Materiały do szkolenia młodzieży PZW Rośliny w środowisku wodnym Opracował: Andrzej Skibiński

1. POLSKI ZWIĄZEK WĘDKARSKIKomisja Młodzieżowa przy PZW OKRĘG LUBLINw Lublinie ul. Nałkowskich 105 Materiały do szkolenia młodzieży PZW Rośliny w środowisku wodnym Opracował: Andrzej Skibiński Jarosław Woźniak Marek Harasim

2. Rośliny w środowisku wodnym • Strzałka wodna ( łac. Sagittaria Sagittifolia), należąca do rodziny żabieńcowatych. • Jest rośliną często spotykaną w płytkich wodach stojących lub wolno płynących.Preferuje dno twarde lub lekko zamulone. Najczęściej występuje w niewielkich kępach. Nazwa jej pochodzi od kształtu liści nadwodnych. Jest byliną dochodząca do 1 m wysokości o liściach zebranych w rozetkę. Ma duże białe kwiaty z czerwonym akcentem u nasady. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Jest rośliną bardzo pospolitą na terenie Polski. Spotkać ją można przy brzegach rzek, stawów,w rowach i na bagnach.Jej ojczyzną jest Ameryka. Szeroko rozpowszechniona w całej niemal Europie, Azji aż po Japonię, nie występuje jedynie w krainie górzystej. W jej sąsiedztwie napotkać możemy dorodną płoć, wzdręgę, którym towarzystwo tej rośliny wybitnie przypadło do gustu.

3. Rośliny w środowisku wodnym • Żabieniec Babka Wodna (łac. Alisma Plantago-Aquatica), należący do rodziny żabieńcowatych. • Spotykany najczęściej w płytkich jeziorach i stawach. Nie lubi on jednak zbyt mulistego dna. Rośnie w niewielkich skupiskach, częstow otoczeniu strzałki wodnej. Jest byliną dochodząca do 1 m wysokości. Posiada silnie zgrubiałe, bulwiaste kłącze. • Liście jasnozielone, kwiaty o różowawych lub białych płatkach. Kwitnie od czerwca do jesieni. Jest rośliną rozpowszechnioną na terenie całego kraju od wybrzeża, aż po tereny górskie.Znaleźć ją można łatwo na brzegach wód, na bagnach, w rowach.Tworzy wiele form i odmian w zależności od środowiska. Blaszka liściowa jest zmienna w kształcie i wielkości. W płytkich wodach stojących jest owalna, zaostrzona u nasady, zaokrąglona. W wodach stojących, głębokich – lancetowata, zwężona ku nasadzie, znacznie mniejsza. W wodach płynących posiada wąskie pływające liście. • Ciekawostką przyrodniczą jest fakt, że posiada on silne właściwości trujące.

4. Rośliny w środowisku wodnym • Żabiściek pływający(łac. Hydrocharis Morsus-Ranae) z rodziny żabiściekowatych. • Spotykamy go w zacisznych miejscach wód płynących, w starorzeczach i stawach. Nazwę swą zawdzięcza temu, że bywa chętnie odwiedzany przez żaby, które z apetytem zjadają napotkane na tej roślinie ślimaki i inne drobne zwierzątka. Jest byliną o kłączu z licznymi rozłogami oraz zwieszającymi się w dół długimi korzeniami. Długoogonkowe liście zebrane w rozetkę mają okrągłą, sercowato wyciętą w nasadzie blaszkę, pływająca po wodzie.Kwiaty białego koloru o przyjemnej woni. Roślina kwitnie od maja do sierpnia. Jest bardzo pospolitym gatunkiem na terenie Polski, szeroko rozprzestrzeniona w całej Europie i na terenach Syberii.

5. Rośliny w środowisku wodnym • Osoka aloesowata(łac. Stratiotes Aloides) z rodziny żabiściekowatych. • Rośnie w wodach zacisznych, zarówno stojących, jak i wolno płynących. Lubi dno miękkie i muliste. Czasami tworzy gęsty kożuch na lustrze wody. Liście tej byliny przypominają liście aloesu. Grube kłącze z wydłużonymi rozłogami, liście sztywne, twarde, ciemnozielone, ku dołowi rynienkowate, kolczasto piłkowane na brzegach. Kwiaty o dużych, białych płatkach, kwitną od maja do sierpnia. Jest to roślina bardzo rozpowszechniona na całym niżu Polski. Miejsca porośnięte tą rośliną to idealne miejsca na lina, karasia.Występuje w całej środkowej Europie, miejscami tak licznie, że całkowicie zarasta rowy i płytkie rzeczki.

6. Rośliny w środowisku wodnym • Moczarka kanadyjska (łac. Elodea Canadensis) z rodziny żabiściekowatych. • Występuje w każdej niemal wodzie. W jeziorach zwartą masą porasta stoki podwodnych górek oraz dna stawów. Stanowi główny składnik „podwodnych łąk”.Jest byliną o długiej, mocno rozgałęzionej łodydze. Liście podłużne, spiczaste, na brzegu drobno ząbkowane. Kwiaty o dużych białych płatkach.Na terenie Polski pospolita, występuje we wszystkich niemal zbiornikach wodnych. Ojczyzną jej jest Ameryka Północna. Zaaklimatyzowała się dobrze w dużej części Europy, wschodnich Indiach i Australii. W Europie znana od początku XIX wieku, najpierw w Irlandii i Szkocji skąd przeniesiono ją do różnych ogrodów botanicznych na terenie całego kontynentu, następnie przemieściła się do różnych zbiorników wodnych, wypierając inne rośliny.W sąsiedztwie moczarki napotkamy dorodnego leszcza, płoć, wzdręgę.

7. Rośliny w środowisku wodnym • Rdestnica pływająca( łac. Potamogeton Natans ) z rodziny rdestnicowatych. • Jest byliną posiadająca łodygę dochodzącą do kilku metrów długości. Liście zanurzone, długie (do 50 cm), obumierają i odpadają po okresie kwitnienia. Liście pływające są trwałe, skórzaste, o kształcie owalnym lub wydłużonym, blaszce u podstawy sercowatej z dwoma fałdami przy ogonku. Kwiaty zebrane w kłos wysuwający się na powierzchnie wody.Roślina występuje w wodach stojących, jeziorach, stawach i rowach. Tworzy wielkie skupiska na płyciznach. Z wyjątkiem wyższych partii gór, rozpowszechniona na terenie całej Polski. Występuje w strefie umiarkowanej i subtropikalnej na obu półkulach. Wśród rdestnic poszukujmy szczupaka, natrafimy tu także lina, karasia, płoć, wzdręgę.

8. Rośliny w środowisku wodnym • Rdestnica połyskująca ( łac. Potamogeton Lucens ) z rodziny rdestnicowatych. • Jest byliną o obłej łodydze i dużych, najczęściej zanurzonych liściach. Są one połyskujące, lancetowate lub jajowate, na szczycie wyciągnięte w kolec o falistym ząbkowanym brzegu.Kwiaty niemal identyczne jak u rdestnicy pływającej. Roślina pospolita na terenie całej niemal Polski. Rozpowszechniona w całej Europie, Ameryce Północnej oraz zachodniej i północnej Azji.

9. Rośliny w środowisku wodnym • Rdestnica kędzierzawa ( łac. Potamogeton Crispus) z rodziny rdestnicowatych. • Jest byliną o cienkim, czterokanciastym, mocno rozgałęzionym pędzie w kolorze czerwonawym. Wszystkie liście ma zanurzone, lancetowate, u nasady zaokrąglone, brzeg liści piłkowany, najczęściej falisto kędzierzawy(stąd jej nazwa). Kwiaty zebrane w 7-10 kwiatowekłoski. Kwitnie od maja do jesieni. Jest pospolitą rośliną w stojących i wolno płynących wodach niżu Polski. Zasięgiem swym obejmuje Europę, Amerykę północną, Australię, Afrykę i Azję.

10. Rośliny w środowisku wodnym • Skrzyp bagienny ( łac. Equisetum Limosum) z rodziny skrzypowatych. • Jest to stosunkowo duża ( dochodząca do 1,5 m ) bylina. Posiada wieloboczne, tarczowate liście zarodnionośne zebrane w kłos zaokrąglony na szczycie. Tworzenie i dojrzewanie kłosków przypada na okres od maja do lipca. Pędy zarodnikowe tej rośliny są barwy szarozielonej, dojrzałe kłoski koloru czerwonawego. Skrzyp bagienny występuje w miejscach podmokłych, na bagniskach, przy brzegach wód – często pomiędzy trzciną. Jest rośliną bardzo pospolitą na terenie kraju. Swoim zasięgiem obejmuje całą niemal Europę, Amerykę północną i część Azji. Ciekawostką jest fakt, że jest to w prostej linii potomek ogromnych skrzypów porastających w epoce węgla naszą planetę.Wszystkie gatunki skrzypów posiadają błonę komórkową składającą się przede wszystkim z krzemionek, dzięki czemu są szorstkie i sztywne, a po poruszeniu wydają charakterystyczny skrzypiący dźwięk (stąd ich nazwa ).

11. Rośliny w środowisku wodnym • Szczaw lancetowaty (łac. Rumem Hydrolapathum) z rodziny rdestowatych. • Jest to okazała (dorastająca do 2,5m wysokości) bylina o prostej, bruzdowatej łodydze, posiadająca długie (do 1m) lancetowate liście oraz drobne o żółtawym odcieniu kwiaty.Kwitnie od lipca do końca sierpnia. Owoc wykształca się w postaci zaostrzonego, kanciastego orzeszka. Porasta wody stojące, brzegi rzek, stawów, rowy melioracyjne na terenie całego kraju. Jest rośliną szeroko rozpowszechnioną na terenie środkowej i południowej Europy.

12. Rośliny w środowisku wodnym • Rdest ziemnowodny(łac. Polygonum Amphibium) z rodziny rdestowatych. • Jest metrowej długości, o pełzającym, rozgałęzionym kłączu byliną. Liście skórkowate, podłużnie lancetowate, pływające. Posiada różowawe, o przyjemnej woni kwiaty. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Porasta wolno płynące i stojące wody, brzegi stawów, napotkać go można na mokrych łąkach.. Jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju. Szeroko rozpowszechniony w północnych krajach strefy umiarkowanej, Indiach, Meksyku i południowej Afryce. Posiada rzadko spotykaną zdolność do przystosowywania się i do życia typowo wodnego, jak również na lądzie. W wodzie wytwarza długi nagi pęd z kanałami powietrznymi, lecz kiedy poziom wody opadnie i zbiornik zaczyna wysychać z kłącza wyrastają nowe pędy, pokryte wąskimi lancetowatymi liśćmi o krótkich ogonkach.Zarówno liście, jak i łodyga są owłosione i wydzielają lepką, gęstą ciecz jako ochroną przedusiłującymi usiąść na nich owadami.Oprócz tego występuje jeszcze forma pośrednia, występująca na brzegach wód. Posiada ona w górnej części liście powietrzne, krótkoogonkowe oraz w dolnej długoogonkowe – pływające. Jest to typowa roślina ziemnowodna i stąd pochodzi jej nazwa – rdest ziemnowodny.

13. Rośliny w środowisku wodnym • Grążel żółty (łac. Nuphar Luteum) z rodziny grzybieniowatych. • Jest to bylina posiadająca kłącze rozwijające się w dennym mule. Ma skórzaste, owalne, pływające liście o długiej 30 cm głęboko wciętej blaszce. Posiada duże, piękne, błyszczące, żółte kwiaty, o intensywnym zapachu, których korona zbudowana jest z licznych, łyżeczkowanych płatków. Okres kwitnienia tej rośliny wypada na okres od maja do września. Pływające owoce mają charakterystyczny butelkowaty kształt. Roślina ta szeroko porasta stawy i jeziora oraz głębokie zatoki rzek o spowolnionym nurcie na terenie całej Polski.Rozpowszechniona w Europie, centralnych terenach Azji oraz na Syberii. • Posiada właściwości trujące, jest także szeroko wykorzystywana w lecznictwie.

14. Rośliny w środowisku wodnym • Rogatek sztywny (łac. Ceratophyllum Demersum) z rodziny rogatkowatych. • Ta długa (do 1m) ciemnozielona bylina nie posiada korzeni i swobodnie unosi się w wodzie. Jej naga, delikatna łodyga jest silnie rozgałęziona. Niepozorne, zanurzone kwiaty, przystosowane są do zapylania pod wodą. Licznie występujące kwiaty męskie produkują ogromne ilości pyłku. Kwiaty żeńskie, posiadają długie, nitkowate znamiona, do których pyłek przykleja się. Okres kwitnienia rośliny przypada na okres od lipca do września.Rogatka znajdziemy w wolno płynących i stojących wodach, w rowach, stawach, starorzeczach i terenach bagiennych. Bardzo pospolity na terenie całego kraju. W osłoniętych od fal zatoczkach wraz z innymi gatunkami tworzy podwodny gąszcz.

15. Rośliny w środowisku wodnym • Rzepicha ziemnowodna (łac. Rorippa Amphibia) z rodziny krzyżowych.Jest metrowej wysokości byliną o bruzdowatej, gałęziastej łodydze. Liście w kolorze żółtawozielonym. Dolne – wcinane lub grzebieniastodzielne, w części podwodnej prawie nitkowate, górne – lancetowate, zwężone przy nasadzie, o brzegach wyraźnie ząbkowanych. Złocistożółte kwiaty o długich szypułkach skupione są w kiściach. Okres kwitnienia od maja do sierpnia. Zapylana jest tradycyjnie przez owady, jednakże podczas długiej deszczowej pogody kwiaty nie otwierają się i następuje samozapylenie.Napotkać ją można na podmokłych brzegach wolno płynących rzek lub stojących wód. Upodobała sobie sąsiedztwo trzcin. Występuje na terenie całego kraju. Rozpowszechniona w północnej Europie, duże jej skupiska występują na Półwyspie Korelskim w Jeziorze Onega oraz w obszarze zbliżonym do północnego koła polarnego.

16. Rośliny w środowisku wodnym • Wywłócznik okółkowy (łac. Myriophyllum Verticillatum) z rodziny wodnikowatych. • Jest byliną całkowicie rosnąca w wodzie, o nagim, długim (do 2m) kruchym pędzie w kolorze brunatno zielonym. Posiada gęste, okółkowo pierzastosieczne liście o odcinkach włosowatych.Zielonkawobiałe kwiaty tworzą kłosy. Okres kwitnienia przypada na czerwiec i lipiec. Wywłócznik okółkowy rozproszony w stojących i wolno płynących wodach preferuje zbiorniki ubogie w wapń. Gromadnie występuje w głębokich zatokach jeziornych oraz spokojnych brzegach wód, chroniony przed uderzeniami fal.Spotykany na całym niżu Polski. Szeroko rozpowszechniony w Europie, Ameryce Północnej oraz umiarkowanych rejonach Azji.

17. Rośliny w środowisku wodnym • Wywłócznik kłosowy (łac. Myriaphyllum Spicatum) z rodziny wodnikowatych. • Jest byliną całkowicie zanurzoną w wodzie. Długa (do 2m) czerwonawa łodyga posiada tzw. korzenie przybyszowe, za pomocą których zakotwicza się w mule dennym. Ustawione w okuwkach pierzastosieczne liście posiadają odcinki włosowate. Drobne, różowe kwiaty zebrane są w wyraźne kłosy. Okres kwitnienia przypada na okres od maja do lipca. Na większych głębokościach (powyżej 3m) roślina może nie owocować. Natura poradziła sobie z tym problemem umożliwiając jej rozmnażanie wegetatywne. Oderwane kawałki pędów unoszone są przez prąd wody na duże odległości. W innych dogodnych miejscach wypuszczają długie przybyszowe korzonki, którymi przytwierdziwszy się do podłoża wyrastają w nowe duże rośliny. Wywłócznik kłosowy występuje w stojących oraz wolno płynących wodach zarówno śródlądowych, jak i słonawych zalewach przymorskich. Upodobał sobie w szczególności zbiorniki bogate w wapń. Przy brzegach tworzy wraz z innymi roślinami (rdestnicami, rogatkiem i moczarką) nie dającą się rozplątać gęstwinę.Rozpowszechniony na terenie całego kraju. Występuje również w większej części Europy, Azji oraz Ameryce Północnej.

18. Rośliny w środowisku wodnym • Potocznik wąskolistny (łac. Berula Erecta) z rodziny baldaszkowatych. • Jest rośliną stosunkowo łatwo rozpoznawalną z uwagi na charakterystyczny zapach świeżego selera. To bylina o czołgającym się kłączu i obłej, bruzdowatej łodydze. Liście ma pojedyncze, pierzasto złożone. Zebrane w baldachimy białe kwiatki pojawiają się w lipcu i sierpniu. Potocznik wąskolistny rośnie na brzegach nizinnych potoków, szybko płynących strumieni, napotkać go można nawet w zimnych szybko płynących wodach zasiedlonych przez pstrągi oraz źródłach rzek. Napotkamy go także w starorzeczach, gdzie wraz z jeżogłówką, kosaćcem, trzciną i rzęsą tworzy ogromne zbiorowiska roślinne. Popularny na terenie całego kraju. Rozpowszechniony także szeroko w Europie, Ameryce Północnej oraz centralnej i zachodniej Azji. • Posiada właściwości trujące, jest także szeroko wykorzystywana w lecznictwie.

19. Rośliny w środowisku wodnym • Marek szerokolistny (łac. Sium Latifalium) z rodziny baldaszkowatych. • Jest byliną o długiej (do 1,5m wysokości) bruzdowatej łodydze. Liście nadwodne są pojedynczo pierzaste o ostro piłkujących odcinkach, liście zanurzone – podwójnie pierzastodzielne. Drobne, białe kwiatki zebrane są w duże szczytowe baldachimy.Zapylana przez owady kwitnie w lipcu i sierpniu.Roślina ta również rozmnaża się wegetatywnie. Jej płytkowodne formy tworzą na korzeniach specjalne pąki, z którym jesienią, pod wodą wyrastają młode łodygi. Formy wodne zimują zielone.Marek szerokolistny występuje w wodach stojących, rowach i błotach, na brzegach rzek, jezior i stawów. Jest rośliną bardzo rozpowszechnioną na terenie całego kraju oraz całej środkowej Europie. • Jest rośliną o silnych właściwościach trujących. Szczególnie trujący jest jej korzeń.

20. Rośliny w środowisku wodnym • Szalej jadowity (łac. Cicuta Virosa) z rodziny baldaszkowatych. • Jest byliną posiadająca bulwiaste kłącze o bardzo nieprzyjemnym zapachu, wewnątrz którego znajdują się komory powietrzne ułożone jedna nad drugą. Pusta łodyga, rozgałęziona w górnej części dochodzi do 120cm wysokości. Duże trawiastozielone liście o lancetowatych, piłkowanych odcinkach. Płatki korony białe o końcach zagiętych do środka. Okres kwitnienia przypada na miesiące letnie, od czerwca do sierpnia. Zapylana jest przez owady zwabione nektarem wydzielanym przez miodniki, znajdujące się w kwiatach. Owocem jest rozłupka, rozpadająca się na dwa małe owocki. Owoc posiada luźną gąbczastą tkankę z kanałkami, w których znajduje się olejek eteryczny. Jest to roślina rosnąca głównie na moczarach, bagnistych brzegach stawów, jezior, mulistych rowach i torfowiskach. Rozpowszechniona na terenie całego kraju. Występuje również w całej północnej i środkowej Europie oraz umiarkowanej części Azji. • UWAGA: Szalej jadowity to jedna z najniebezpieczniejszych roślin dziko rosnących na terenie Polski.Najsilniej trujące jest jej kłącze o nieprzyjemnym, odurzającym zapachu.

21. Rośliny w środowisku wodnym • Kropidło wodneJest to najczęściej jednoroczna (do dwóch lat) roślina dorastająca do 2 m wysokości. W dolnej części prostej, bruzdowatej łodygi wyrastają gęste, sznurowate korzonki. Odcinki liści podwodnych ma równowąskie, liście nadwodne lancetowate, ząbkowane. Białe kwiaty o sercowatych płatkach kwitną od czerwca do sierpnia. Owocem jest obła, wydłużona, żółtawobrązowa rozłupka rozpadająca się na dwa małe owocki. Żebra owocu wypełnia gąbczasta tkanka powietrzna. Owoce kiełkują krótko po odpadnięciu z rośliny macierzystej, już na jesieni. Formy wodne potrafią całą zimę wegetować pod wodą.Kropidło wodne zasiedla płytkie zbiorniki stojącej wody, brzegi stawów, jezior, rowy melioracyjne, szczególnie miejsca ocienione. Preferuje muliste podłoże oraz wody ubogie w tlen. W wielkich, luźnych skupiskach występuje również w bardzo wolno płynących, silnie nagrzewających się strumykach. Roślina bardzo pospolita na terenie Polski. Występuje niemal w całej Europie, zachodniej Azji i Ameryce Północnej.Jest rośliną o tyle ciekawą, że w zależności od zmiany środowiska może przekształcać się w inne formy o odmiennych liściach. Formy te mogą przechodzić jedne w drugie. • Posiada właściwości trujące, jest także szeroko wykorzystywana w lecznictwie

22. Rośliny w środowisku wodnym • Okrężnica bagienna (łac. Hottonia Palustris) z rodziny pierwiosnkowatych. • Jest byliną o liściach zanurzonych w wodzie. Posiada kłącze czołgające się w mule dennym zbiorników wodnych. Rozgałęziająca się u nasady łodyga podnosi się skośnie ku górze.Grzebieniastosiecze o nitkowatych odcinkach liście zanurzone są w wodzie. Piękne różowe kwiaty ustawione są okółkowo w gronach w szczycie rośliny. Kwitnie od maja do lipca, zapylana tradycyjnie przez owady. Owocem jest kulista torebka zawierająca liczne nasiona. Po zgniciu szypułki owoc upada do wody, gdzie przebywa do czasu wydostania się na zewnątrz nasion, co następuje po rozpadzie się jego zewnętrznej osłonki. Nasiona rozprzestrzeniane są przez fale i ptactwo wodne. W niektórych okolicach, występowanie tego gatunku związane jest ściśle z głównymi szlakami wędrówek ptaków.Okrężnicę bagienną spotkać możemy w stojących lub wolno płynących wodach, moczarach, bagnistych rowach i na terenach podmokłych.Roślina bardzo popularna na terenie Polski występuje również w umiarkowanej części Europy i Azji.

23. Rośliny w środowisku wodnym • Mięta nadwodna (łac. Mentha Aquatica) z rodziny wargowych. • Jest byliną tworzącą kłącze z podziemnymi i nadziemnymi rozłogami. Na wysokiej (do 1,5m), gałęziastej i owłosionej łodydze osadzone sąjajowate, o sercowatej nasadzie liście o karbowanych brzegach. Kulisty kwiatostan w kolorze różowawym skupia się w koronie rośliny. Okres kwitnienia trwa od lipca do września. Owocem rośliny jest brodawkowata rozłupka rozpadająca się na cztery orzeszki. Mięta nadwodna występuje w rowach, brzegach rzek i stawów na terenie całego kraju. Rozpowszechniona niemal w całej Europie, zachodnieji północnej części Azji, obu Amerykach oraz południowej i północnej Afryce.

24. Rośliny w środowisku wodnym • Oczeret jeziorny (łac.Schoenoplectus Lacustris) z rodziny turzycowatych. • Jest trwałą rośliną o czołgającym się kłączu. Jej długa (do 3m) wysokości, gruba, ciemnozielona, łukowato wygięta łodyga, zakończona jest kwiatostanem. Stanowi go rozpierzchła wierzchotka złożona z kłosków. Podsadka kwiatostanu, w nasadzie rynienkowata, jest krótsza od kwiatostanu. Kłoski są bardzo liczne, jajowate lub podłużne, zwykle na szypułkach. W kłoskach tych kwiaty osadzone są w pachwinach przysadek ustawionych spiralnie, łuskowatych, piłkowato postrzępionych. Roślina posiada kwiaty obupłciowe. Jest wiatropylna. Okres kwitnienia przypada na przełom czerwca i lipca. Owocem jest spłaszczony, trójkanciasty orzeszek. Oczeret jeziorny występuje w miejscach podmokłych, często wprost w wodzie, nad brzegami jezior, stawów i sadzawek. Pospolity na terenie całego kraju. Rozprzestrzeniony niemal w całej Europie, Azji, Afryce, Australii oraz w Ameryce Północnej i Środkowej.

25. Rośliny w środowisku wodnym • Trzcina pospolita (łac. Phragmites communis) z rodziny traw. • Roślina trwała, sinozielona, do 4 m wysokości, o długim czołgającym się kłączu i gładkim prostym, bardzo grubym, ulistnionym źdźble.Wąskie (ok.. 3 cm) i długie ( do 60 cm) liście są obustronnie sinozielone, twarde, sztywne, o ostrym brzegu. Kwiatostan stanowi bardzo duża, rozpierzchła wiecha, składająca się z licznych wielokwiatowych kłosków, po przekwitnieniu ścieśniona. Kłoski wąskie, lancetowate, najczęściej ciemnobrunatne. Kwiaty typowe dla traw. Okres kwitnienia od lipca do września. Owocem jest mały ziarniak. Roślina zapylana jest przez wiatr. Trzcina rozmnaża się także rostowo przez kłącza, z wytworzonych przez nie węzłów wyrastają nowe pędy i korzenie. Zarasta ona brzegi wód stojących i wolno płynących rzek, jezior, stawów i sadzawek. Porasta torfowiska, głębokie błota i moczary.Znaleźć ją można również na wilgotnych polach i łąkach. Jest rośliną kosmopolityczną – rozpowszechniona na całej kuli ziemskiej. Dużą rolę odgrywa ona w utrwalaniu i pozyskiwaniu lądu oraz przy tworzeniu porowatego torfu mułowego.

26. Rośliny w środowisku wodnym • Rzęsa drobna (łac. Lemna Minor) z rodziny rzęsowatych. • Jest to trwała roślina, pływająca po powierzchni wody, którą często całkowicie pokrywa, tworząc ścisłą powłokę razem z grążelami, grzybieniami i rdestnicami. Człony pędowe ma koliste lub odwrotnie jajowate, spłaszczone, nieprzezroczyste. Są obustronnie zielone lub na spodniej stronie czerwonawe. Czapeczka korzonka jest zwykle zaokrąglona. Okres kwitnienia od kwietnia do maja. Kwiaty i owoce, podobnie jak rzęsa trójrowkowa w naszym klimacie wytwarza sporadycznie, Roślina ta rozmnaża się wegetatywnie. Jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju. Występuje w wodach stojących, rowach bagnach, sadzawkach i kałużach. Rozpowszechniona niemal na całej kuli ziemskiej.

27. Rośliny w środowisku wodnym • Rzęsa trójrowkowa (łac.Lemna Trisulca) z rodziny rzęsowatych. • Jest rośliną trwała, płytko zanurzoną w wodzie, tylko w czasie kwitnienia pływająca po powierzchni. Człony pędowe ma jasnozielone lub czerwonawe, płaskie, lancetowate z tępym lub zaostrzonym szczytem. Starsze człony na końcu zwężają się w długi trzonek, wszystkie są ze sobą połączone na krzyż. Każdy z członów jest opatrzony jednym korzonkiem.Kwiaty pojawiają się bardzo rzadko. Widoczne są wtedy nad powierzchnią wody. Są jednopłciowe, bez okwiatu. Zakwita w czerwcu, zapylana prawdopodobnie przez ślimaki wodne, także drobne owady krążące nad wodą. Owoc jest suchy, z jednym żeberkowatym nasieniem. Rzęsa trójrowkowa występuje w wodach stojących, rowach, bagnach, mokradłach i stawach. Jest bardzo pospolita na terenie Polski. Rozprzestrzeniona niemal w całej Europie, Azji, północnej Afryce, Ameryce i Australii.

28. Rośliny w środowisku wodnym • Tatarak zwyczajny (łac. Acorus Calamus) z rodziny obrazkowatych. • Jest stosunkowo wysoką byliną (do 1,5m wysokości). Kłącze ma grube, obłe, czołgające się, mocno rozgałęzione o pięknym aromatycznym zapachu. Trójboczna, czerwonawa łodyga jest spłaszczona u podstawy. Posiada długie, mieczowate równowąskie liście, u nasady czerwonawo zabarwione. Pochwy liściowe stanowią jakby przedłużenie pędu, dlatego kwiatostan wydaje się pozornie boczny. Kwiatostanem jest tu długa, walcowata kolba, początkowo zielona lub żółtozielona zakwitająca przy nasadzie. Kwiaty obupłciowe, kwitnie od maja do lipca. Owocem jest podłużna, czerwonawa jagoda z licznymi nasionkami, które w naszym klimacie nigdy się nie rozwijają. Owoce dojrzewają tylko w najgorętszej części wschodniej Azji. W naszym kraju tatarak rozmnaża się tylko drogą wegetatywną przez rozgałęziające się kłącze, które wypuszcza boczne rozłogi. Z ich bocznych lub szczytowych pączków wyrastają nowe nadziemne pędy. Tatarak porasta brzegi stawów, rowów, strumieni oraz tereny bagniste. Jest rośliną bardzo popularną na terenach Polski.. Szeroko rozpowszechniony w środkowej i wschodniej Europie, wschodniej Syberii, tropikalnej i wschodniej Azji. Występuje również w atlantyckiej części Ameryki północnej.Jego ojczyzną jest Azja.

29. Rośliny w środowisku wodnym • Czermień błotna (łac. Cala Palustris) z rodziny obrazkowatych. • Jest to bylina posiadająca obłe, członowate, czołgające się zielone kłącze oraz długoogonkowe, sercowate na szczycie zaostrzone liście. Posiada żółtozieloną, wałkowatą kolbę kwiatostanu. Kwiaty obupłciowe, bez okwiatu, ustawione są spiralnie. Kwitnie od maja do lipca, czasami jeszcze w sierpniu i wrześniu. Zapylana jest przez owady zwabione wydzielającym się z kwiatów nieprzyjemnym zapachem. Owocem jest czerwona jagoda, zawierająca wydłużone, czarniawe nasiona o grubej łupinie z bruzdami. Nasiona rozprzestrzeniane są przez wodę i ptaki wodne. Jest to typowa roślina bagien śródleśnych, podmokłych olszyn i brzegów wód. Pospolita na całym niżu Polski i niższych partiach górskich. Występuje szeroko w północnej i środkowej Europie oraz atlantyckiej części Ameryki Północnej. • Uwaga: Czermień błotna posiada silne właściwości trujące.

30. Rośliny w środowisku wodnym • Jeżogłówka gałęziasta ( łac. Sparganium ramosum) z rodziny jeżogłówkowatych. • Nazwa tej rośliny pochodzi od kulistych, kolczastych owocostanów. Jest to wysoka bylina o czołgających się rozłogach. Łodygę ma sztywną, w górnej części rozgałęzioną, w czasie owocowania często wyginającą się lub odpadającą. Liście są mocne, sztywne, ciemnozielone, w dolnej części trójkanciaste z wyraźną linią grzbietową. Kwiaty są skupione w kuliste jednopłciowe kwiatostany, ustawione kłosowato na osi. Okres kwitnienia od czerwca do sierpnia. Owocem jest stożkowata pestka podłużnie bruzdkowana.Porasta ona brzegi wód, stawów, jezior, napotkać ją można na bagnach i w rowach melioracyjnych. Roślina bardzo pospolita na terenie całej Polski. Rozprzestrzeniona w Europie, Azji i północnej Afryce.

31. Rośliny w środowisku wodnym • Pałka szerokolistna(łac. Typha latifolia) z rodziny pałkowatych. • Nazwa tej rośliny pochodzi od kształtu jej kwiatostanu. Jest byliną o grubym płożącym się kłączu. Długa, prosto wzniesiona, obła łodyga, dochodzi do 2,5m wysokości. Posiada bardzo długie, równowąskie szarozielone liście. Kwiaty zebrane są w kolbowate kwiatostany.Okres kwitnienia od czerwca do sierpnia, przy czym ta wiatropylna roślina wytwarza ogromne ilości pyłku. Owocem jej jest orzeszek opatrzony pęczkiem włosków okwiatu, co ułatwia rozsiewanie przez wiatr.Pałka szerokolistna rośnie na brzegach wód, stawów, jezior i na bagnach, często towarzysząc trzcinie. Jest bardzo pospolitą rośliną na terenie całego kraju. Jest szeroko rozprzestrzeniona w północnej, umiarkowanej i podzwrotnikowej strefie.

32. Rośliny w środowisku wodnym • Grzybienie białe (łac. Nymphaea alba) z rodziny grzybieniowatych. • Jest to bylina o bardzo długim, pełzającym w mule dennym kłączu. Posiada pływające, skórzaste, okrągławe w nasadzie do połowy wycięte wyraźnie unerwione liście. Duże i piękne kwiaty tej rośliny wydzielają delikatny, subtelny zapach. Ich liczne, białe płatki ułożone są spiralnie w kierunku żółtawo pomarańczowego środka kwiatu. Okres kwitnienia przypada na czerwiec do września. Zapylana jest przez owady. Jajowaty 3 cm owoc odpada w czasie dojrzewania od szypułki. Wewnątrz znajdują się nasiona, które po wydostaniu się na zewnątrz opadają na dno, gdzie kiełkują.Grzybienie białe rośnie w stojących i wolnopłynących wodach, sadzawkach, stawach i na bagnach. Rozpowszechniona na terenie całej Polski i Europy. • Posiada właściwości silnie trujące, ma również zastosowanie w lecznictwie. • Uwaga: Grzybienie białe jest rośliną chronioną.

33. Rośliny w środowisku wodnym • Pływacz zwyczajny (łac. Utricularia Vulgaris) z rodziny pływaczowatych • Jest to bardzo ciekawa roślina wodna z uwagi na fakt, iż jest ona mięsożerna… • Jest byliną posiadającą pędy zielone o liściach w swoim zarysie jajowatych, głęboko dzielnych, o odcinkach pociętych, niekiedy dwukrotnie, na nitkowate z rzadka szczeciniasto orzęsione łatki. Wszystkie opatrzone są licznymi, dość dużymi pęcherzykami, służącymi jako pułapki na drobne zwierzątka wodne. Każdy pęcherzyk posiada otwór przykryty klapką. Dzięki włoskom czułym na dotknięcie klapka otwiera się i przez otwór wpadają do wnętrza drobne zwierzątka, które nie mają już drogi powrotu. Giną tam i zostają przez roślinę strawione.Kwiaty tej rośliny są duże, o złocistej koronie, której górna okrągława warga jest tak długa jak wydęta część wargi dolnej. Ta zaś jest zgięta siodełkowato. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest wielonasienna torebka, pękająca nieregularnie lub dwoma klapkami. Oprócz tego może ona się rozmnażać przez pączki zimowe.Jest to roślina rozproszona w wodach stojących – stawach, sadzawkach , na bagnach i moczarach.Dość pospolita na niżu Polski, rzadko spotykana w niższych partiach gór. Występuje w całej prawie Europie, umiarkowanej i północnej części Azji oraz Ameryce północnej.