Z punktu widzenia realizmu politycznego można uznać, iż Hobbes

2. Według Tomasza Hobbesa zaspokajanie potrzeb i popędów może być osiągane przez ludzi tylko na krótko. Po jakimś czasie znowu dają one znać o sobie. W tym sensie zaspokajanie ich nigdy się nie kończy. Zaś zanik potrzeb i popędów oznacza śmierć.

3. Zgodnie z Hobbesowską koncepcją człowieka i jego relacji z innymi ludźmi dążenie do zaspokajania potrzeb jest przyczyną rywalizacji o dobra, które przynoszą owo zaspokojenie. Rywalizacja zaś oznacza wojnę wszystkich ze wszystkimi

4. „I nie może już żyć człowiek, u którego zanikły pożądania, podobnie jak człowiek, u którego zatrzymał się bieg doznań zmysłowych i wyobrażeń. Szczęśliwość jest stałym przechodzeniem pożądania od jednego przedmiotu do innego; i osiągnięcie pierwszego jest tylko drogą do późniejszego.

5. Przyczyną tego jest, że przedmiotem ludzkiego pożądania nie jest to, by doznawać zadowolenia raz tylko i na jedną chwilę; jest nim to, by zapewnić sobie na zawsze zaspokojenie przyszłych pożądań (Hobbes, Lewiatan, cz. I, r. XI). ”

6. „Jest więc oczywiste, że gdy ludzie żyją nie mając nad sobą mocy, która by ich wszystkich trzymała w strachu, to znajdują się w stanie, który się zwie wojną i to w stanie takiej wojny, jak gdyby każdy był w wojnie z każdym innym.

7. Albowiem wojna polega nie tylko na walce czy też na rzeczywistym zmaganiu, lecz na widocznej do tego gotowości w ciągu całego tego czasu, w którym dostatecznie jest wyraźne zdecydowanie na walkę. /…/ Wszelki inny czas zaś jest czasem pokoju (Hobbes, Lewiatan, cz. I, r. XIII).”

8. Zniesienie ciągłej rywalizacji, która potencjalnie lub aktualnie oznacza atakowanie się wzajemne, czyli - w języku Hobbesa – wojnę, następuje, jak wiadomo, dopiero dzięki umowie powołującej suwerena, czyli władzę państwową, egzekwującą prawo i zaprowadzającą i utrzymującą pokój między jego obywatelami.

9. Stan bezwładzy – anarchia oznacza ciągłą rywalizację między ludźmi z (możliwym) użyciem przemocy. • Władza państwowa zaprowadza pokój społeczny, dzięki monopolowiużycia przemocy w wyniku przyjętej umowy. • Rywalizacja między obywatelami ma charakter pokojowy, regulowany prawem egzekwowanym przez władzę państwową.

10. W obrębie państwa „człowiek jest człowiekowi Bogiem”, tzn. relacje między obywatelami są pokojowe; podobieństwo do Boga dzięki sprawiedliwości i miłości bliźniego („bliźniaczym siostrom pokoju”), które cechują postępowanie obywateli.

11. W relacjach pomiędzy państwami „człowiek jest człowiekowi wilkiem”; ludzie w relacjach między państwami są jak wilki, bo cechuje ich zwierzęca drapieżność. Przez nieprawość złych ludzi, dobrzy, by przetrwać, muszą posługiwać się podstępem i siłą („dwiema córkami wojny”). (T. Hobbes, O obywatelu [w:] tegoż Elementy filozofii, t.II, Warszawa 1956, s.177)

12. Z punktu widzenia realizmu politycznego można uznać, iż Hobbes • uznaje władzę państwową za warunek wewnętrznego pokoju, a wojnę domową za powrót do stanu natury; • odnosząc się do stosunków międzynarodowych wskazuje, iż są one nieuchronnie konfliktowe, gdyż między państwami toczy się rywalizacja o dobra (władzę, dominację, prestiż i zasoby).

13. Państwa znajdują się w stanie natury, czyli wojny (możliwej lub rzeczywistej).

14. Powołanie suwerena, czyli władzy politycznej nad ogółem państw, analogicznie do władzy państwowej nad poszczególnymi ludźmi, nie jest możliwe.

15. Hobbes wyklucza możliwość powołania suwerena/państwa wszechświatowego, które byłoby zdolne do egzekwowania zasad prawa naturalnego.

16. Zatem w stosunkach międzynarodowych obowiązuje podstawowe uprawnienie naturalne: bronić samego siebie wszelkimi środkami, jakie są możliwe, a w razie potrzeby decydować się na atak prewencyjny.

17. Dopiero Immanuel Kant w O wiecznym pokoju (Do wiecznego pokoju, Proiekt wiecznego pokoju, 1795)przedstawił argumentację na rzecz powołania państwa wszechświatowego, które wszakże mogłoby powstać z państw-republik, to znaczy w jego języku, z państw prawa/prawnych.

18. Wcześniejsze pomysły odnośnie do powołania państwa ponadnarodowego można znaleźć u Leibniza jako projekt restytucji czegoś na kształt Świętego Cesarstwa Narodu Niemieckiego, ale obejmującego całość państw europejskich. Z tego punktu widzenia można Leibniza uznać za jednego z prekursorów idei Unii Europejskiej.

19. Hobbes uogólnia wiedzę czerpaną z historiografii (tłumaczył na angielski Wojnę peloponeską Tukidydesa (1629), w której znajduje się słynny „Dialog melijski”, zestawiający ze sobą stanowisko realizmu i idealizmu politycznego) oraz z obserwacji wojny trzydziestoletniej na kontynencie Europejskim i wojny domowej na Wyspach Brytyjskich.

20. Wnioski: • brak silnej władzy państwowej prowadzi do rywalizacji i stosowania przemocy • w stosunkach międzynarodowych utrzymanie pokoju wymaga utrzymania równowagi pomiędzy potęgami (dysponującymi środkami materialnymi i zbrojnymi), zdolnymi do prowadzenia wojen.

21. równowaga może być osiągnięta w wyniku dominacji jakiegoś państwa nad pozostałymi • stosunki międzynarodowe mają charakter anarchiczny (państwa znajdują się w stanie natury)

22. w odniesieniu do rywalizacji między ludźmi w stanie natury określenie wojna (bellum) ma charakter przenośny. Lepsze zapewne byłoby określenia walka. Tym bardziej, że wojna/walka nie przynosi rozstrzygnięcia, lecz zmianę polegająca na przejściu ze stanu natury do stanu politycznego

23. rzeczywista wojna może się toczyć między państwami, a w jej rezultacie następuje zmiana układu sił między nimi i przywrócenie stanu równowagi na jakiś czas • Hobbes postrzega postepowanie państw w relacjach z innymi państwami jako przede wszystkim obronne

24. uważa, że państwa ze względów roztropnościowych (nagromadzonego doświadczenia) i racjonalnych powinny mieć nastawienie pokojowe (wg W. Juliana Korab-Karpowicza, PoliticalRealism in International Relations [http://plato.stanford.edu/entries/realism-intl-relations/#HobAnaStaNat])