozładunkowych (art. 136 § 1 KP); w tym systemie dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie wię­cej jednak niż do 16 godzin, przy czym okres rozliczeniowy nie może przekraczać 1 miesiąca i nie jest dopuszczalne jego przedłużanie; • w stosunku do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożar­nych i zakładowych służb ratowniczych (art. 137 KP); w tym przypadku dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin; w systemie tym okres rozliczeniowy nie może przekraczać 1 miesiąca, ale może być on przedłużony na zasadach ogólnych

  31. Systemy czasu pracy System równoważnego czasu pracy c.d. • w równoważnym systemie czasu pracy nie warto zatrudniać : • kobiet w ciąży • pracowników zatrudnionych na stanowiskach gdzie występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia • czasem również pracowników opiekujących się dziećmi do lat 4 (jeśli wyrażą na to zgodę) • młodocianego który ukończył 16 lat • czas pracy tych osób nie może przekraczać 8 godzin na dobę • pracownikom którym nie wolno przedłużać dobowej normy czasu pracy np. z 8 do 12 godzin pracodawca musi wypłacić całe wynagrodzenie, również za czas nieprzepracowany.

  32. Systemy czasu pracy Zadaniowy czas pracy To jeden z systemów czasu pracy który można zastosować, jeżeli: • rodzaj pracy powoduje, że może być wykonywana poza zwykłym rytmem pracy zakładu, w zasadzie w dowolnej porze, • zapotrzebowanie na pracę jest nierytmiczne oraz zależy od zmiennych okoliczności i uwarunkowań, a pracownik może sam decydować o rozkładzie czasu, w którym będzie wykonywał swoje zadania, • niemożliwa lub znacznie utrudniona jest kontrola i ewidencja czasu pracy ze względu na miejsce jej wykonywania, np. praca w terenie • w systemie zadaniowego czasu pracy miejsce lub miejsca pracy ustala pracodawca, • rodzaj pracy i jej organizacja nie wymagają, by praca rozpoczynała się i kończyła o ściśle ustalonej godzinie, • wykonanie pracy zależy w głównej mierze od indywidualnego zaangażowania pracownika, np. praca twórcza.

  33. Systemy czasu pracy Zadaniowy czas pracy • wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy może być korzystne dla pracodawcy i pracownika. • pracodawca nie musi prowadzić ewidencji godzin pracy, a przy prawidłowym ustaleniu zadań – wypłacać wynagrodzenia za godziny nadliczbowe • pracownik ma swobodę realizacji powierzonych mu zadań sam decyduje kiedy i z jaką intensywnością wykona wyznaczone mu zadania, samodzielnie kształtuje swój rozkład czasu pracy. • w zadaniowym systemie czasu pracy wymiar zadań określa czas pracy pracownika. • zadania robocze powinny być ustalone, tak aby pracownik mógł je wykonać w ramach norm czasu pracy określonych w art. 129 k.p., czyli w ciągu 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. • czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań ustala pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem (art. 140 k. p.).

  34. Systemy czasu pracy Zadaniowy czas pracy c.d. • zadaniowego czasu pracy nie można wprowadzać dla wszystkich pracowników i każdego rodzaju pracy • można wprowadzić w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją (np. gdy nie ma potrzeby ustalania sztywnych granic czasowych przebywania pracownika na terenie zakładu pracy), albo miejscem wykonywania pracy • system ten znajduje zastosowanie przy tych rodzajach prac, przy których nie można z góry wymierzyć czasu potrzebnego dla wykonania typowych zadań albo nie da się precyzyjnie określić pory doby, w której praca powinna być wykonana, trudne do określenia są godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, zaś wykonywanie pracy często zależy od zdarzeń, które trudno przewidzieć • dotyczyć może : • dozorców domów, • inkasentów, • konserwatorów urządzeń w terenie, • przedstawicieli handlowych, • Kierowców • serwisantów

  35. Systemy czasu pracy Zadaniowy czas pracy c.d. • wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy , przy nieprawidłowym powierzeniu zadań może powodować wystąpienie godzin nadliczbowych • ustalając zadania pracodawca musi uwzględnić przepisy dotyczące przerw przeznaczonych na odpoczynek i okresy odpoczynku • niedostosowanie wymiaru zadań w ramach prowizyjnego systemu wynagradzania do norm czasu pracy stanowi naruszenie art.140 k.p.

  36. Systemy czasu pracy System tzw. pracy weekendowej • system tzw. pracy weekendowej charakteryzuje się tym, że praca może być świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta • w systemie tym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy maksymalnie do 12 godzin, a okres rozliczeniowy nie może przekraczać l miesiąca • zasady wprowadzania systemu pracy weekendowej są takie same jak w przypadku systemu skróconego tygodnia pracy • system można wprowadzić tylko i wyłącznie na wniosek pracownika - pracodawca nie może wprowadzić go z własnej inicjatywy • pracownikowi nie przysługuje żadne dodatkowe wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święto oraz w sobotę , nawet wtedy gdy dzień ten dla innych pracowników jest dniem wolnym

  37. Systemy czasu pracy System tzw. pracy weekendowej c .d. • w systemie weekendowym pracownik winien być zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy (3 dni x12 godz.=36 godzin) • pracodawca nie narusza przepisów proponując nowo przyjmowanym, że zatrudni ich tylko w weekendy jeśli druga strona propozycję przyjmuje • pracownik występujący do pracodawcy z wnioskiem o zatrudnienie w systemie pracy weekendowej winien określić : • ile dni w tygodniu • w które dni • ile godzin • okres rozliczeniowy pracodawca może nie wyrazić zgody na zmianę systemu czasu pracy

  38. Praca w porze nocnej • pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00. a 7.00. Określenie konkretnych ram pory nocnej w zakładzie pracy należy do pracodawcy (art. 1517 § 1 KP). • porę nocną musi określić każdy pracodawca - również taki, u którego pracownicy w praktyce nie świadczą pracy w godzinach nocnych. • porę nocną pracodawca ustala w regulaminie pracy (art. 1041 § 1 pkt 4 KP). • pracodawcy, którzy nie mają obowiązku wydania regulaminu pracy zawierają informację o porze nocnej w pisemnej informacji o dodatkowych warunkach zatrudnienia, którą są obowiązani dostarczyć każdemu pracownikowi w ciągu 7 dni od zawarcia z nim umowy o pracę (art. 29 § 3 KP).

  39. Praca w porze nocnej • pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy (art. 1517§ 2 KP). • na pisemny wniosek pracownika pracującego w nocy, pracodawca ma obowiązek poinformować właściwego inspektora pracy o zatrudnianiu pracowników pracujących w nocy (art. 1517 § 6 KP). • za każdą godzinę pracy w porze nocnej pracownikowi przysługuje specjalny dodatek (art. 151 KP) którego wysokość wynosi 20 % stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 1518 KP). • ograniczenie wymiaru czasu pracy pracownika pracującego w nocy do 8 godzin nie dotyczy: • pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, • przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii (art. 1517 § 5 KP)

  40. Praca w godzinach nadliczbowych Pojęcie pracyw godzinach nadliczbowych • czasem pojawia się konieczność polecenia pracownikowi dodatkowej pracy • pracę w godzinach nadliczbowych stanowi nie tylko praca wykonywana przez pracownika ponad normy czasu pracy ustalone zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, ale od 1 stycznia 2004 r. także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy (art. 151 § 1 zd. 1 KP). • normą czasu pracy określoną w Kodeksie pracy jest 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 § l KP). Przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w poszczególnych systemach czasu pracy obowiązuje w przyjętym okresie rozliczeniowym. • praca ponad normę dobową lub tygodniową jest pracą w godzinach nadliczbowych

  41. Praca w godzinach nadliczbowych Dopuszczalność pracy nadliczbowej Zgodnie z art. 151 § 1 zd. 2 KP pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca może polecić pracownikowi w razie: • 1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska(od 01.1.2004 r.) albo usunięcia awarii, czyli przykładowo: • powódź, trzęsienie ziemi, pożar, • awarie maszyn i urządzeń, • katastrofy: drogowe, morskie, lotnicze, budowlane, kolejowe, • 2) szczególnych potrzeb pracodawcy, czyli na przykład: • konieczność pilnego zamknięcia przygotowywanego przez pracownika projektu, • nie stawienie się do pracy innego pracownika z powodu np. choroby albo wypadku.

  42. Praca w godzinach nadliczbowych • w żadnym przypadku praca nadliczbowa nie może być normalnym elementem organizacji pracy - nie można jej planować • pracownik ma obowiązek wykonywania pracy nadliczbowej nawet jeśli jest to praca innego rodzaju niż określona w umowie o pracę. (dotyczy to zarówno pracy zleconej z powodu awarii czy akcji ratowniczej, ale również z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy (wyrok SN z 1.8.1990 r., sygn. akt I PRN 7/90, niepublikowany.) • jeżeli praca w godzinach nadliczbowych została zlecona zgodnie z przepisami prawa i umową o pracę, odmowa pracownika jej wykonania stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych i pracodawca może wówczas zastosować sankcje: • kara porządkowa (upomnienie, nagana), • pozbawienie premii, • rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, • rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia - jeśli odmowa pracownika stanowi ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracownika, czyli wykonywania poleceń pracodawcy

  43. Praca w godzinach nadliczbowych Forma polecenia pracy nadliczbowej • polecenie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych nie ma formy określonej przepisami prawa. • w szczególności nie musi to być forma pisemna • w zależności od konkretnej sytuacji za takie polecenie może być uznane każde zachowanie przełożonego ujawniające jego wolę w sposób dostateczny (wyrok SN z 5.2.1976 r., sygn. akt I PRN 58/75, OSN z 1976 r., Nr 10, poz. 223) • jeżeli przełożony jest obecny w miejscu, w którym pracownik świadczy pracę i widzi (czy choćby tylko zauważa), że pracownik wykonuje pracę i nie reaguje na te fakty i milcząco je aprobuje, a co najmniej godzi się na nie, to takiemu zachowaniu zwierzchnika należy przypisać cechę prawidłowo wydanego polecenia dotyczącego wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, w niedzielę lub święto (wyrok SN z 14.5.1998 r., sygn. akt I PKN 122/98, OSNAPiUS z 1999 r., Nr 10, poz. 343).

  44. Praca w godzinach nadliczbowych Zakaz zatrudniania w nadgodzinach • W godzinach nadliczbowych nie wolno zatrudniać: • kobiet w ciąży (art. 178 § l KP), • pracowników opiekujących się dzieckiem w wieku do 4 lat - bez ich zgody (art. 178 § 2 i 1891 KP), • pracowników młodocianych (art. 203 § l KP), • pracowników, którzy przedstawią zaświadczenie lekarskie o konieczności wstrzymania się od pracy w godzinach nadliczbowych oraz pracowników, u których stwierdzono objawy powstania choroby zawodowej (art. 207 § 2 KP), • pracowników niepełnosprawnych - chyba że lekarz prowadzący badania profilaktyczne, lub sprawujący opiekę nad pracownikami wyrazi na to zgodę (art. 15 ust. 3 w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.) albo niepełnosprawny jest zatrudniony przy pilnowaniu, • pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia - przy pracy nadliczbowej ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy (art. 151 § 2 KP

  45. Praca w godzinach nadliczbowych Limit godzin nadliczbowych • kodeks pracy przewiduje limit godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z zaistnieniem szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 1511 § 3 KP) • liczba tych godzin nie może przekroczyć dla każdego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym • limit godzin nadliczbowych powinien być przestrzegany bez względu na to, u ilu pracodawców w roku kalendarzowym pracownik był zatrudniony • informacja o liczbie godzin nadliczbowych przepracowanych w roku kalendarzowym powinna być zamieszczana w świadectwie pracy w rubryce "informacje uzupełniające„ (jest to informacja niezbędna do ustalenia uprawnień pracowniczych - art. 97 § 2 KP).

  46. Praca w godzinach nadliczbowych Limit godzin nadliczbowych • od 1.1.2004 r. nie obowiązuje już sztywny, 4-godzinny dobowy limit godzin nadliczbowych • limit dobowej pracy nadliczbowej wynika obecnie z obowiązku zapewnienia pracownikowi 11-godzinnego odpoczynku dobowego (art. 132 KP) • w podstawowym systemie czasu pracy pracodawca może więc zobowiązać pracownika do wykonywania pracy (łącznie z pracą nadliczbową) maksymalnie przez 13 godzin w ciągu doby.

  47. Praca w godzinach nadliczbowych Limit godzin nadliczbowych • tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 131 § 1 KP). • pracodawca może więc stosownie do swoich potrzeb korzystać z dozwolonej pracy nadliczbowej pracownika w ramach przeciętnie 48-godzinnego limitu łączonego czasu pracy w tygodniu i zagwarantowanych okresów dobowego i tygodniowego odpoczynku (w praktyce oznacza to, że liczba godzin nadliczbowych nie może przekraczać 5 godzin na dobę i 24 godziny przy 8 godzinach pracy w ramach dobowej normy czasu pracy i 11 godzin odpoczynku).

  48. Praca w godzinach nadliczbowych Rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych • pracownicy, którzy na polecenie pracodawcy wykonują pracę w godzinach nadliczbowych, czyli w czasie przekraczającym obowiązujące normy czasu pracy albo wydłużony dobowy wymiar czasu pracy, powinni otrzymać normalne wynagrodzenie oraz dodatkową rekompensatę • rekompensatą dodatkową jest: • albo wypłacenie pracownikowi dodatku do wynagrodzenia, • albo udzielenie mu czasu wolnego od pracy • zgodnie z art. 1511 § 1 KP wysokość dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych wynosi: • 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w: • nocy, • niedziele i święta, niebędące dla danej osoby harmonogramowymi dniami roboczymi, • dni wolne od pracy udzielone w zamian za pracę w niedzielę lub świąto zgodnie z obowiązującym pracownika harmonogramem, • 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony powyżej (czyli w dniu roboczym oraz w niedziele i święta będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy).

  49. Praca w godzinach nadliczbowych Rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych c.d. dodatek za pracę ponad ustalone normy czasu pracy albo ponad wydłużony dobowy wymiar czasu pracy nie przysługuje pracownikowi: • za pracę w niedzielę i święto w normalnym czasie pracy, jeżeli udzielono mu innego dnia wolnego od pracy w tygodniu (art. 15111 KP) • gdy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, udzielono mu czasu wolnego od pracy (art. 1512 KP) • gdy w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, udzielono mu dnia wolnego od pracy (art. 1513 KP) • za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej w przyjętym okresie rozliczeniowym przysługuje dodatek • jeżeli praca nadliczbowa wynika z przekroczenia jednocześnie normy dobowej, przysługuje tylko jeden dodatek.

  50. Praca w godzinach nadliczbowych Ustalenie wysokości dodatku za pracę nadliczbową • od 1.1.2004 r. z tytułu pracy nadliczbowej w wyniku przekroczenia normy średniotygodniowej w przyjętym okresie rozliczeniowym przysługuje dodatek zawsze w wysokości 100% (art. 1511 § 2 KP). • podstawę do wyliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych stanowi wynagrodzenie pracownika : • wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, • a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (art. 151' § 3 KP).

More Related