Problemi dhe objektivat e kerkimit

1. Problemi dhe objektivat e kerkimit Leksioni 6

2. Permbajtja e prezantimit • Kerkimi dhe vendimi • Identifikimi i problemit te kerkimit • Problemi i kerkimit (kerkueshem) dhe situata problematike • Formulimi i problemit • Perdorimi i te dhenave • Objektivat • Formulimi i problemit dhe objektivave

3. Kerkimi dhe vendimi • Nje problem kerkimi (ndryshe “ceshtja” ose “pyetja”) tregonnevojenosedeshiren per tenjohurosekuptuardicka. • Zgjidhja e problemitkalon ne trehapa: • Sigurimi i informacionittenevojshemmbiproblemin dhe zgjidhjetpotenciale – komponenti i kerkimit • Shqyrtimi i qasjeve alternative dhe zgjedhjamestyre – komponenti i vendimit • Percaktimi i menyres se zbatimittevendimit dhe marrja e masave – komponenti i masave • Leksionimerrtkryesisht me komponentin e pare, por duke pranuar se tetrekompnentetjanetelidhur me njeri-tjetrin.

4. Kerkimi dhe vendimi… Problemet e kerkimit dhe tevendim-marrjes • Problemet e kerkimit dhe tevendim-marrjesmundtejenetelidhurngushte, vecanerisht ne rastin e kerkimitteorientuarngasubjekti e ngazgjidhja e problemeve. • Per me teper, problemet e vendimit (teorientuarngasubjekti) dhe masat e marrazakonishtshkojnebashke – ne marrimnjevendim dhe pastajveprojme. • Nderkaq, kerkimidisiplinar, mundtemoscoje ne njevendimosemasespecifike, konkrete. Problemetdisiplinarejane me interes per njedisipline, d.m.th., dhe kane per qellimprodhimin e dijes ne ketedisipline.

5. Kerkimi dhe vendimi… Problemet e kerkimit dhe tevendim-marrjes • Kur kerkimi rezulton ne nje vendim ose veprim, eshte e rendesishme te mbajme komponentin e kerkimit te ndare nga komponenti i vendimit dhe zbatimit te tij. • Kjo ndihmon per te mbajtur sa me shume anjeanesi qe te jete e mundur ne procesin e kerkimit. Pra kjo ndarje ndihmon qe kerkuesi te mbetet objektiv. • Nje model i zgjidhjes se problemit (per kerkim pragmatik te orientuar nga zgjidhja e problemit) paraqitet ne Figuren 6.1 (zhvilluar nga Glenn Johnson, 1976)

6. Kerkimi dhe vendimi… Model of Problem Solving (Johnson, 1976)

7. Kerkimi dhe vendimi… Model of Problem Solving • Ky model i zgjidhjes se problemitnuk i pershtashme per kerkimindisiplinar, i cili ka pakmundesiqetekerkojevendim-marrje. • Zgjidhja e problemit per vendim-marrjen: • Fillon me perkufizimin e problemit, • Vazhdon me analizen, • Dhe perfundin me vendim-marrjen dhe zbatimin e vendimit. • Dijapozitiviste e normativisteperdorentelidhur me njeratjetren, duke paturndikimin e vet ne cdo hap teprocesit.

8. Kerkimi dhe vendimi… Model of Problem Solving Vija e nderprere ndan procesin e kerkimit nga procesi i zgjidhjes se problemit Kerkimi Zgjidhja e problemit

9. Kerkimi dhe vendimi… Model of Problem Solving • Nga disa ekonomiste, ndarja e kerkimit nga vendim-marrja, nuk konsiderohet e dobishme – madje as – e vlefshme. • Keta ekonomiste besojne se procesi i vendimit eshte pjese e procesit te kerkimit. • Sidoqofte, Johnson (dhe Ethridge) besojne se “te mos ndash kerkimin nga aspektet e vendim-marrjes mund te coje ne fragmentimin e vemendjes se kerkuesit, dhe – ne menyre te pandergjegjshme – mund te ndikoje rezultatet e kerkimit.” (pra te beje qe kerkimi te mos jete objektiv.

10. Identifikimi i problemit te kerkimit • Kjo eshte pjesa me e rendesishme dhe me kritike e cdo projekti kerkimi. • Problemi eshte fokusi si i kerkimit baze ashtu edhe atij te zbatuar. Ne fakt, problemi eshte aresyeja (justifikimi) per kerkimin. • Identifikimi dhe shpjegimi i problemit ndikon gjithe cilesine, dobine, efektivitetin, dhe eficencen e kerkimit, me shume se cdo pjese tjeter e planit te kerkimit.

11. Identifikimi i problemit te kerkimit… • Problemi i kerkimit eshte aresyeja per te cilen kerkimi ndermerret • Pershkrimi me shkrim i problemit te kerkimit eshte evidenca e vetme e se sa eshte kuptuar ceshtja qe po/do te shqyrtohet/studjohet.

12. Problemikerkimit dhe situataproblematike • Problemi i kerkimiteshteeshtenje problem shumespecifikkudrejtohenobjektivat e kerkimit. • Ai mundtekuptyohetnese e vendosim ne kontekstin e je problemi me tegjere, tequajturgjithashtunedhe a situataproblematike. • Situatatproblematikejane – ne natyren e tyre - tegjera dhe kaneshumedimensione. P.sh., Ushqimiboteror (oseuria), Te ardhurat e ulta ne vendet ne zhvillim, Normat e lartatelindjes, Nivelet e ulta teedukimit, papunesia, etj.

13. Problemikerkimit dhe situataproblematike • Situatatproblematikenukjanetekerkueshmebrendakuadrittenjeprojektikerkimi. • Por, komponentespecifiketeketyresituataveproblematikejanetekerkueshme, kurndahen ne kompnentetedallueshem. • Komponentetduhettejene: • Te kufizuara ne permase dhe kompleksitet, dhe • Te mbeshtesinnjenumerobjektivashkerkimiqemundtearrihennusurngakufizimet ne burime(kohe & para). • Kerkimingashumeprojekteindividualemundtekombinohet per teadresuarsituatenproblamatike.

14. Formulimi i problemit • Problemet e kerkimitjanegjithnjetelidhur me nje set me tegjereproblemesh; per ketearsyeeshte e dobishmetendahetformulimi i problemit ne dypjese : • Problemi i pergjitheshem(osesituataproblematike), • Problemi i kerkimit(oseproblimi i kerkueshem). Vini re qeproblemispecifiknukeshtedomosdoshmerisht i “vogel”; me shumeaiduhettejetei specifikuar ne menyretesaktedhe i tilleqetemundteadresohet me burimet e disponueshme.

15. Formulimi i problemit… • Formulimi i problemit te pergjitheshem jep sfondin per problemin e kerkueshem. • Zakonisht, ai ndihmon te prezantohet problemi fillimisht me fraza te pergjitheshme, pastaj te ngushtohet fokusi progresivisht ne nje ceshtje me te sakte, me specifike precise issues. • Nderkaq, nese lexuesi i propozimit e njeh mjaftueshme-risht subjektin , diskutimi i gjere, i pergjitheshem, mund te shkurtohet. Kjo do te thote se formulimi i problemit duhet te behet duke patur parasysh audiencen e pritur.

16. Formulimi i problemit… • P.sh., konsideroni nje situate ku nje student nga nje vend i huaj planifikin te zhvilloje nje kerkim mbi vendin e tij te origjines. • Komiteti i kerkimit mund te mos dije shume gjera mbi kete vend, • Per kete aresye,m eshte e nevojshme qe studenti te beje nje pershkrim te pergjitheshem mbi kushtet ekonomike, sociale, politike dhe institucionale te ketij vendi • Shembuj propozimesh jepen ne aneksin A (agjencia qeveritare), B (teze masteri), dhe C (teze doktorate)

17. Formulimi i problemit… • Formulimi i problemit te pergjitheshem krijojn shtratin per problemin specifik, te kerkueshem. • Problemi specifik ngushton perspektiven ne nje numer ceshtjesh per te cilat prodhohet dije ose informacion. • Prandaj, duhet te sqarohet: • Cfare dije nevojitet • Pse dija nevojitet • Kujt i nevojitet kjo dije • Qellimi potencial se pse kjo dije nevojitet.

18. Formulimi i problemit… Peserregullat e meposhtmesherbejnepe rte zhvilluarformulimeefektiveproblemi: Problemi i kerkimitduhettejetemjaftueshmerishtspecifik to per tuadresuar me burimetdisponibel(p.sh., kohe, expertizekerkimikerkimi, tedhena, metoda, fonde) Dimensionet e problemitduhenpershkruar ne menyreobjektive (asnjeanese) dhe jo ne menyresubjektive P.sh. “Prodhuesit e gruirt ne BE janetembipaguar.” Me mire do teishte: “Prodhuesit e gruirt ne BE subvencionohen”

19. Formulimi i problemit… Problemiduhettepershkruhet ne menyretemjaftueshme ne menyreqenjerezittemundtakuptojne ate (Kjeeshte e vlefshmesi per problemin e pergjitheshemshtuedhe per probleminspecifik) Perceptimet e kerkuesitmbiproblemetduhettejene intuitive, porduhettezhvillohen ne menyrelogjike Shpjegimi i problemitduhette jape aresyen (justifikimin) per objektivat e kerkimit (Ne kete moment, eshte e dobishmetelexohenformulimet e problemevetepergjitheshme e specifike ne aneksin B, teza e Masterit, fq 192-193)

20. Perdorimi i te dhenave • Te dhenatmundtendikojnendergjegjesimin tone mbinje problem dhe menyren se si ne e perceptojme ate. • Eshte e keshillueshteqeteshqyrtohentedhenatepershtatshme ne procesin e formulimitteproblemittekerkimit • Ne keteproces, sasitemedhafakteshmundtereduktohen ne informaciontedobishem (refojunianeksitC, Disertacioni i doktorates, mbiperdoriumin e tedhenave per tetreguarndryshimet ne industrinefarmaceutikesirezultat i shkrirjes: mergers)

21. Objektivat • Objektivatspecifikojne ate qeprojekti i kerkimitpritettearrije (tebeje, arrije, vleresoje, percaktoje, mate, vleresojeetj.) • Objektivatshprehen ne pjesen e pergjitheshme dhe specifike. Shpesheshtepjesa me e shkurter e kekrimit, poreshtepjesaqendroree projektittekerkimit. • Objektivi i pergjitheshem– tregonqelliminkryesortestudimit. Ai burondirektngaformulimi i problemittekerkimit. Me e miraeshtenjefjali! • Objektivatspecifike– njenumerosenjelistenen-objektivash, secilaprejtecilavendikon ne arritjen e objktivittepergjitheshem

22. Formulimi i problemit dhe objektivave • Nuk ka rregulla ose procedura te percaktuara per formulimin e problemit dhe objektivave. Kjo varet shume nga fakti se sa e njihni ju subjektin e kerkimit. • Nese njohja juaj mbi subjektin eshte e kufizuar, ju mund te nisni me nje shqyrtim te gjere te subjektit– pastaj ta ngushtoni fokusin duke ngushtuar segmentet e problemit ne ne komponente logjike (ceshtje, pyetje, etj.)

23. Formulimi i problemit dhe objektivave • Neseju e njohni me mire subjektin e kerkimit dhe kininjeide me te mire mbiproblemin e kerkimit, jumundtekininevojetezhvillonidimensionet e pergjitheshmeosekontekstin e problemit (d.m.th., e kunderta e shembullittemeparshem). • Sapokiniperkufizuarproblemin dhe objektivin e pergjitheshem, objektivatspecifikeshpeshrrjedhinprejketej ne menyretenatyrshme, duke konsideruar se ciletkomponentejaneterendesishem. • Njeformulim i problemitqeeshtelogjik dhe i shkruarqarteshpesheshtepjesa me e veshtire e projektittekerimit.