Przemiany polskiej edukacji Warszawa, 4-5 kwietnia 2013

1. Przemiany polskiej edukacjiWarszawa, 4-5 kwietnia 2013

2. Przemiany kulturowe – od nich zależy trwałość efektów matura z matematyki zmiana ustrojowa wolne wybory reforma strukturalnapowstanie gimnazjów nowy egzamin gimnazjalny Zmieniamy oświatę 1989 1991 1999 2000 2004 2009 2010 2011 2012 2015 2022 nowe SIO nowy egzamin maturalny reforma programowa kształcenia zawodowego Ustawa o Systemie Oświaty nowy system nadzoru pedagogicznego reforma programowa kształcenia ogólnego System Informacji Oświatowej pierwsze badanie PISA

3. Struktura prezentacji • Spójność działań systemowych • Ciągłość przemian w edukacji • Dalsze wyzwania • Głębokie przyczyny zbyt niskiej aktywności zawodowej • Natura potrzebnych przemian

4. Długofalowe zmiany - zarówno decentralizacja jak i wzmacnianie koordynacji krajowej • Stopniowa decentralizacja (zakończona w 1999) – szkoły zarządzane przez gminy i powiaty • Autonomia szkoły • Zmiany w strukturze szkoły - 6+3+3 zamiast 8+4 (1999) • Wprowadzenie systemu egzaminów zewnętrznych (od 1999), a w konsekwencji przejrzyste systemy rekrutacyjne do szkół ponadgimnazjalnych i wyższych • Zmiany w podstawie programowej (wdrażane od 2009) • Zmiany zasad nadzoru pedagogicznego – ewaluacja wewnętrzna i zewnętrzna (wdrażane od 2010) • Zmiany w podstawie programowej szkolnictwa zawodowego (wdrażane od 2012) • Tworzenie systemu wsparcia dla szkół

5. Historia decentralizacji

6. Podział kompetencji w polskim systemie oświaty

7. Zrównoważony podział kompetencji rządu i samorządu jest kluczem do wysokiej jakości edukacji • Jednym ze źródeł wysokich osiągnięć polskich uczniów w PISA jest mądra równowaga między silnym samorządem, a państwem zaangażowanym w kontrolę jakości oświaty. • Kraje takie jak Czechy i Szwecja, które silnie zdecentralizowały oświatęi jednocześnie nadmiernie rozluźniły mechanizmy koordynacyjne i kontrolę nad jakością nauczania, doświadczyły wyraźnego obniżenia osiągnięć uczniów (potwierdzonego w badaniach PISA).

8. Czeskie doświadczenie • Decentralizacja oświaty nastąpiła w roku 2001. Szkoły podstawowe zostały przejęte przez gminy, a ponadpodstawowe – przez regiony autonomiczne. • Jednocześnie zlikwidowano podległe dotąd ministerstwu edukacji lokalne biura oświatowe, które zajmowały się bieżącym zarządzaniem, ale także wsparciem pedagogicznym szkół. • W porównaniu do polskiej oświaty znacznie więcej obowiązków zarządczych spoczywa na dyrektorach szkół. • W 2006 roku praktycznie zlikwidowano centralną podstawę programową, zastępując ją ogólnymi wytycznymi. • Nie wprowadzono dotąd egzaminów zewnętrznych, poza maturą (od 2011)

9. Wyniki badania PISA w Czechach i Polsce Czechy – czytanie

10. Sześciolatki, pięciolatki i młodsze dzieci • Od 1 września 2004 obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci w wieku 6 lat w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole. Obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. • Od 2012 roczne przygotowanie przedszkolne jest obowiązkowe dla pięciolatków. • Przystosowanie szkół dla młodszych dzieci • 2014 – od 1 września wszystkie 6-latki objęte obowiązkiem szkolnym • Niwelowanie progu przejścia pomiędzy przedszkolem a szkołą • Upowszechnianie edukacji przedszkolnej dla młodszych dzieci

11. Zmiany szkolnictwa zawodowego • 2012 r. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach • Nauka w każdej zasadniczej szkole zawodowej trwa 3 lata • Zwiększenie spójności kształcenia ogólnokształcącego z kształceniem zawodowym i jednocześnie z podstaw programową kształcenia ogólnego • Wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych, które pracodawcy będą mogli zlecać szkołom

12. Zmiany w systemie egzaminów zewnętrznych • Ewoluowanie systemu - stopniowe zwiększanie wagi sprawdzania umiejętności złożonych, takich jak rozumowanie czy myślenie krytyczne • Od 2012 r. zmiana dotyczy egzaminu gimnazjalnego • Od 2015 r. - matury • Od 2013 modernizacja egzaminu zawodowego, mającego na celu otwarcie na efekty uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego

13. Nowy nadzór pedagogiczny • Kultura ewaluacji według ogólnokrajowych standardów • Publiczna dostępność raportów ewaluacyjnych

14. Zmiany w polskiej edukacji – w stronę systemu samouczącego się • Systemowy charakter zmian, długofalowy proces • Powiązanie zmian o charakterze strukturalnym, programowymi organizacyjnym • Decentralizacja systemu, a jednocześnie wzmocnienie mechanizmów monitorowania jakości na poziomie krajowym • Zasoby informacyjne: • Nowy system informacji oświatowej (SIO) • System egzaminów zewnętrznych • Ewaluacja szkół – raporty publicznie dostępne • Otwartość na badania międzynarodowe • Wzmacnianie publicznej debaty

15. Wyzwania

16. Wskaźnik zatrudnienia

17. Stopa długotrwałego bezrobocia

18. Struktura wykształcenia

19. Wskaźnik zatrudnienia

20. Zmiany w strukturze szkolnictwa na poziomie średnim zawodowe zasadnicze zawodowe ogólnokształcące

21. Polscy uczniowie według poziomów umiejętności czytania i interpretacji w latach 2000 - 2009

22. Matematyka w badaniu PISA 2009 Poziomy umiejętności w zakresie matematyki W ciągu ostatnich trzech lat się nie nastąpiło dalsze przesuwanie się uczniów z najniższych do wyższych poziomów umiejętności, co odnotowano w 2006 roku

23. Matematyka w badaniu PISA 2009 Poziomy umiejętności w zakresie matematyki Polska w porównaniu z OECD ma więcej uczniów na średnich, a mniej na skrajnych poziomach umiejętności. Oznacza to, że w Polsce jest mniej uczniów słabych niż średnio w krajach OECD, ale niestety również mniej uczniów dobrych i bardzo dobrych. Finlandia ma ponad dwa razy więcej niż Polska uczniów na dwu najwyższych poziomach umiejętności i ponad dwa razy mniej uczniów na dwu najniższych poziomach.

24. Matematyka w badaniu PISA 2009 Porównanie wyniku Polski z OECD i Finlandią – wszystkie zadania Przewaga Polski Przewaga Finlandii W 2009 roku w poszczególnych zadaniach Polska osiągnęła wyniki porównywalne z OECD. Wyniki Polski są dużo gorsze niż Finlandii – kraju o najwyższym wyniku w Europie. Największe różnice wyników między Polską a Finlandią dotyczą zadań wymagających rozumowania.

27. Perspektywa uczenia się przez całe życie Źródło: G. Conti, J. J. Heckman, 2012.

28. Spójność działań w perspektywie uczenia się przez całe życie • Powszechne przygotowanie młodzieży do uczenia się przez całe życie; umiejętność budowania portfela własnych kompetencji również po skończeniu szkoły jako główny efekt edukacji formalnej • łagodzenie „progów przejścia” pomiędzy etapami edukacyjnymi • przeciwdziałanie wykluczeniu wewnątrz szkół i poprzez zróżnicowanie pomiędzy szkołami (jako zmniejszanie ryzyka wykluczenia społecznego) – wsparcie dla gmin i powiatów w rozwiązywaniu problemów zróżnicowania w edukacji • Wykluczenie i defaworyzowanie nie jest wyłącznie problemem obszarów defaworyzowanych

29. Przemiany kulturowe – od nich zależy trwałość efektów matura z matematyki zmiana ustrojowa wolne wybory reforma strukturalnapowstanie gimnazjów nowy egzamin gimnazjalny Zmieniamy oświatę 1989 1991 1999 2000 2004 2009 2010 2011 2012 2015 2022 nowe SIO nowy egzamin maturalny reforma programowa kształcenia zawodowego Ustawa o Systemie Oświaty nowy system nadzoru pedagogicznego reforma programowa kształcenia ogólnego System Informacji Oświatowej pierwsze badanie PISA