Metodologia badań nad dyskursem politycznym

1. Marcin Erdmann, Koło Naukowe Socjolingwistów ILS, mgr Danuta Przepiórkowska, Zakład Socjolingwistyki i Pragmatyki Językowej, 10 marca 2009 Metodologia badań nad dyskursem politycznym

2. Język a polityka – początki badań • retoryka – jedna z najstarszych dyscyplin akademickich • czynniki społeczne: propagadna z czasów II Wojny Światowej, pojęcie nowomowy (Wodak/de Cillia, 2006:707) • studia nad propagandą III Rzeszy (lingwistyka tekstu, pragmatyka, język mediów) • pierwsze publikacje: pomijanie kontekstu społecznego, nacisk na pojedyncze zjawiska językowe (Reisigl, 2006: 648)

3. Political linguistics, Politolinguistik, lingwistyka polityczna(?) • Burkhardt (1996) Politolinguistik. Versuch einer Ortsbestimmung • sformułowanie Politolinguistik – pierwsze użycie • subdyscyplina lingwistyki i nauk politycznych • próba uporządkowania przedmiotu badań • wszystkie publiczne, instytucjonalne wypowiedzi na tematy polityczne – rozmowy o polityce, język mediów, język polityki (Wodak/de Cillia, 2006:707) • Utz Maas – na podstawie teorii Foucaulta wykazał wpływ czynników społecznych na kształt języka

4. Politolinguistic approach wg.Reisigla (2008:97) • Analiza retoryki politycznej (Analyzing Political Rhetoric) • retoryka – praktyczna sztuka efektywnego i skutecznego wygłaszania przemówień, perswazyjnego użycia języka(logos, ethos, pathos) • „polityczna” - głoszona przez polityków, choć sprawy polityczne dotyczą każdego z nas • podejście interdyscyplinarne: połączenie retoryki, lingwistyki (krytycznej analizy dyskursu) i nauk politycznych

5. Politolinguistic approach wg.Reisigla (2008:97) • polity – podstawowe normy, reguły i zasady kultury politycznej • policy – wymar odnoszący się do treści, polityka rozumiana jako kierunek postępowania , formułowanie programów i zadań rządu • politics – proces wyrażania politycznych interesów, poparcia lub sprzeciwu • drugie rozróżnienie – obszar działania politycznego, ramy społecznej interakcji • zinstytucjonalizowane cele działań dyskursywnych realizowane w ramach 8 obszarów działania

6. Politolinguistic approach – pojęcie dyskursu (HAD) • dyskurs – forma społecznego działania • sposób nadawania znaczenia pewnemu obszarowi życia społecznego • tekst – materialnie trwały wytwór działań językowych • dyskurs – złożona wiązka następujących po sobie aktów językowych dotyczących określonego tematu makro • sytuacje społeczne, struktura instytucjonalna kształtują dyskurs i jednocześnie są przez niego kształtowane • obszar działania społecznego – wycinek rzeczywistości stanowiący odniesienie dla dyskursu

7. 8 obszarów działania politycznego • proces legislacyjny • kształtowanie opinii publicznej (starcia w debatach telewizyjnych) • wewnątrzpartyjne kształtowanie postaw i opinii (konwenty, zjazdy) • ponadpartyjne kształtowanie postaw i opinii (rozmowy koalicyjne) • organizowanie relacji między państwami(negocjacje traktatów międzynarodowych) • administracja polityczna(wcielanie w życie konkretnych aktów prwnych przez urzędników) • kontrola polityczna (petycje w sprawie referendum)

8. Politolinguistic approach wg.Reisigla (2008:97) • każdemu typowi działania przypisany jest gatunek mowy • gatunek mowy – ściśle usankcjonowany i usystematyzowany sposób uzycia języka • tematy dyskursu mogą przemieszczeać się pomiędzy obszarami działania • dyskurs na dany temat nie jest systemem zamkniętym – zjawisko interdyskursywnośći • przykład: argumentacja rasistowska przy debacie na temat zwalczania bezrobocia

9. Metoda wieloaspektowa – 4 poziomy kontekstu • bezpośredni kontekst językowy (co-text) • międzytekstowe i międzydyskursywne związki pomiędzy wypowiedziami, gatunkami mowy • pozajęzykowe zmienne społeczne, socjologiczne i instytucjonalne ramy poszczególneych kontekstów sytuacyjnych • szerszy kontekst społeczny, historyczny i polityczny działań dyskursywnych

10. Bibliografia • Reisigl, M. (2006) Discourse of National Socialism, Totalitarian [w:] Encyclopedia of Language and Linguistics vol. 6, Elsevier 2006 • Reisigl, M. (2008) Analysing Political Rhetoric [w:] Wodak/Krzyżanowski(eds.) Qualiltative DA in the Social sciences • Wodak, R./de Cillia, R (2006) Political Speeches and Persuasive Argumentation [w:] Encyclopedia of Language and Linguistics: Second Edition vol. 6, Elsevier 2006 • Wodak, R. (2008) Dyskurs populistyczny [w:] Duszak, A./Fairclough, N. Krytyczna analiza dyskursu, Universitas 2008