Onthaasting en tijdsdruk in onze versnellende risicomaatschappij

1. Onthaasting en tijdsdruk in onze versnellende risicomaatschappij Of… maken we nog tijd voor stilte? Dr. Dirk Geldof Socioloog, Lector Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (HUB), Artesis en Karel de Grote-Hogeschool. OCMW-raadslid Antwerpen Brussel, 24 oktober 2012 www.dirkgeldof.be

2. Hebben we wel tijd voor stilte? • Stilte gaat over de afwezigheid van het eeuwige geluid om ons heen • Dag- en nachtvluchten • Het eeuwig ronkende en razende autoverkeer • Machines • Gsm’s • Muziek en muzak • … • Stilte gaat ook om het ‘stil maken’ • Wat ook kan te midden van lawaai • ‘Stilte maken’ vereist tijd en distantie tegenover de alledaagse drukte • Hebben we wel tijd voor stilte? www.dirkgeldof.be

3. Groeiende tijdsrisico’s in een versnellende samenleving • Onze tijdsorde verandert langzaam: • Afbrokkeling collectieve ritmes voor sommige groepen • voortdurende versnelling • alles steeds flexibeler, de klok rond • toch doen we met velen hetzelfde tegelijk • Zie http://www.tijdsonderzoek.be/ • Tijd wordt • Schaarser • steeds economischer (time is money) • Waar hebben we nog tijd voor? • Groeiende tijdsdruk en tijdsrisico’s www.dirkgeldof.be

4. Persoonlijke en maatschappelijke tijdsrisico’s • Individueel groeit tijdsdruk • Ook individualisering versterkt tijdsdruk • Maatschappelijk: files, congestie, versnelling • Dreigende individualisering van tijdsrisico’s: • mensen worden het planburo van hun eigen leven? • Nood aan een tijdspolitiek www.dirkgeldof.be

5. Een eerste tijdsparadox • Onze individuele arbeidstijd was nog nooit zo kort, maar tijdsdruk stond nog nooit zo hoog op de agenda • Arbeidstijd op gezinsniveau gestegen • Elchardus: Tijdsbuffer in gezin verdwenen • Grens tussen arbeid- en niet-arbeidstijd vervaagt • Vrije tijd wordt consumptie- en prestatietijd • Ook in onze vrije tijd ‘moeten’ we steeds meer… • Verdichting van de tijd www.dirkgeldof.be

6. Nog tijdsparadoxen • Tweede tijdsparadox • Hoe meer tijd we winnen, hoe minder we lijken over te houden • Harde, objectieve kloktijd • Subjectieve tijd • Derde tijdsparadox • We hebben het materieel nog nooit zo goed gehad, maar de tijd om er van te genieten lijkt velen te ontbreken www.dirkgeldof.be

7. Crisis van ons modern tijdsbegrip • Groeiende tegenreacties • Pleidooien voor onthaasting • Meer mensen met ouderschapsverlof & tijdskrediet • Verdere versnelling versus levenskwaliteit • Wat ooit bevrijdend was, nu opnieuw verknechtend? • Vergroot of verkleint onze tijdsautonomie en onze vrijheid? • Verdringt de versnelling onze tijd, onze rust, onze tijd voor stilte? www.dirkgeldof.be

8. Kiezen voor onthaasting • Doe je niet alleen… • Individuele keuzes beperkt en te vrijblijvend • Niet voor iedereen mogelijk • Tijdsbeleid als een antwoord op tijdsdruk en onzekerheid www.dirkgeldof.be

9. Nood aan een duurzaam tijdsbeleid • Hoe verworvenheden van onze moderne tijdsordening behouden zonder dat nadelen en tijdschaarste overheersen? • Combinatie arbeid en gezin verbeteren • Ouderschapsverlof, tijdskrediet, deeltijds werk, kinderopvang… • Grenzen aan flexibiliteit: een meer onthaastte samenleving • meer vrije tijd niet per definitie de oplossing • Post-schaarste attitude (Giddens) • Tijd als nieuw luxegoed (Enzensberger) www.dirkgeldof.be

10. Kiezen voor tijd & levenskwaliteit • Onthaaste individuen • Zoeken naar evenwicht en leren leven met grenzen • Kiezen voor ont-moeting • In een meer onthaaste en minder gestresste maatschappij • Die mensen meer keuzevrijheid over hun tijd geeft • Onthaasting mag geen vlucht zijn • Met prioriteit aan duurzame levenskwaliteit en bruto-nationaal-geluk www.dirkgeldof.be

11. kiezen voor levenskunst in plaats van consumptiekoorts • Pascal Bruckner: • “Laten we waarderen wat niet strikt tot de wereld van het nuttige behoort en wat we niet direct kunnen tellen of kopen: poëzie, liefde, erotiek, natuur, solidariteit, alles wat de mens verheft boven zijn kleinheid, zijn middelmatigheid en zijn maniakale drang om steeds meer te vergaren” • Laten we dus ook tijd en stilte waarderen… • omdat onze aarde eindig is, en geluk niet te koop… www.dirkgeldof.be 11

12. Meer lezen? www.dirkgeldof.be ‘Onthaasting’ en ‘We consumeren ons kapot’ zijn niet meer verkrijgbaar in de boekhandel, maar gratis downloadbaar via www.dirkgeldof.be (publicaties/boeken) 12