230 likes | 455 Views
Derivationele morfologie. Yannick Bitane Matthijs Brendel Linda Slegers 22/06/2004. Opbouw. Inleiding Adjectieven (Linda) Naamwoorden (Matthijs) Werkwoorden (Yannick) Afsluiting. Zinnen. Opbouw dmv typen: Jan pest de hond np (nps)/np np/n n. Woorden. Samengestelde woorden
E N D
Derivationele morfologie Yannick Bitane Matthijs Brendel Linda Slegers 22/06/2004
Opbouw • Inleiding • Adjectieven (Linda) • Naamwoorden (Matthijs) • Werkwoorden (Yannick) • Afsluiting
Zinnen • Opbouw dmv typen:Jan pest de hondnp (np\s)/np np/n n
Woorden • Samengestelde woorden • Samenstelling: groenten-boer • Afleiding (dmv affixen): schoon-heid • Woordsoort • schoon schoon-heid (a n) • zelfstandig on-zelfstandig (a a)
Typering voor woorden • a, n, v als atomen • -heid :: a\n.
Grammaticaal? • Syntactische aspecten • *werken-baar • Semantische aspecten • *vlucht-ing, *be-groenen • Fonologische aspecten • lila-achtig, *lila-ig
Adjectieven • A A • Prefix on-zelfstandig, over-actief • Suffix groen-achtig, muff-ig • A N • Zonder affix complex, geheim • Suffix schoon-heid, bang-erd • A V • Zonder affix rijp-en, dod-en • Prefix ont-groen-en, ver-klein-en
Beperkingen super-mooi, *super-metalen zelfstandig-heid, *rechthoekig-heid Relatief Absoluut Fluwelen: a Niet: a/a
Naamwoorden N N Suffigering -icus, -er, -ster, -in, -es, -je, -tje, -kje, -pje N A Suffigering -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos N V Prefigering ont-, ver-, be- Suffigering -en, -eren, -ueren, -iseren
Klassen van naamwoorden • Persoonsnamen (boer, ober, etc.) npers • Stofnamen (melk, zand, glas, etc.) nstof • Plaatsnamen (utrecht, parijs, etc.) nloc • Verzamelnamen (leger, politie, etc.) nverz • Eigennamen (michael, jan-peter, etc.) nnaam • Abstracta (liefde, oorlog, rente, etc.) nabstr • Overig (fiets, tafel, kat, etc.) n
N N Suffigering Meeste suffixen in deze categorie zijn niet productief. • Beperkt tot uitheemse woorden (-euse, -ice) • Semantisch beperkt (-schap, -theek) • Lexicaal beperkt (-dom) • Soms N-klasse verandering door suffigering • Implementatie: • suffix :: bronklasse\doelklasse.
Diminutief suffix(-je, -tje, -etje, -kje, -pje) Wel productief, sterk afhankelijk van N-klasse. Persoonsnamen: + bijna geen uitzonderingen Stofnamen: - enkele uitz. (biertje, chocolaatje) Plaatsnamen: - Verzamelnamen: - enkele uitz. (legertje) Eigennamen: + enkele uitz. (?michaelletje) Abstracta: +/- de meeste niet, enkele wel Overig: + nauwelijks uitz.
Diminutief suffix: Implementatie je :: n\n. je :: nnaam\nnaam. je :: npers\npers. Uitzonderingen: lexicaliseren.
N A Suffigering • -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos: Grote productiviteit, maar grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. • Overige suffixen: Beperkt productief, lexicaliseren.
N V Suffigering • -eren Beperkte productiviteit, geen systeem. Lexicaliseren. • -en Grote productiviteit. Kan met persoonsnamen, verzamelnamen, stofnamen en overige nouns. • Implementatie: • en :: npers\v. • en :: nverz\v. • en :: nstof\v. • en :: n\v.
N V Prefigering Grote productiviteit, geen systematiek. Grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. Kan niet met plaatsnamen, eigennamen en abstracta. Implementatie: ont :: v/(n/ensuf). ont :: v/(npers/ensuf). ont :: v/(nverz/ensuf). ont :: v/(nstof/ensuf).
Verba (werkwoorden) • V V • Prefix ver-slapen, ont-steken, be-spreken • Suffix krab-belen, red-deren • V N • Prefix ge-klets • Suffix sprek-er, leer-ling, raad-sel, kom-st • V A • Suffix lees-baar, verkies-lijk, volg-zaam prat-erig, weiger-achtig
V A Suffigering -achtig: babbelachtig, geefachtig, hebachtig, klaagachtig, regenachtig, schrijfachtig, schrikachtig, vergeetachtig, weigerachtig; -erig: bijterig, kletserig, opruimerig, schreeuwerig, slaperig, zeurderig, plakkerig, (stam eindigt op -el of -er) -ig: huiverig, *huivererig; kwetterig, *kwettererig; duizelig, *duizelerig; stuntelig, *stuntelerig
V N Suffigering -erij: draverij, knoeierij, pocherij, poetserij, (krom)praterij, vleierij; (grondwoord eindigt op -el of -en (sjwa)) -arij: babbelarij, huichelarij, goochelarij, keuvelarij, rekenarij; (grondwoord eindigt op -eren) -atie: confrontatie, evacuatie, felicitatie, misinterpretatie, presentatie; ((bab(b) º el)en) Implementatie: babbel :: vel. arij :: vel\n. (present º eren) Implementatie: presenteren :: veren. arij :: veren\n.
Referenties De elektronische ANS: http://oase.uci.kun.nl/~ans/ Morfologie - De woordstructuur van het Nederlands. Booij, G. en Van Santen, A. Amsterdam University Press, 1998.