PROTOKOLI RESPIRATORNE REHABILITACIJE KOD POVREDA GRUDNOG KOŠA

1. PROTOKOLI RESPIRATORNE REHABILITACIJE KOD POVREDA GRUDNOG KOŠA Nataša Mujović Služba za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju Klinički centar Srbije - Beograd

2. Uvod • Zbog što adekvatnijeg medicinskog tretmana bolesnika kao nužnost pojavila se potreba za uvođenjem fizijatra i fizioterapeuta (rehabilitacionih postupaka fizikalne medicine) u medicinske timove jedinica intenzivne i poluintenzivne nege u neposrednom preoperativnom, postoperativnom i posttraumatskom tretmanu.

3. Razlikau rehabilitacionom programu Kod bolesnika sa traumom grudnog koša koji su bez svesti i na mehaničkoj ventilaciji Kod bolesnika sa traumom grudnog koša koji su očuvane svesti sa spontanim disanjem

4. Osnovni ciljevi respiratorne rehabilitacije kod bolesnika sa traumom grudnog koša: • Prevencija respiratornih komplikacija • Prevencija promena na lokomotornom sistemu • Prevencija pojave venske tromboze • Očuvanje integriteta kožnog omotača

5. Bolesnici na mehaničkoj ventilaciji Prevencija respiratornih komplikacija Prvi dan hospitalizacije • Masaža grudnog koša (pokreti su usmereni od baze ka vrhovima pluća) • Perkusija grudnog koša (deo grudnog koša bez frakture rebara)

6. Bolesnici na mehaničkoj ventilaciji Prvi dan hospitalizacije • Prevencija pojave venske tromboze, • Promene na lokomotornom sistemu, • Očuvanje integriteta kožnog omotača Standardnim tehnikama fizikalne terapije

7. Posebni ciljevi kod bolesnika sa očuvanim spontanim disanjem: • Ukloniti sve iritanse bronhijalne sluznice • Održavati prohodnost disajnih puteva • Postići automatizam u dijafragmalnom disanju • Produženjem ekspirijuma poboljšati ventilaciju pluća

8. Bolesnici sa očuvanim spontanim disanjem Tehnike fizikalne terapije: • Aerosol terapija – bronhodilatatori, KJ, fiziološki rastvor, sekretolitici • Vežbe dijafragmalnog disanja • Vežbe produženog ekspirijuma • Asistirana ekspektoracija

9. Bolesnici sa očuvanim spontanim disanjem Tehnike fizikalne terapije: • Vežbe disanja sa elevacijom gornjih ekstremiteta • Vežbe za širenje grudnog koša • Vežbe periferne cirkulacije • Aktivne vežbe za donje ekstremitete • Rana vertikalizacija bolesnika

10. Najčešće povrede grudnog koša • Fraktura rebara (serijska fraktura rebara sa jedne ili obe strane, torakalni kapak) • Kontuzija pluća • Pleuralni izliv • Povrede bronhijalnog stabla

11. Tehnike respiratorne rehabilitacije Jednostrana serijska fraktura rebara Od prvog dana hospitalizacije • Modifikovane vežbe disanja • Vežbe disanja sa elevacijom gornjeg ekstremiteta sa suprotne strane • Vežbe forsiranog ekspirijuma uz asistiranu ekspektoraciju • Masaža grudnog koša

12. Tehnike respiratorne rehabilitacije Obostrana serijska fraktura rebara Od prvog dana hospitalizacije • Aerosol terapija sekretoliticima • Modifikovane vežbe disanja • Pozicioniranje bolesnika – visoko uzglavlje • Fiksiranje grudnog koša pri ekspektoraciji

13. Tehnike respiratorne rehabilitacije Torakalni kapak Od prvog dana hospitalizacije • Pozicioniranje bolesnika – visoko uzglavlje • Džakčići sa peskom na torakalni kapak • Vlaženje disajnih puteva fiziološkim rastvorom na dva sata • Iskašljavanje uz fiksaciju grudnog koša

14. Tehnike respiratorne rehabilitacije Kontuzija pluća i povrede bronhijalnog stabla • Medikamentozna terapija - kortikosteroidima, bronhodilatatorima pomoću aparata za inhalaciju Pleuralni izliv • Kineziterapija - vežbedisanja uz elevaciju GE usedećem položaju i vežbe disanja u ležećem položaju na strani uz opterećenje

15. Komplikacije Komplikacije koje nastaju kod bolesnika sa traumom grudnog koša mogu se definisati kao: RANE i KASNE

16. Rane komplikacije • Atelektaza pluća • Bronhopneumonija • Respiratorna insuficijencija

17. Tehnike fizikalne terapije kod ranih komplikacija Od prvog dana • Aerosol terapija • Vežbe dijafragmalnog disanja • Vežbe produženog ekspirijuma • Asistirana ekspektoracija Intenzivna primena podrazumeva da se tretman ponovi 4 - 6 puta za 24 h

18. Kasne komplikacije Zahtevaju primenu hiruške intervencije zbog postojanja hematoma, empijema i sl.

19. Respiratorna rehabilitacija kod kasnih komplikacija Respiratorna rehabilitacija se sastoji iz dve faze : • Prvu fazu čini preoperativna priprema • Druga faza je rana postoperativna rehabilitacija

20. Preoperativna priprema Od prvog dana prijema bolesnika • Edukacija bolesnika (psihološka podrška) • Inhalaciona terapija kombinacijom lekova • Vežbe disanja u više osnovnih položaja • Vežbe za produženje ekspirijuma • Program vežbi za širenje grudnog koša

21. Rana postoperativna rehabilitacija Prvi postoperativni dan • Vežbe periferne cirkulacije • Inhalacije sa KJ, bronhodilatatorom koje su usklađene sa vežbama dijafragmalnog disanja • Ekspektoracija uz pomoć terapeuta

22. Rana postoperativna rehabilitacija Drugi postoperativni dan: • Ponavlja se terapija od prethodnog dana uz promenu položaja bolesnika (sedenje na ivici kreveta) • Pridružuju se vežbe za širenje grudnog koša i mobilizaciju ramenog pojasa

23. Rana postoperativna rehabilitacija Treći postoperativni dan: Sprovode se sve tehnike kao prethodnog dana uz vertikalizaciju bolesnika i korekciju hoda

24. Kvantitativni skorovi u respiratornoj rehabilitaciji kod traume grudnog koša Nema specifičnih-za bolesnike sa traumom grudnog koša Pomoćne metode: gasne analize spirometrijski testovi: samo kod bolesnika koji su u programu preoperativne pripreme

25. Kvantitativni skorovi u respiratornoj rehabilitaciji kod traume grudnog koša Skale:V.A.S. i modifikovana Borgova skala kod bolesnika sa očuvanom svešću i spontanim disnjem u preoperativnoj pripremi – pogoršanje HOBP kao osnovnog oboljenja Testovi opterećenja hodom: 6 i 12-minutni test i Shutlle test Ne koriste se kod bolesnika sa traumom gr. koša

26. ZAKLJUČAK • Bolesnika koji je preživeo tešku traumu sa povredama grudnog koša, treba što ranije uključiti u program rane rehabilitacije. • Doprinos mera fizikalne terapije kod ovih bolesnika je veliki jer se radi u većini slučajeva o osobama koje su do trenutka povrede bili očuvanog zdravlja i radno sposobni.