Ymchwil Addysg Ddwyieithog yn Ysgolion Cymru

1. YmchwilAddysgDdwyieithogynYsgolionCymru

2. Bwriadau’r Ymchwil • Cynnal yr arolwg cynhwysfawr cyntaf o’i fath o ddulliau addysgu a dysgu dwyieithog mewn ysgolion cynradd ac uwchradd yng Nghymru. • Canolbwyntio ar y defnydd o’r Gymraeg a’r Saesneg fel cyfryngau addysgu a dysgu gyda gwahanol grwpiau o ddisgyblion mewn amrywiaeth o wersi ar draws y cwricwlwm.

3. Nodiadauargyfer y sleid”Bwriadau’rYmchwil” Nod y Project YmchwiliAddysgDdwyieithogynYsgolionCymruydyw: • ffinio a dadansoddigwahanolfodelau o addysgddwyieithog yngNghymru. Dyma’rarolwgcynhwysfawrcyntafo’ifath o ddulliauaddysgu a dysgudwyieithogmewnysgolioncyfrwng Cymraeg. • Canolbwyntio'nbennafarddefnyddathrawono’rGymraega’r Saesnegfelcyfryngauaddysgu a dysgugydagwahanolgrwpiau o ddisgyblionmewnamrywiaeth o wersiar draws y cwricwlwm cynradd (CyfnodSylfaen a CA2) ac uwchradd (CA3–5). • Doeddenniddimynedrychynbenodolarwersiiaith Cymraeg a Saesneg.

4. TRI cham i’r ymchwil: • Cynnal arolwg ac arsylwi ymarfer presennol yn yr ystafell ddosbarth 2. Ymgynghori ag ymarferwyr ac ymgynghorwyr 3. Llunio deunyddiau hyfforddi

5. Nodiadauargyfer y sleid”TRI chami’rymchwil” Roedd tri chami’r project ymchwil: • cynnalarolwg ac arsylwidulliau o ran defnyddiodwy iaithyn y dosbarth; • trafodgydagymgynghorwyr ac ymarferwyrermwyn amlygustrategaethaueffeithiolargyferdyrannuiaith; • cynhyrchudeunyddiauhyfforddiargyferathrawon a hyfforddwyrathrawonermwyndangosstrategaethau effeithiolargyferdyrannuiaithyn y dosbarth.

6. Cyfweliadau: penaethiaid /athrawon /disgyblion Arsylliadau dosbarth / ysgolgyfan Astudiaethauachos Grwpiauffocws/cynadleddau/ymgynghoriadau MethodolegYmchwil

7. Nodiadauargyfer y sleid”MethodolegYmchwil” Yn y fethodolegdefnyddiwydamrywiaeth o gyfryngauymchwilermwyncasglu’rdystiolaethansoddol a meintiolehangafbosibl, yncynnwys y canlynol: • Cyfweliadau: penaethiaid /athrawon / disgyblion • ArsylliadauDosbarth • ArsylliadauYsgolGyfan • Astudiaethauachos • Grwpiauffocws / cynadleddau/ ymgynghoriadau

8. Dewisysgolion

9. Diffinioysgolionynôl y ddarpariaethcyfrwngCymraeg

10. Nodiadauargyfer y sleid”Diffinioysgolionynôl y ddarpariaethcyfrwngCymraeg” • YnHydref 2007, gydachyhoeddiad y ddogfenhoncafwyd diffiniadaunewyddiddisgrifiocefndirieithyddolysgolion Cymru. • Penderfynwydcanolbwyntioar yr ysgolionsyddyn y categoriau ‘CyfrwngCymraeg’ a ‘Dwyieithog’. • Dewiswydysgolioncynradd ac uwchraddlle y defnyddir y Gymraega’rSaesnegfelcyfrwngaddysgumewn amrywiaeth o bynciau. • Nidymwelwydagysgolioncynradd ac uwchraddlle cyflwynwyd y Gymraegfelpwnc (ail iaith) ynunig.

11. LleoliadauYsgolion % ynsiaradCymraeg Cyfrifiad2001 38 ysgol: 17 ysgoluwchradd 21 ysgolgynradd 14 AwdurdodAddysgLleol 100 arsylliadgwers: 55 gwersysgoluwchradd 45 gwersysgolgynradd 52 cyfweliad: 31 cyfweliadysgoluwchradd 21 cyfweliadysgolgynradd YsgolUwchradd YsgolGynradd>100 disgybl YsgolGynradd<100 disgybl

12. Nodiadauargyfer y sleid”LleoliadauYsgolion” • Mae’r map yncyfeirio at leoliadau'rysgolion a ddewisiwyd. • Ymwelwyd â chyfanswm o dri deg wyth o ysgolionledled Cymrumewn14 o AwdurdodauAddysglleol: - 17 ysgoluwchradd • 21 ysgolgynradd • Cafwydcyfleiarsylwimewn 100 o wersi: - 55 gwersysgoluwchradd • 45 gwersysgolgynradd • 52 cyfweliad: - 31 ysgoluwchradd • 21 ysgolgynradd

13. MeysyddAstudio y CyfnodSylfaenPynciau y CwricwlwmCenedlaethol

14. Nodiadauargyfer y sleid”MeysyddAstudio y CyfnodSylfaen” • Roedd y gwersiyncwmpasu MeysyddAstudio y Cyfnod Sylfaen a Phynciau y CwricwlwmCenedlaethol

15. Prifthemâu • Cyswlltrhwngymchwilgweithredol ac arferionarlawrdosbarth • AddysgddwyieithogyngNghymruheddiw: amrywiaeth • Natur y cydbwyseddieithyddolrhwng y Gymraega’rSaesneg: cynlluniodyraniadiaith • Defnyddiodwyiaithyn y dosbarth: trawsieithu • Yr angen am ymchwilpellach

16. Nodiadauargyfer y sleid”Prifthemâu” • Pwysigrwyddymchwilgweithredoliddulliauaddysgucyfrwng Cymraeg/dwyeithog, gangysylltu â hyfforddiant ac arferionarlawr dosbarthermwyndatblygu'rmaes. • Wediadnabodamrywiaeth 'caleidosgopig' o ran yr hyn a olygirwrth addysgddwyieithogyngNghymruheddiw: • addysgu a dysgudwyieithog (sy'ngwneuddefnyddbwriaduso'rddwyiaith) • addysgu a dysgumewnsefyllfaddwyieithog (sy'ncanolbwyntioarddefnyddio un iaithynunig). • Yngallucadarnhaullawer o negeseuon y StrategaethAddysgCyfrwng Cymraegynghylchnatur y cydbwyseddieithyddolrhwng y Gymraega'r Saesneg. Pwysigrwyddcynlluniodyraniadiaithar draws ysgolgyfan/o fewnpynciau/o fewngwersi: gwahanu'rddwyiaith/defnyddio'rddwy iaithiatgyfnerthugwybodaeth a dealltwriaeth.

17. Nodiadauargyfer y sleid”Prifthemâu” • Un o'rtrefniadaethauieithyddolamlycaf y daethpwydarei draws oedd yr arfer o 'drawsieithu‘: • o'rSaesnegi'rGymraeg- o'rGymraegi'rSaesneg- gydadisgyblioncytbwysddwyieithog- gydadisgybliondwyieithogdatblygol. • Nesafgwelir y meysyddllemaeangenymchwil pellach.

18. Ymchwilpellach Dulliauaddysgu a dysgusy’ncyfarfodagangheniondysgwyrgydagamrediad o gyrhaeddiadyn y Gymraega’rSaesnegyn yr un dosbarth. Dulliau o wneudcynnwysgwersipynciolynystyrloniddysgwyrmewnaddysgdrochi(cf. CLIL/CynllunTrochi). Dulliauasesudwyieithogsy’nadlewyrchuarferiondosbarth o ddefnyddiodwyiaithargyferaddysgu a dysgu.

19. Ymchwilpellach Dulliauaddysgu a dysguAAA/ADYyngnghyd-destunaddysgcyfrwngCymraeg a dwyieithog. Dulliauaddysgu a dysguCymraegfel Ail Iaith. Egwyddoriondulliauaddysgu a dysgudwyieithogllemaeiaithleiafrifolynbodoliochrynochragiaithfwyafrifolyn yr un dosbarthiadaufelcyfryngauaddysgu a dysgu.