Objektivat e Raportit

1. TË RINJTË NË RREZIK:Të qenit i ri, i papunë dhe i varfër në Kosovë Njësia e sektorit për Zhvillimin Njerëzor EVROPË DHE AZIA QENDRORE

2. Objektivat e Raportit • Raporti ofron analiza lidhur me sfidat e punësimit me të cilat ballafaqohen të rinjtë dhe faktorët të cilët i shkaktojnë ato sfida. • Raporti po ashtu reflekton një vlerësim të të përgjigjeve aktuale të politikave për këto sfida në lidhje me PFPAT (ALMPs). • Raporti pastaj identifikon zbrazësitë në politika, të cilat ofrojnë bazën për diskutimet e opsioneve në politika në kontekst të planit kosovar të veprimit për punësimin e të rinjve 2007-11

3. Grup mosha e popullsisë aktive për punë( 15 - 6 4 ) Shkalla e punësimit Shkalla e Pjesëmarrja e papunësisë fuqisë punëtore 2003 25.3 52.3 53.0 2006* 29.0 44.6 52.3 Sfidat e tregut të punës • Rezultatet e tregut të punës në Kosovë janë më të këqijat në regjion: • Kosova ka shkallën më të lartë të papunësisë në Evropë dhe Azinë Qendrore (ECA) në nivelin e 45 për-qind

4. Sfidat e tregut të punës • Karakteristikë e rëndësishme e tregut të punës është rezultati shumë i pafavorshëm për të rinjtë në tregun e punës: • Kosova ka shkallën më të lartë të papunësisë[15-24] të të rinjve në regjionin e ECA në 76% • Katër prej 10 të rinjve të papunë kanë qëndruar si të papunë për më tepër se një vit. • Të punësuarit e rinj në Kosovë janë kryesisht të punësuar në kryerjen e punëve me kualitet të ulët • Femrat e reja paraqesin rezultatin më të dobët të punësimit në tregun e punës.

5. Sfidat e tregut të punës • Kjo paraqet ndërlikime shumë të rëndësishme për Kosovën sot, sepse: • Kosova ka popullatën më të re në Evropë [31% e PAP (WAP)të moshës ndërmjet 15 dhe 24] si dhe popullata e re është në rritje. • Vendimet e marra për të rinjtë paraqesin ndikime afat-gjata sociale dhe ekonomike

6. Sfidat e tregut të punës • Mekanizmat në të cilët të rinjtë bazohen për të përballuar papunësinë: • Tregu joformal i punës • Mbështetja familjare [përfshirë remitancat] • Migrimi ndërkombëtar

7. Si shpjegohen sfidat e TP? • Faktori kryesor: Rritje e ngadaltë ekonomike e cila sjell edhe deri të një kërkesë të ulët për fuqi punëtore!!

8. Përgjigjet e politikave dhe Opsionet për tu shqyrtuar

9. Strategjia afatgjate: • Do ti duhet kohë Kosovës që të arrijë rritje të qëndrueshme e cila gjeneron punësim produktiv. • Kjo do të kërkojë: • Stabilitet makroekonomik • Klimë të mirë për investime • Sisteme adekuate arsimi dhe trajnimi • Infrastrukturë

10. Mirëpo, çfarë duhet bërë në afat të shkurtë? • Proporcion i lartë nëse PAP-WAP (të rinjtë në përgjithësi) janë të papunë. • Papunësia në Kosovë është fuqimisht e lidhur me varfërinë • Një opsion është të ofrohen rrjetat mbrojtëse për grupet e pafavorshme (p.sh. të rinjtë e varfër të papunë– Të rinjtë në rrezik).

11. Pse të rinjtë në rrezik? • Njëzet për-qind e të papunëve të rinjë në Kosovë janë në varfëri të skajshme • Të rinjtë në rrezik është lehtë të synohen (janë të përqendruar në disa regjione) • Të rinjtë në varfëri të skajshme paraqesin rezultatet më të këqija të punësimit • Punësimi “i paguar” i të rinjve është një rrjetë mbrojtëse e rëndësishme për familjet në varfëri të skajshme

12. Pse të rinjtë në rrezik? • Njëzet për-qind e të papunëve të rinj në Kosovë janë në varfëri të skajshme: • Aktualisht, janë më se 163 mijëtë rinj të cilët janë të papunë. • Përderisa tërinjtënërrezikparaqesin një pjesë të pakët të popullatës (rreth 33 mijë), prapë se prapë mbetet më e madhe se shuma e përgjithshme e popullatës së re të cilën qeveria është në gjendje ta shërbejë përmes politikave të tregut të punës (rreth 10 mijë për vit), duke marrë parasysh kapacitetin aktual fiskal dhe institucional.

13. Të rinjtë e papunë Të rinjtë në rrezik Dukuria në % Pjes. e pop. në% GJITHSEJTË 163,467 33,085 20.2 100 Regjioni Mitrovica 34,465 11,497 33.4 34.7 Prishtina 40,928 6,372 15.6 19.3 Ferizaj 18,283 5,022 27.5 15.2 Prizren 22,808 3,881 17.0 11.7 Gjakove 19,222 3,124 16.3 9.4 Peje 10,751 1,893 17.6 5.7 Gjilan 17,010 1,296 7.6 3.9 Pse të rinjtë në rrezik? • Të rinjtë në rrezik është lehtë të synohen: • Përqendrim i lartë në: • Zonat rurale • Në mes të të rinjve të pa-arsimuar • Në regjionin e Mitrovicës dhe të Ferizajt Të rinjtë Të rinjtë në rrezik në rrezik

14. [të rinjtë 20-24] Të rinjtë në Të rinjtë në K1 K5 % të papunë 86 60 % të punësuar 12 26 % të regjistruar 10 25 Pse të rinjtë në rrezik? • Të rinjtë në varfëri të skajshme paraqesin rezultatet më të këqija të punësimit/arsimit:

15. Ndikimi në varfërinë e skajshme 12.1 14.0 Akordimi i synuar Akordimi i rastësishëm 12.0 9.4 10.0 8.0 6.5 e skajshme % Rënie në varfërinë 6.0 3.1 3.5 4.0 2.2 1.5 0.8 2.0 0.0 1500 3000 4500 6000 Madhësia e programit Pse të rinjtë në rrezik? • Rrjetat mbrojtësetë cilat synojnë të rinjtë në rrezik mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në zvogëlimin e varfërisë së skajshme: Kemi simuluar efektin e dhënies së transfereve nga 100€ për 6,000 të rinj

16. Çfarë është duke bërë qeveria lidhur me këtë problem? • PKVPR (2007-2010) është dokument bajraktar për politikën e punësimit të të rinjve në Kosovë. • Plani është duke mbetur prapa kryesisht për shkak të vështirësive me kapacitete • Mekanizmi implementues nuk është themeluar kurrë • Komiteti ndër-ministror në punësimin e të rinjve nuk është formuar • Roli i agjensionit implementues kyç (do të thotë të SHPP) është dobësuar për shkak të vështirësive të kapaciteteve institucionale

17. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Roli i SHPP është dobësuar për shkak të vështirësive të kapaciteteve institucionale: • Personelit të pamjaftueshëm • Niveli arsimor i personelit të SHPP është modest • SHPP aktualisht operon pa bazë ligjore (nuk ka buxhet) • Në vitin 2006, 84 për-qind e të papunëve të rinj nuk u regjistruan asnjëherë në SHPP • Sistemet informative të tregut të punës duhet të zhvillohen më tutje

18. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Mungesa e koordinimit të donatorëve ka kontribuar në ri-prodhimin e programeve me shkallë të ulët të punësimit me synim të rinjtë. • Paraja nuk është vështirësia kyçe: Përafërsisht €7 milion shpenzohen në vit në PFPAT (ALMPs) e të rinjve, sidoqoftë mbulueshmëria mbetet e ulët [kjo është më se e parashikuar në PKVPR]

19. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Bazuar në informatat e grumbulluara, nga PFPAT (ALMPs) përfituan vetëm 10 mijë të rinj në vitin 2007 [Rreth €7 milion u shpenzuan] • PFPAT (ALMPs) që janë aktualisht duke u implementuar në Kosovë kanë kosto të lartë për njësi (mesatarisht €700 për përfitues për vit)

20. Buxheti për vit sipas planifikimit në 0.4 Objektiva 3: Parandalimi i PKVPR përjashtimit social 1.8 Buxheti për vit në regjistrimin e LMP 1.7 Objektiva 2: Rritja e mundësive të mira të vendeve të punës 2.2 4.4 Objektiva 1: Promovimi i punësimit të të rinjve 2.9 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 Miliona euro Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? Përbërja e shpenzimeve të PFPAT (ALMP): GJEN. I PUNËSIMIT BIZNESET E REJA APT

21. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Përbërja e shpenzimeve të PFPAT (ALMP): • Në vitin 2007, shumica e resurseve të PFPAT (ALMPs) ishin shpenzuar në promovimin e punësimit të të rinjve përmes programeve të ndërlidhura me APT [me sukses të kufizuar dhe që nuk kanë synuar shumicën e grupeve të cenuara] • Vetëm 40 për-qind e meshkujve të diplomuar në qendrat e trajnimeve të SHPP dhe më pak se 30 për-qind e femrave të diplomuara kanë gjetur punësim me pagesë pas përfundimit të trajnimit. Kjo është shumë më e ulët sesa shkallët e ndërmjetësimeve në punësim (70 për-qind mesatarisht) në shumicën e vendeve tjera në tranzicion.

22. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Përbërja e shpenzimeve të PFPAT (ALMP): • PFPAT (ALMPs) të cilat ofrojnë trajnime në vend të punës (p.sh. Mësimin e zanatit dhe/ose bërjen e praktikës)rezultuan me ndërmjetësime të ulëta në vendin e punës pas përfundimit të programit të përafërsisht 25 deri 30 për-qind (të ngjashme me rezultatet e programeve të APT)

23. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Përbërja e shpenzimeve të PFPAT (ALMP): • Shumica e programeve të cilat kanë financuar themelimin e bizneseve duket të kenë qenë të suksesshme bazuar në pjesëmarrjen e ndërmarrjeve të reja të cilat mbesin aktive në treg edhe pas 2-3 viteve pas themelimit të tyre (rreth 80 për-qind). Sidoqoftë, këto programe janë të asocuara me një kosto shumë të lartë për përfitues dhe një mbulesë shumë të kufizuar.

24. Çfarë është duke bërë qeveria në lidhje me PFPAT (ALMPs)? • Përbërja e shpenzimeve të PFPAT (ALMP): • Programet publike për krijimin e vendeve të punës paraqitën mbulueshmërinë më të madhe (dhe koston më të ulët për përfitues) midis të gjitha PFPAT (ALMPs ) të vlerësuara– ato ofruan punësim të përkohshëm për 3160 punëkërkues të pakualifikuar dhe ndihmuan në punësimin afatgjatë të 2200 punëkërkuesve për vit; Sidoqoftë, ndikimi i këtyre programeve në probabilitetin e gjetjes së vendit të punës pas përfundimit të programit, mbetet i pa-vlerësuar.

25. OPSIONET E POLITIKAVE PËR TU SHQYRTUAR • Strategji e ndërlidhur dyfishtë: • Krijimi i kornizës për gjenerimin e punëve produktive gjatë periudhës afat mesme dhe afatgjatë (makroekonomia, klima investuese, infrastruktura, arsimi dhe shkathtësitë) • Duke u fokusuar në lehtësimin e varfërisë dhe të papunësisë në periudhën afat-shkurtë • Në periudhën afat-shkurtë dhe duke marrë parasysh kontekstin e kërkesës e ulët për fuqi punëtore, qeveria mund të shqyrtoj përqendrimin në më tepër programe publike për krijimin e vendeve të punës, subvencionimin e pagave dhe shërbimeve të ndërmarrësisë. • Programet publike për krijimin e vendeve të punës po ashtu do të mund të ofronin përgjigje në mungesën e madhe të infrastrukturës, e cila është pengesë kyçe për rritjen

26. NË PËRFUNDIM • Për implementim më të mirë të politikave nevojitet koordinim më i mirë i donatorëve dhe për të përmirësuar kapacitetin institucional (SHPP). • Vështirësi kryesore duket të jetë implementimi i dobët • Aktualisht, PFPAT (ALMPs) të cilat intervenojnë bazuar në anën e kërkesës (krijimin e vendeve të punës)duket të jenë me kosto më të efektshme sesa ato që intervenojnë në anën e ofertës. • Nevojitet një vlerësim më rigoroz i programeve ekzistuese dhe atyre të ardhshme!!