1 / 74

Dyscalculie niet verdwenen in het secundair onderwijs Dag van de wiskunde 26.11.2005

Dyscalculie niet verdwenen in het secundair onderwijs Dag van de wiskunde 26.11.2005. Prof. Dr. Annemie Desoete Ugent, Arteveldehogeschool, SIG Te bereiken: annemie.desoete@telenet.be. Inleiding Kunnen rekenen is van belang Rekenen niet van 8.30-15.30 uur

reynold
Download Presentation

Dyscalculie niet verdwenen in het secundair onderwijs Dag van de wiskunde 26.11.2005

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Dyscalculie niet verdwenen in het secundair onderwijs Dag van de wiskunde 26.11.2005 Prof. Dr. Annemie Desoete Ugent, Arteveldehogeschool, SIG Te bereiken: annemie.desoete@telenet.be

  2. Inleiding • Kunnen rekenen is van belang • Rekenen niet van 8.30-15.30 uur • Dyscalculie niet over op 21 jaar • (hardnekkig, gaat een leven lang mee)

  3. Onderzoek dyscalculie << onderzoek dyslexie 1999-2004 Web of Knowledge 29 math*disab* 206 dyscalculie 1075 read*disab* 2782 dyslexie • Dyscalculie = onderbestudeerd ! (Ginsburg, 1997)

  4. Nora • problemen (niet zo erg) met rekenen en wiskunde sinds 5de lj. • Start Latijnse. Wiskunde was het probleem • Toch A-attest gekregen met een vakantie werk voor wiskunde. • TIQ=90; VIQ=100; PIQ=84 (Rekenen SS=12 • Nora heeft zelf beslist dat ze naar de tweede moderne overging met meer tijd voor wiskunde. • Maar na haar tweede rapport is ze alweer twee keer gezakt voor Wiskunde en TO. • We hebben dan besloten Nora bijles te laten volgen. Haar lerares  vermoedt dat Nora dyscalculie heeft.

  5. Harun • problemen met rekenen sinds 1ste lj. • TIQ 95; VIQ=94; PIQ=98 Rekenen SS=4 • 1ste jaar ASO. Problemen met breuken, kommagetallen, bewerkingen uit het hoofd, snel noteren van getallen, machten … • De ouders/lk vragen of het om dyscalculie gaat en of er ev. een attest en ondersteuning door maatregelen kan komen?

  6. Stelling 1 Dyscalculie bestaat en is een synoniem voor rekenstoornis

  7. “Rekenstoornis” • “Rekenmoeilijkheid” Dumont “primair probleem” “secundair probleem” “Rekenprobleem”

  8. “Rekenstoornis” • “Dyscalculie” Internationaal Vlaanderen “geen aangetoond letsel” “synoniem van dyscalculie” “neurologisch letsel” “synoniem van rekenstoornis”

  9. Dyscalculie • Probleem met tellen, splitsen, tafels, getalbegrip, rekenen (procedures), meetkunde, schattend rekenen(voorwaarde 1) Cocktail aan rekentests : herhaaldelijk bij de zwakste 10% basisschool: 2 keer na elkaar zone E LVS + uitval op alarmsignalen

  10. Niet vlot automatiseren in ruime zin (voorwaarde 2) -niet vlot/accuraat oproepen/toepassen van reken-wiskundekennis (feiten/afspraken) -tekort aan snelheid (blijven tellen, concreet materiaal nodig hebben) en accuraatheid (fouten) -slechtere resultatenbij - complexe, meervoudige taken - tijdsdruk - negatieve omgevings factoren

  11. Het probleem is hardnekkig (voorwaarde 3) Extrahulp/ gedegen onderwijs leidt binnen 6 maanden niet tot verwachte vooruitgang bv. bijles op school kind doorsturen voor uitgebreid onderzoek !

  12. Het probleem is niet te verklaren vanuit andere oorzaken(voorwaarde 4) Het gaat om kindkenmerken

  13. Rekenen = meer dan iets kunnen • Kunnen rekenen • Durven rekenen • Willen rekenen • Welbevinden, betrokkenheid en competenties • Juiste versus onjuiste gevoelens

  14. Onjuiste gevoelens • Onjuiste gevoelens  probleem  • Onjuist negatief: depressie, angst, wanhoop, waardeloosheidsgevoel • Onjuist positief: dwepen, verafgoden, gevoel van superioriteit  Moet zeker opgenomen worden in diagnosestelling

  15. Samenvatting • DC = beschrijvende diagnose(niet verklar.diagnose!) • Discrepantiecriterium • Ernstcriterium • Mild exclusiecriterium (kindkenmerken) • Hardnekkigheid/ resistentie criterium • Vaak: problemen met • dubbeltaken, in stress-situaties…

  16. Stelling 2 Dyscalculie wordt veroorzaakt door chromosoom 7, 9, 15 en/of 22

  17. Etiologie • Oorzaak :dominant gen of polygenetisch. chromosoom 7, 9, 15 en 22 (Thiery, 2003). • Neuropsychologische probleem • Subitizing deficit als baby, problemen met tellen als peuter, geen mentale numberline ontwikkelen versus STM-probleem, LTM-probleem

  18. Letsels bij twee patiënten met pure alexie (Cohen & Dehaen, 1995)

  19. Stelling 3 Jongeren met dyscalculie kunnen vlot lezen en spellen

  20. Prevalentie • Geary (2004): 5à 8% • Ruijssenaars e.a. (2004): 2% • Vlaanderen : 3à7% • Jongens  Meisjes • Toename ? 2-8%

  21. Comorbiditeit Dyscalculie alleen Ja 46% Geïsoleerde DC 54% Neen Ja + ADHD 26% Neen Ja + Dyslexie 17% Neen 50% + Zwak spellen Ja

  22. Persistentie (Shalev e.a., 2004) 5de lj-5de middelbaar • “Predictief” • Laag IQ • Comorb. Aandacht • Zwak spellen • “Niet predictief” • Zwak lezen • Geheugen (10w leren) • Benton, Rey figuur • SES • Geslacht • Familiaal voorkomen “prognostisch ongunstig” “prognostisch niet ongunstig”

  23. Stelling 4 Dyscalculie leidt tot gedragsstoornissen

  24. Comorbiditeit : sociale competentie Dyscalculie alleen Neen Ja + verworpen volgens lk. 70 à 80% Neen Ja + schuchter 33.3 ipv 7% Neen 36.1 ipv 11.9% hulpv. + hulp vragend + minder gemotvieerd Ja

  25. Comorbiditeit : gedragsproblemen Dyscalculie alleen Neen Ja Jongere leeftijd: gedragsproblemen 43% Neen Ja Oudere leeftijd: DCD/somatisch 24 à 52% vnl internal. Neen Verhoogd risico + ADHD: meer angst/ Zelfbeeld lager Verhoogd middelengebruik Ja

  26. Stelling 5 Dyscalculie komt alleen voor hij normaal begaafde jongeren

  27. Normaliteitscriterium • Niet langer aanvaard.

  28. Exclusiecriterium • Bij gebrek aan beter… wel nog gebruikt • Is ‘nuancering’ van normaliteitscriterium • Niet veroorzaakt door andere stoornis of ernstiger discrepantie dan anderen met die stoornis

  29. Het probleem is niet te verklaren vanuit andere oorzaken(voorwaarde 4) Het gaat om kindkenmerken Nood aan onderzoek van de andere factoren -ziekte, slecht onderwijs/rekenmethode/duobaan … -intelligentie -etniciteit: allochtone kinderen versus autochtone kinderen -aandacht : ADHD kan WEL als co-pathologie (comorbiditeit) -faalangst: kan wel optreden als gevolg van de stoornis …

  30. Stelling 6 Dyscalculie is vooral een probleem van de basisschool

  31. Leeftijdsgebonden inkleuring Prenumerisch • Familiaal voorkomen • Snel serieel benoemen (SSB) dagen/vormen • Concrete rekentaal (STOS!) • Telrij kennen • Tellen • Seriëren, classificeren • Vis./aud. Perceptie 6 9 zes zeven Eén1 marker is niet voldoende – Veelheid !!

  32. Numerisch • Getalbeeld, subitizing • Langer, anders tellen • Splitsingen, tafels niet onthouden (LTM) • Arbitraire afspraken niet onthouden (LTM) • Algoritmes niet onthouden (cogn.load) (342+39=371) (STM) • HTE • Maatbegrip, wiskundig modelleren, schattend rekenen

  33. In secundair onderwijs • Arbitraire begrippen rekenen: even/oneven natuurlijke getallen, term, aftrektal, aftrekker, verschil, factor, product, deeltal, deler, quotiënt, opgaande/niet-opgaande deling, commutatief/ associatief/distributief, neutraal/opslorpend element, volkomen kwadraat, exponent/grondtal, natuurlijke macht • Arbitraire begrippen meetkunde: lijnstuk/ halfrechte/rechte, nul- of gestrekte/scherpe/rechte/stompe hoek, hoek-/snijpnt, been/zijde, complementaire/supplementaire hoeken • Symbolen:  element  deelverz.         • Schaal/tabel 1:100 of 1/100 1cm=100 cm werkelijk • Langere algoritmes, bewerkingen met hoeken, volgorde van bewerkingen MWVDO (Mannetje Wint Van De Oude Aap)

  34. In secundair onderwijs • Combitaken : merkwaardige produkten gebruiken in een vraagstuk/ vergelijking met twee onbekenden.... • Tijdsdruk • Contextueel verzwaarde taken: langere vraagstukken • Negatief zelfbeeld Lk. Lag. Ond. ziet totale kind Lk. Sec. Ond. ziet alleen de zwakke kanten

  35. Stelling 7 Dyscalculie is een probleem van de wiskundeles

  36. Wiskunde : moeite cijferen, lopen vast op diverse aspecten van de wiskunde (neg getallen, spiegelingen, volgorde bewerkingen). • Fysica, scheikunde en meetkundig tekenen. • Boekhouding (procenten, inkoopprijs) • Aardrijkskunde (> en < klimaataanduiding) • Geschiedenis (jaartallen onthouden)

  37. Stelling 8 Als je één leerling met dyscalculie in de klas had, weet je best hoe je dit probleem aanpakt

  38. Spectrum? • Semantische geheugenDC LTM • Problemen met onthouden telrij • Problemen met onthouden splitsingen • Problemen met onthouden van tafels • Problemen met onthouden van arbitraire afspraken en regels/ data in geschiedenis … • In praktijk : vaak handhaven in SO met STICORDI • ANDERE ONTWIKKELING

  39. Procedurele DC • Problemen met onthouden van algoritmes • Snel overbelast STM/werkgeheugen (opletten met ‘cognitive load’) • Valt op in staartdelingen, aftrekken met ontlenen …. • VERTRAAGDE ONTWIKKELING

  40. GetalkennisDC • Problemen met inzicht in getalstructuur, HTE • Moeite met abstract inzicht in ons talstelsel • In praktijk : soms minder verstandig / BSO

  41. Visuospatiële DC • Verwant met NLD • Moeite met ‘number line’, meetkunde

  42. In de praktijk • Veel combinaties • Veel inkleuring met lagere intelligentie • ½ ook metacognitief probleem Klinisch-therapeutische vaardigheden +++

  43. Stelling 9 Dyscalculie is op te lossen met een goede ZRM

  44. Handelingsgerichte diagnostiek : Klachten/ zwak rekenen Kl-verheldering/ Wat houdt dit in? Testing/observatie Beschrijvende diagnose Taakanalyse Handelingsgerichte diagnose STICORDI

  45. Instrumenten in de klas/school • KLEUTERS: Toeters, Kontrabas, Rekenbegrip (CIBO) • L.O. : LVS VCLB zone E bij herhaling! • Spreek in de regio af wie wat afneemt! • Kijk naar • Rekenfeiten (geheugen): LTM • Contextrijke opgaven: semantiek/rekentaal • Hoofdrekenen/ Cijferen: STM • Getallenkennis • Meetkunde

  46. Secundair onderwijs Procedurele vaardigheden & getallenkennis Te evalueren met o.m. : -KRT 4-5-6 (Cracco e.a., 1995) meet hoofdrekenen en getallenkennis ASO normen Ei 6de leerjaar BSO normen Ei 4de leerjaar -Oriënteringsproef Rekenen midden 6 (Dudal, 2002) Meet getallenkennis (natuurlijke getallen tot 10 miljoen, kommagetallen, percenten), bewerkingen (hoofdrekenen, cijferen, vraagstukken), meten en metend rekenen -Rekenen eind 5-6 (Dudal, 2002) Meet getallenkennis, hoofdrekenen, metend rekenen. Verkorte versie mogelijk. Zowel vaardigheidszones als percentielnormen

  47. Secundair onderwijs Procedurele vaardigheden & getallenkennis: vervolg Te evalueren met o.m. : -Rekenen 1/2/3/4/5 (Dudal & Aernoudt, 2001) 1-15 juni leerjr B Bedoeld voor zwakke rekenaars, CLB toets. Verkorte versie voor begin lj B (meet getallenkennis, hoofdrekenen, cijferen, vraagstukjes) -CDR 5de graad (oktober-november ASO) Normen voor ASO en hoge onderwijs. Meet getallen en operatiesymbolen lezen, inzicht in getalstructuur, procedureel rekenen, rekentaal, mentale represenatie, vraagstukjes, omgaan met irrelevant informatie en schattend rekenen -Instaptoets 1B (Van Houdt, 1993): meet cijferen (stanines) Vanaf 2de trim 2de lj tem 3de trim 6de lj

  48. Secundair onderwijs Visuospatiële vaardigheden Te evalueren met o.m. : GRIPA 4 (Gheskiere & Catteeuw, 1987) de spec.asp. Vgl normen begin 5de lj Leuvense SVT 2-6 (Stinissen et al., 1985), spec.asp. Oriënteringsproef rekenen midden 6 (Dudal, 2002): meet getallenkennis, bewerkingen (oa vraagstukjes), meten en metend rekenen

More Related