Mustafa A kgül

1. Bilgi Toplumu Nedir? Ne Değildir? İnternet ve Bilgi Toplumu Mustafa Akgül akgul@bilkent.edu.tr

2. ÖZET • Bilgi Toplumu Belirtileri • Tanım Denemeleri, İndeksler • İnternetin tarihi, gelişimi, büyüklükleri • Internet nasıl algılanmalı? • e-avrupa, e-devlet, e-türkiye • Ne Yapılmalı ? • Ulusal boyutta örgütlenme • Mekanizmalar • Eylem planı modeli

3. ÖZET • Kültürü Yayma • Aşamalar • Rekabete açma • İnsan gücü • Demokrasi

4. BİLGİ TOPLUMU’NA DOGRU • Sanayi ötesi toplum • Tanımlamak mümkün mü? • ‘Bilgi’ üretim faktörü • Bilim/Teknoloji/AR-GE/Innovasyon • Entellektüel emek, entellektüel sermaye • Ağ toplumu, rekabirlik • Birey, üretici ve tüketici, öne çıkıyor

5. BİLGİ TOPLUMU - 2 • Enformasyon, bilgi, veri, ‘tacit bilgi’, know-how... • Information society • Knowledge society • Knowledge driven society, economy • Knowledge based economy • Bilişim toplumu / Bilgi toplumu

6. TANIM/INDEX DENEMELERİ • Masuda’nın bilgi toplum insanı • 80’lerin bilgi toplumu: • Nüfusun %25’i üniversite mezunu • Telefonlaşma, bilgisayarlaşma indexi • World Times / IDC indexi • Avrupa Birliği indexi

7. Bilgisayar Altyapısı PC dağılımı: Kişi, ev, okul, sektörler, kamu Öğrenci / öğrenmen başına PC Ev dışındaki ağa bağlı PC Yazılım ve donanım harcamaları Enformasyon Altyapısı kişi başına kabloTV Kişi başına GSM Telefonun maliyeti Kişi başına faks Kişi başına radyo Telefondaki hata oranı Ev başına telefon hattı Kişi başına TV IDC DEĞİŞKENLERİ

8. İnternet Altyapısı Tarım dışı çalışan başına İnternet kullanıcısı Ev başına evdeki İnternet kullanıcısı Öğrenci ve öğretici başına eğitimdeki İnternet kullanıcısı İnternet kullanıcısı başına e-tıcaret miktarı Toplumsal Altyapı Sivil özgürlükler Kişibaşına gazete Basın özgürlüğü Ortaokul okuma oranı Lise okuma oranı IDC DEĞİŞKENLER - 2

9. E-Evrupa İndexleri • Sabit telefonlu hane yüzdesi • İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi • Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı • K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı • Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi • E-ticaret yapan şirket yüzdesi • BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı • E-devlet hizmet yüzdesi • İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi

10. İnternetin Tarihçesi • Ilk fikirler 1961,62 Lickleider, Kleinrock • Fikrin satılması, deneyler 1967 • ArpaNet 1969, lab deneyleri 1983 • 1985 NFSnet, Junet, Janet • 84-95 saha testleri, 95 ticarileşme • Web 90+, mosaic 1993, java 95

11. Türkiye İnterneti Tarihçesi • 1986-7 TÜVAKA • 1990-1 DNS: com.tr, .edu.tr, gov.tr • 12 nisan 1993 tr-net : odtu-NFS baglantısı • 1995 turnet ihalesi – inet-tr’95, turnet 09/96 • 1997 ETKK, internet kurulu, Ttnet, Ulakbim • 1998 kamunet, TTNet ihalesi, calışması 2000 • 1998-99 ticari internet patlamas1 • 2000 kriz, kücülme, yavas büyüme • 2002-3 yeni ulakbim, Bilgi Toplumu D, İcra Kurulu • 2004 Telekom sektöründe serbestleşme !

12. Büyüklükler • Makina sayısı: 285 milyon dünya, 475 bin türkiye • Kullanıcı: 810-950 milyon dünya • Kullanici Türkiye: 2 milyon abone, 5 milyon kullanıcı, 7 milyon tanışmıs, arada da bir (DIE 7) • Web sayısı dünyada: 60-70 milyon: 45 gTLD,( 20 milyon) • Türkiye’de: .tr altında 60 K , 220K dışarıda

13. İnternet Nedir? • Bilgisayarlar, yönlendiriciler, uzerinde çalışan servisler, veriler, bilgiler ve insanlardır • Bunların oluşturduğu bir Haberleşme ortamıdır • Çok büyük, dağıtık, kaotik, tarama hizmetleri olan bir kütüphanedir • Etkileşim, bilgi, belge değişim temelli bir ortamdır • İş yeri, banka, okul, kitaplık, sağlık merkezi, ticarethane, ... Yaşamın ta kendisidir !

14. İnternet Lüks’müdür? • İnternet elektrik, telefon, fax kadar lüksdür • Telefon santraliniz kadar lüksdür • 365 gün/24 saat çalışan robotunuz’dur • İnternet bir tercih meselesi değildir • İnternet zaman ve mekan dezavantajını azaltan, yokeden bir ortamdır

15. İnterneti Nasıl Algılamalı ? • İnternet sanayi devriminden daha önemlidir? • İnternet bir degişimi temsil ediyor! • Arge, bilim, teknoloji, innovasyon öne çıkıyor • Bilgi bir üretim faktörüdür! • Birey üretici/tüketici olarak öne çıkıyor • Entellektüel emek, sermaye, insan kaynagı önde • Ağ etkisi, örgütsel yapı • Rekabirlik • Saydamlık, katılımcılık, e-demokrasi

16. Eavrupa, e-türkiye, e-avrupa+ • Web’in doguşu • Avrupa: 1994, 97, 99 • Eavrupa 2002, 2005 • Hedefler • Eavrupa+ • E-türkiye, e-devlet, e-dönüşüm • Tanım – proje var mı?

17. E-devlet • Kamunet’98 hedefleri • 365 gün, 24 saat çalışan, vatandaş odaklı, etkin, hızlı, saydam, katılımcı, bütünleşik devlet • Bilgisayarlaşma, otomasyon projesi değildir • Felsefe’nin değişimi gerekir • Uzun bir süreçtir, süreçler gözden geçmeli • E-kurum, tek kapı • E-türkiye değil, ama öncü gücüdür, tüketici boyutu

18. Ne Yapılmalı ? • Hedef, tüm ülkeyi bilgi toplumu sürecine koymak • Rotayı Bilgi toplumuna döndürmek • Strateji, örgütlenme, eylem planı • rekabet ortamı, teşvikler • İnnovasyon sistemi, ar-ge, bilim teknoloji • Kültürü yayma, sayısal uçurum, • İnsan gücü, e-devlet, egitim, sağlık, tarım • Öğrenme süreci, katılımcı, e-demokrasi

19. Kurum, Birey, Ne Yapmalı ? • Bu bir öğrenme sürecidir • Nihai olarak, tüm iş süreçleriniz internet uyumlu olmalıdır • Alan adınız = markanız, tabelanız • Web++ 24 saat çalışan halkla ilişkiler, santral ... • E-ticaret, dergi, reklam, ... • İnternet yaşamdır !

20. ÖNCELİKLER - Acil Eylem Planı • (-1) BIT ve STK'ların örgütlenmesi • (0) Toplumun gündemine girme • (1) Ulusal boyutta örgütlenme • (2) Mekanizmalar • (3) Eylem planı • (4) Bilişim Komisyonu • (5) E-Türkiye Kurultayı • (?) Mega proje • (?) Seferberlik

21. NE DURUMDAYIZ ? • Türkiye İnternet'i 12. yılında • Siyasal sahip, örgütlenme, mekanizma, eylem planı • e-Avrupa+ kriterleri • e-Türkiye/e-dönüşüm çalışmaları • İnternet-bilim-demokrasi “iyidir” • Bardagın dolu ve boş tarafı!

22. ULUSAL BOYUTTA ÖRGÜTLENME • Müsteşarlık+ (Kaliteli işgücü, özerk, katılımcı), BTD • Politika belirleme • Çekirdek teknik ekip • KamuNET, Danışmanlık • Proje izleme - koordinasyon - standarlar • Yasa + Düzenleme • Mekanizmalara sekreterya • Kamuoyu görüşleri; Araştırma yaptıracak/yapacak

23. MEKANİZMALAR - I • Ciddi bir sekreterya ve çekirdek kadro • Katılımcı, saydam • Stratejik - ulusal mekanizma – Eylem planı; “Ulusal bilgi konseyi” Yılda 2-3 kere toplanmak, BTYK bağlantılı • Yasa / Yönetmelik çalışma grupları • e-Devlet konseyi • Teşvik mekanizmaları

24. MEKANİZMALAR - II • IK++, e-Türkiye++ • KamuNET konferansı, teknik • Vatandaşa yönelik geri besleme konferansı, anket • Yasaları gözden geçirme “konferansı / forumu” • Yasa yapma süreci • E-türkiye Kurultayı

25. EYLEM PLANI • e-Avrupa / e-Avrupa+ • Çok genel • Daha somut olmalı • Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli • Küçük, uyumlu parçalardan oluşan projeler • Pilot proje, geri besleme bol olmalı • Tüm süreç katılımcı ve saydam olmalı

26. AŞAMALAR • e-Türkiye ve e-Devlet birer yeniden yapılanma süreçleridir • Eşit olmayan gelişme • Tanışma / Genel kültür aşaması • Otomasyon süreçleri tanımlama • “Web”leşme • Geri besleme / değerlendirme mekanizmaları

27. KÜLTÜRÜ YAYMA • Hedef: Her yurtaş bilgi, bilişim, İnternet okur yazarı olması • Emekliler, engelliler, köylüler dahil • BT çalışanlarının İnternet kültürü eksik • Öğrenmeyi öğrenmek • Öğretmen, hukukcu, kamu çalışanı / yöneticisi, sağlık, kobi, tarım..... özel projeler

28. KÜLTÜRÜ YAYMA - II • Okullar • Sayısal uçurum • Evrensel hizmet • İnternet evleri • Halk kütüphaneleri • Halk evleri • Kamu kioskları

29. REKABETE AÇMA • Geç kalıyoruz: Adı var, kendi yok! • 2004’te sadece VoIP rekabete açıldı • KabloNET'i yeniden düzenlemek • xDSL, wireless, uydu • Yerel loop’un paylaşılması • RTUK mevzuatını gözden geçirmek • Tüketici hakları

30. İNSAN GÜCÜ • Kamu'da BT personel politikaları • Sertifikasyon (kamu / ülke) • Universite yapısını gözden geçirmek • BT önem kazanmalı • Hocaları yeniden eğitmek • Bölümler kapanabilmeli • “Devşirme bilişimci” • Üniversiteye giremeyenlere BT • Lise / Meslek okulları

31. DEMOKRASİ • Bilim / demokrasi / İnternet • Temsili, katılımcı, doğrudan demokrasi • Öncelikli / Katalizör • Kamu yönetiminde saydamlık • Somut öneriler • Servet beyannameleri (6 ay / yıl), Özgeçmişler • Atamalar / İşten çıkartmalar, İhaleler, şartname taslakları • Yönetime katılım, yasa yapmasüreci, • Her yerde STK !

32. Ben Ne Yapabilirim ? • Her boyutta çalışmak! • Birey, kurum, toplum için bir süreçtir! • Mütevazı hedeflerden başlayın! • Deney yapmaktan kaçınmayın! • Hedef “Bilgi Toplumu” ! • İnternet Haftası • İnternet Yaşamdır !

33. Son Söz • İnternet, Bilgi Toplumunun öncü gücü • İnternet ve Bilgi Teknolojileri Bilgi Toplumu için olmazsa olmaz bir araç • Bilgi Toplumu sadece İnternet değil ! • Ulusal seferberlik gerektiren Mega proje • İnternet Yaşamdır !

34. Teşekkürler ! • Sorular • Yorumlar • akgul@bilkent.edu.tr • http://akgul.web.tr/yazilar/