KOMUNIKAT MINISTRÓW Louvain-La-Neuve/Leuven 28-29.04.2009

1. KOMUNIKAT MINISTRÓW Louvain-La-Neuve/Leuven 28-29.04.2009 ZADANIA UCZELNI

2. Proces Boloński: cele • Przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy (mobility, employability) • Rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej • Przygotowanie do aktywnego uczestniczenia w (europejskim) społeczeństwie demokratycznym • Doskonalenie kompetencji, rozwój osobisty Jolanta Urbanikowa

3. Proces Boloński: działania • Czytelne, porównywalne tytuły, stopnie • Trzy cykle/stopnie kształcenia • System ECTS • Promocja mobilności • Współpraca międzynarodowa w obszarze QA • Promocja wymiaru europejskiego w SzW • Uczenie się przez całe życie • Udział studentów • Promocja atrakcyjności EOSzW • Synergia pomiędzy EOB i EOSzW (studia doktoranckie) Jolanta Urbanikowa

4. Okresowe przeglądy • Bologna Follow-up Group (Grupa Wdrożeniowa: przedstawiciele ministerstw i interesariuszy) • Co dwa lata (od 2001 w Pradze…) • Podsumowanie dokonań • Określenie nowych priorytetów • 28-29.04.2009 – Louvain-La-Neuve/Leuven Jolanta Urbanikowa

5. Bologna Stocktaking • Stan wdrożenia reform bolońskich • „Dywanik boloński” kolory - zielony, jasnozielony, żółty, pomarańczowy, czerwony • Tylko Szkocja – kolor zielony we wszystkich 10 kategoriach • Akcent na Krajowe Ramy Kwalifikacji oraz na efekty kształcenia we wszystkich wymiarach SzW oraz promocja LLL Jolanta Urbanikowa

6. Jolanta Urbanikowa

7. Jolanta Urbanikowa

8. Jolanta Urbanikowa

9. Wnioski – nowe działania • Postęp we wdrożeniu reform, lecz wiele do zrobienia zwłaszcza • LLL (w tym uznawanie osiągnięć spoza systemu kształcenia formalnego, także na poziomie wyższym) • Mobilność (uznawanie osiągnięć) • Nie wyznaczono nowych działań (action lines) Jolanta Urbanikowa

10. Wnioski – wymiar społeczny • Ministrowie i ESU – społeczny wymiar kształcenia na poziomie wyższym, znaczenie zapewnienia równych szans w dostępie do kształcenia o najwyższej jakości • Oznacza to poprawę warunków kształcenia, usunięcie barier, stworzenie odpowiednich warunków ekonomicznych tak, aby studenci mogli korzystać z wszelkich sposobności kształcenia się na wszystkich poziomach • Państwa Sygnatariusze określą wymierne cele (2020) dot. poszerzenia uczestnictwa w SzW Jolanta Urbanikowa

11. Wnioski - LLL • Wskazano znaczenie LLL dla poszerzenia uczestnictwa w SzW • European Charter on Lifelong Learning – EUA • Współdziałanie władz publicznych, HEIs, studentów i pracodawców na rzecz LLL • Konieczność uznawania uczenia się nieformalnego i pozaformalnego • Reformy programowe oparte na efektach uczenia się oraz potrzebach studentów Jolanta Urbanikowa

12. LLL – efekty uczenia się „Student-centred learning requires empowering individual learners, new approaches to teaching and learning, effective support and guidance structures and a curriculum focused more clearly on the learner in all three cycles.” Jolanta Urbanikowa

13. LLL – projekt TUNING • Wsparcie dla TUNINGu w Komunikacie • Celem Projektu jest przyczynienie się do opracowania ram porównywalnych i kompatybilnych kwalifikacji w każdym z Państw Sygnatariuszy, określonych w kategoriach nakładu pracy, poziomu, efektów uczenia się, kompetencji i profilu „Academics, in close cooperation with student and employer reprresentatives, will continue to develop learning outcomes and international reference points for growing number of subject areas” Jolanta Urbanikowa

14. Wnioski – Ramy Kwalifikacji w EOSzW • Do 2012 roku opracowanie i wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji • Przygotowanie KRK do zweryfikowania względem Europejskich Ram • jak dotąd udało się to Ramie Angielskiej, Walijskiej, Północnoirlandzkiej, Ramie Szkockiej, Flamandzkiej w Belgii, Niemieckiej, Niderlandzkiej oraz Irlandzkiej Jolanta Urbanikowa

15. Wnioski - zatrudnialność • W związku z bieżącą sytuacja ekonomiczną Ministrowie podkreślili znaczenie wyposażenia absolwentów w zaawansowaną wiedzę, umiejętności i kompetencje tak aby mogli „fully seize the opportunities in changing labour markets” • Praktyki w programach studiów, doskonalenie zawodowe • Sceptycyzm ze strony ESU dotyczący roli biznesu i przemysłu w kształtowaniu programów studiów – prywatyzacja, komercjalizacja i ‘komodytyzacja’ SzW Jolanta Urbanikowa

16. Wnioski - mobilność Do 2020 - 20% absolwentów EOSzW powinno mieć za sobą okres studiów lub praktyk zagranicznych • Implikacje dla • organizacji wyjazdów (mobility windows) • dalszej reformy programów studiów • wspólne programy i DYPLOMY! • zbilansowane wyjazdy i przyjazdy Jolanta Urbanikowa

17. Wnioski - mobilność • Nacisk na mobilność doktorantów, nauczycieli (a także nienauczycieli) „Considering that teachers are key players, career structures should be adapted to facilitate mobility of teachers, early stage researchers and other staff.” Jolanta Urbanikowa

18. Wnioski – „narzędzia zapewniające przejrzystość” • „multidimensional transparency tools” • Typologie/klasyfikacje • Rankingi • W powiązaniu z dotychczas obowiązującymi standardami QA (re. ENQA „Standards and Guidelines… 2005) • Opór ze strony EUA, ESU, Wlk.Brytanii + • Propozycja BFUG w 2012 Jolanta Urbanikowa

19. Proces Boloński 2020 EOSzW w nowej dekadzie – Komunikat odnosi się do: • Europa wiedzy – kreatywność, innowacyjność • Zmiany demograficzne – uczenie się przez całe życie, zwiększenie dostępu do SzW • Globalizacja, rozwój technologiczny – nowe formy uczenia się; podejście zorientowane na studenta; upodmiotowienie uczących się; nowe wyzwania - rozwój nowych kompetencji; • Kryzys – zrównoważona odbudowa gospodarki i wzrost na podbudowie tradycyjnej, lecz otwartej, jedności nauki i nauczania Jolanta Urbanikowa

20. Sukcesy • Większa przejrzystość i uznawalność kwalifikacji • EOSzW mocniej oparty na zharmonizowanej strukturze tytułów i stopni oraz uzgodnionych standardach i instrumentach zapewniania jakości i przejrzystości oferty dydaktycznej i nadawanych kwalifikacji (dyplomów) Jolanta Urbanikowa

21. Priorytety do 2012 • Równy (sprawiedliwy) dostęp do SzW i zapewnienie szans na ukończenie studiów; • Uczenie się przez całe życie • Zatrudnialność • Uczenie (się) zorientowane na studenta • Badania, innowacje, dydaktyka • Większe umiędzynarodowienie • Jeszcze więcej mobilności • Dane i narzędzia zapewniające przejrzystość • Różne źródła finansowania Jolanta Urbanikowa

22. Elementy konstrukcyjne reformy • Learning outcomes – efekty uczenia się kluczowe dla realizacji priorytetów • Przy zachowaniu różnorodności oferty dydaktycznej i różniących się (choć harmonizowanych) struktur pozwalają na • Porównywalność kwalifikacji • Ocenienie jakości kształcenia (fitness for purpose = Quality) • Przesądzają o autonomy i accountability Jolanta Urbanikowa

23. Fundamenty • System ECTS • Nakład pracy + efekty uczenia się • Patrz : nowy Przewodnik • Standardy kształcenia po nowemu • Programy studiów oparte na efektach • Suplement do dyplomu • W miejsce treści – efekty uczenia się • Uczenie się przez całe życie Jolanta Urbanikowa

24. Krajowa Rama Kwalifikacji Wszechobejmujący system odniesień • Dostęp do SzW • Także nieformalne i pozaformalne uczenie się • Walidacja efektów uczenia się • Progresja w ramach systemu • Pozioma i pionowa • Transfer • Uznawanie efektów • Informacja Jolanta Urbanikowa

25. Zadania dla Uczelni • Wymiar społeczny (re Debata - Młodzi Socjaliści) • LLL • KRK • Zatrudnialność • Mobilność • Rankingi Jolanta Urbanikowa

26. Zadania dla Uczelni Wynikają • z Komunikatu, czyli związane są z dalszym wdrażaniem Procesu Bolońskiego • Z regulacji krajowych • Propozycja reformy systemu MNiSzW • Standardy kształcenia po nowemu • Nowe rozumienie ECTS • Suplement do dyplomu • Do 2012 odniesienie dyplomów do poziomu European Qualifications Framework ( 5?,6,7,8) Jolanta Urbanikowa

27. Zadania dla Uczelni • Upowszechnienie pojęcia „efektów uczenia się” • Budowa programów studiów (modułów, kursów) opartych na efektach uczenia się) • Umożliwiających mobilność • Semestr mobilny • Zapewniających zatrudnialność • Stakeholders, losy absolwentów • Kursy, formy zajęć zapewniające nabycie odpowiednich kompetencji (umiejętności) • Metody pomiaru dydaktycznego zapewniające rzetelne sprawdzenie efektów uczenia się • Przyswojenie pojęcia „uczelni umożliwiającej uczenie się przez całe życie” LLL University • Otwieranie się na nowe grupy uczących się • Redefiniowanie pojęcia „uniwersytet otwarty” Jolanta Urbanikowa

28. Zadania dla Uczelni • Jakość – „dopasowanie do celu” • Cel – umożliwienie nabycia zakładanych efektów uczenia się • Jeżeli efekty zostały osiągnięte i potrafimy to udowodnić (PKA sprawdzi, czy są takie mechanizmy i procedury) – to jest JAKOŚĆ Jolanta Urbanikowa

29. Zadania dla uczelni - ECTS • ECTS wraz z opartymi na efektach kształcenia Ramami Kwalifikacji sprawia, że • programy oraz kwalifikacje stają się przejrzyste • uznawanie dyplomów jest łatwiejsze Efekty kształcenia: stwierdzenia określające, co student wie, rozumie, potrafi zrobić po zakończeniu okresu kształcenia • Konieczność weryfikacji i doskonalenia Jolanta Urbanikowa

30. ECTS - regulacje w PL • Ustawa - Prawo o Szkolnictwie Wyższym 2005 – Art.165 • Rozporządzenie MNiSzW 2006 – w sprawie warunków przenoszenia osiągnięć studenta • Rozporządzenie MNiSzW 2007 – w sprawie standardów kształcenia • Rozporządzenie MNiSzW 2008 w sprawie rodzajów tytułów zawodowych … i wzorów dyplomów • 1 ECTS = efekty kształcenia /25-30h pracy studenta • Zajęcia zorganizowane + praca indywidualna studenta • 60 ECTS rocznie • 27-33 ECTS w semestrze • ECTS spoza macierzystej uczelni uznaje się jeśli kształcenie zgodne z porozumieniem o realizacji programu kształcenia • I stopień 180-240; II - 90-120; jednolite - 270-360; III - ? Jolanta Urbanikowa

31. Regulacje lokalne Zarządzenie nr 13 z 25.08.06 Rektora UW §5 (punkty zaliczeniowe) 1) Wszystkim elementom programu studiów … przypisuje się punkty zaliczeniowe. Liczba punktów jest atrybutem przedmiotu. Jolanta Urbanikowa

32. Zarządzenie Rektora UW 2) Punkty zaliczeniowe odzwierciedlają łączny czas pracy studenta (udział w zajęciach, odrabianie prac domowych, przygotowanie do egzaminu itd..) niezbędny do opanowania wiedzy i nabycie umiejętności wymaganych do zaliczenia przedmiotu … Jeden punkt zaliczeniowy odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta. Jolanta Urbanikowa

33. ECTS USERS GUIDE ‘09 http://ec.europa.eu/education/ lifelong-learning-policy/doc/ects/guide_en.pdf Jolanta Urbanikowa

34. Podstawowe cechy ECTS(Key Features) Punkty ECTS mają wymiar czasu: Mierzą nakład pracy „średniego” studenta potrzebny do osiągnięcia spodziewanych efektów kształcenia, z uwzględnieniem zarówno zajęć w formie zorganizowanej (wykłady, ćwiczenia, praktyki, laboratoria) jak i pracy własnej studenta Jolanta Urbanikowa

35. Podstawowe cechy ECTS(Key Features) • Punkty ECTS nie są związane z wkładem pracy nauczyciela/wykładowcy • Punkty ECTS nie są związane z wagą, prestiżem czy znaczeniem przedmiotu do którego są przypisane • Punkty ECTS są związane z • Poziomem kształcenia (np. licencjacki, magisterski) • Efektami kształcenia • Punkty mają wartość bezwzględną Jolanta Urbanikowa

36. Przypisywanie ECTS • Do całego programu • Do poszczególnych składowych programu: modułów, kursów, pracy dyplomowej, praktyk • Odbywa się to jako część projektowania programu studiów (z uwzględnieniem Ram Kwalifikacji, deskryptorów poziomów i kwalifikacji) • Proces top-down • Od profilu programu (celów i cech) do poszczególnych kursów Jolanta Urbanikowa

37. Punkty ECTS 60 punktów rocznie 30 punktów semestr I stopień: 180 – 240 ECTS II stopień: 90 – 120 ECTS Jednolite 270 – 360 ECTS III stopień: prace w toku: projekt Rady Głównej Jolanta Urbanikowa

38. Szacowanie liczby punktów- „typowe” studia stacjonarne Rok akademicki to 36 do 40 tygodni pracy studenta Liczba godzin pracy tygodniowo - 40 do 45 Liczba godzin pracy w roku to około 1500 do 1800 godzin Studia magisterskie pięcioletnie to 7500 do 9000 godzin pracy i 300 punktów 1 punkt to 25 do 30 godzin pracy studenta 1 tydzień studiów to około 1.5 punktu Przedmiot 6-punktowy to 20% semestralnego obciążenia studenta pracą Jolanta Urbanikowa

39. Uwagi Punktów nie przyznajemy wyłącznie za uczestnictwo w zajęciach Student musi uzyskać odpowiednie efekty kształcenia (nabyć wiedzę/umiejętności); a więc niezbędna jest jakaś forma sprawdzenia osiągnięć – ocenianie Casus w-f – jakie efekty? Student poświęca na dany kurs (na opanowanie efektów) więcej czasu, niż wynosi liczba godzin kontaktowych. Można przyjąć(orientacyjnie), że 1 godzinie kontaktowej odpowiada 1-2 godziny pracy własnej; zatem 1 punkt ECTS odpowiada ok. 10 godzinom kontaktowym Jolanta Urbanikowa

40. Zalecenia • Punkty należy alokować kolegialnie na poziomie jednostki (udział studentów) • Alokacja ‘top-down’ • Przedmioty semestralne lub co najwyżej roczne • Punkty zdobyte nie przepadają • Punkty związane z zaliczeniem przedmiotu a nie z oceną Jolanta Urbanikowa

41. Zalecenia Regularnie weryfikować punktację (np. przez ankietowanie studentów – ile czasu poświęcają na poszczególne kursy) - vide TUNING Przy konstrukcji nowych programów studiów; z góry określić, że w programie kursy są opatrzone punktacja stanowiąca wielokrotność np. 3 (lub 5) Jolanta Urbanikowa

42. Uznawanie punktów • Zdobytych w ramach jednej instytucji zagwarantowane automatycznie • Zatwierdzonych w LA (programy mobilności) automatyczne • „free movers” – zależy od uczelni macierzystej • Nie można zakwestionować liczby punktów (można nie uznać przedmiotów) • Uznawanie zależy od efektów kształcenia • Zasady uznawania podane do publicznej wiadomości (kryteria obiektywne) • W przypadku nieuznania ciężar dowodu na uczelni • Student ma prawo do odwołania Jolanta Urbanikowa

43. Uznawanie • Zasady Konwencji Lizbońskiej • „uznawać, jeśli nie ma bardzo ważnych przeszkód” Jolanta Urbanikowa

44. Punkt punktowi nierówny Student zbiera/akumuluje punkty, które składają się na program/dyplom (a nie dowolne) Program studiów powinien dokładnie określać margines swobody studenta (opcje, liczba punktów za kursy dowolnie wybrane przez studenta etc - dotyczy to także zaliczania przedmiotów poza macierzystą uczelnią) Ogólna zasada: im bardziej elastyczny program, tym bardziej precyzyjne reguły (w tym: terminy zapisu na kursy, możliwość zmian programu indywidualnego, warunki zaliczenia roku etc.) Jolanta Urbanikowa

45. Punkty wielokrotnego użytku Jeśli student studiuje 2 lub więcej kierunków, lub po ukończeniu jednego kierunku podejmuje studia na innym kierunku, to można uznać punkty za kursy, których efekty się powtarzają (np. lektoraty, technologie informacyjne, matematyka, filozofia...); decyzja należy do kierownika jednostki USOS – podpięcie przedmiotu (i punktów) do dwóch różnych programów Jolanta Urbanikowa

46. Punkty „na zaś” Student może zbierać punkty, które mu nie będą zaliczone do realizowanego kierunku studiów; mogą one być wykorzystane, gdy podejmie studia na innym kierunku Przykład: student chemii zalicza kursy z filozofii lub kulturoznawstwa w wymiarze przekraczającym pulę zajęć do wyboru przewidzianą programem studiów chemicznych; punkty ‘nadmiarowe’ mogą mu się przydać, jeśli podejmie studia na jakimś kierunku humanistycznym Punkty się nie starzeją, ani dewaluują (do wykorzystania przez całe życie) Odzwierciedlenie w Suplemencie do Dyplomu Jolanta Urbanikowa

47. ECTS a „uznawanie doświadczeń” Punkty przyznajemy za osiągnięcie określonych efektów kształcenia (wiedza, umiejętności), Możliwość przyznania punktów za osiągnięcie tych efektów poza regularnym systemem kształcenia (np. w miejscu pracy, w systemie kształcenia nieformalnego etc.) Obecne przepisy to umożliwiają – dyskrecjonalne uprawnienie dziekana Patrz OGUNy na zaocznych Jolanta Urbanikowa

48. Problemy Podstawowe błędy przy przypisywaniu punktów: Przekonanie o względnej wartości punktów ECTS mechaniczne przeliczanie godzin kontaktowych na punkty uwzględnianie „ważności” przedmiotu lub wykładowcy Nieporozumienia: Studenci: wystarczy uzbierać 60 punktów i mam zaliczony rok… Wykładowcy: jestem przeciw ECTS, bo będę musiał uznawać kursy, jakie student zaliczył w mało renomowanej uczelni Jolanta Urbanikowa

49. Zadania dla uczelni cd. • Doskonalenie systemu informatycznego wspomagania (USOS) – (przejrzystość, jawność) • Współpraca wewnątrzuczelniana i międzyuczelniana (udział studentów) • Nowe programy • Rzetelne badanie nakładu pracy • Umiędzynarodowienie (joint programmes) • Odzwierciedlenie zmian w regulaminie, zasadach studiowania (np. możliwość otrzymania dyplomu po zebraniu odp. liczby punktów) • Kompetencje komunikacyjne i międzykulturowe pracowników i studnetów & CLIL Jolanta Urbanikowa

50. Zadania - efekty uczenia się • Opisanie istniejących programów w kategoriach efektów: • Stwierdzenia dotyczące tego co uczący się wie, rozumie i potrafi zademonstrować po zakończeniu procesu uczenia się (kursu, modułu, programu); • zademonstrowane przez uczącego się, obserwowalne, mierzalne • Generyczne (ogólne, uniwersalne, kluczowe) niezwiązane z programem studiów • Szczegółowe (specyficzne, związane z programem studiów) • Taksonomie (Bloom, Niemierko, inne) Jolanta Urbanikowa