1.2.3 De zwangerschap

1. 1.2.3 De zwangerschap 1 Eerste week na de bevruchting Belang van overgeërfde chromosomenstructuur Afdaling en innesteling van blastula in de baarmoeder Tijdstip van belang (zie Knack 6 oktober 1999) Onderdelen blastula (2 delen) ontwikkeling embryo innesteling in baarmoederslijmvlies & aanvoer voedingsstoffen placenta Evolutie en informatieoverdracht

2. 2 De tweede week: ontwikkeling in het baarmoederslijmvlies Baarmoederslijmvlies: holten gevuld met bloed Buitenste cellaag ingenestelde embryo vormt buitenste vruchtvlies Vormt uitstulpingen (vlokken) met bloedvaten Uitwisseling stoffen tussen bloed van moeder & embryo Embryonale knop  embryonale plaat Voedende laag Holte Evolutie en informatieoverdracht

3. 3 De derde week: differentiatie Ontstaan van het mesoderm tussen het ectoderm en het endoderm Daarna differentiatie van het embryo Ectoderm vormt huid- en zenuwweefsel met zintuigen Endoderm vormt het spijsverteringsstelsel en ademhalingsstelsel Mesoderm vormt skelet, spieren, transport-, excretie-, en voortplantingsstelsel Evolutie en informatieoverdracht

4. Ontwikkeling van het embryo Embryonale plaat → embryo verbonden met moeder door hechtsteel (navelstreng) → binnenste vruchtvlies (komt tegen buitenste vruchtvlies) Vruchtwater bevindt zich tussen de vruchtvliezen en het embryo Navelstreng → drie bloedvaten - twee navelstrengslagaders naar placenta - één navelstrengader naar embryo Evolutie en informatieoverdracht

5. Ontwikkeling van het embryo (vervolg 1) Productie HCG (humaan choriongonadotropine) 1. embryo 2. placenta Opmerking. Zwangerschapstest – HCG in urine Instand houden van het geel lichaam Productie oestrogeen + progesteron zwangerschap in stand houden Na drie maanden neemt placenta hormoonproductie over. Het geel lichaam verschrompelt. Na vier maanden daalt HCG-productie, maar hoge productie oestrogeen & progesteron verhindert rijping nieuwe eicel Evolutie en informatieoverdracht

6. Ontwikkeling van het embryo (vervolg 2) Placenta • houdt bloed van moeder & embryo gescheiden door haarvatwanden • uitwisseling van stoffen door diffusie en actief transport (O2 , CO2,…) • laat schadelijke stoffen & ziekteverwekkers door • laat antistoffen door (opmerking – rhesusfactor) Evolutie en informatieoverdracht

7. 4 Verdere embryonale ontwikkeling Na vier weken → volwaardige placenta Na twee maanden → organen in aanleg = organogenese (grootste gevaar voor afwijkingen) Vanaf derde maand → embryo wordt foetus Vierde maand → geslacht herkenbaar + bewegingen voelbaar Laatste twee maanden → ontwikkeling voltooid 5 weken 10 weken Einde zwangerschap → progesteron gehalte daalt → toename oxytocine & prolactine Oxytocine stimuleert samentrekken van baarmoederspieren (weeën) Prolactine bevordert melkproductie Evolutie en informatieoverdracht

8. Schematische weergave van de belangrijkste gevoelige en kritische ontwikkelingsfasen va het menselijk individu. • = fasen van hoge gevoeligheid • = fasen van matige gevoeligheid Evolutie en informatieoverdracht

9. 1.2.4 Gestoorde zwangerschappen 1 Tweelingen A. Twee-eiige tweelingen Twee eicellen tegelijkertijd vrij bij ovulatie & beiden worden bevrucht. Twee vruchtvliezen rond elk kind. Gescheiden placenta Niet-identiek Evolutie en informatieoverdracht

10. B. Eéneiige tweelingen • twee cellen die na de eerste klievingen zijn ontstaan, laten elkaar los • ontstaan van twee embryonaalknoppen in één blastula Identieke tweelingen • 1 buitenvlies • 2 dunnen binnenvliezen • 2 vruchtzakken, 1 placenta • Zelden • 1 vruchtholte Evolutie en informatieoverdracht

11. 2 Buitenbaarmoederlijke zwangerschap Innesteling van blastula buiten baarmoeder - eileider - buikholte - eierstok Onvoldoende ruimte om te groeien Operatief verwijderen Evolutie en informatieoverdracht

12. 3 Miskraam Onvoldoende progesteronproductie door placenta → baarmoederslijmvlies wordt niet in stand gehouden Deel baarmoederslijmvlies met embryo wordt afgestoten Meeste miskramen in de eerste drie maanden Evolutie en informatieoverdracht

13. 4 Factoren die de ontwikkeling van de vrucht beïnvloeden 2% borelingen met afwijkingen • Factoren: • radioactieve straling • röntgenbronnen • infectieziekten ( bv. rode hond → vaccinatie) • chemische stoffen (bv. geneesmiddelen) Erfelijke of ingeboren afwijkingen - afwijking eicel of zaadcel Aangeboren afwijkingen - inwerking schadelijke stoffen ⇒bespreking van de gevaren aan de hand van de verschillende ontwikkelingsfasen Evolutie en informatieoverdracht

14. Gametogenese verandering in erfelijke eigenschappen van gameten • gestoord chromosomenpatroon • afwijking biochemische eigenschappen van cel Blastogenese • afsterven van de vrucht (meestal onopgemerkt) • geen of onvolledige innesteling in baarmoederslijmvlies Opmerking! Morning after pil: verstoring innesteling blastula in baarmoeder Evolutie en informatieoverdracht

15. Embryogenese (organogenese) • afwijkingen vastgesteld in veel latere fase van de zwangerschap of pas bij geboorte Evolutie en informatieoverdracht

16. Opmerking! Softenon-ramp Zeldzame typen van ernstige misvormingen van armen & benen relatie tussen optreden van de door Softenon veroorzaakte afwijkingen (vet) en verkoop van het slaapmiddel (dun) Evolutie en informatieoverdracht

17. De foetale fase • vrucht minder kwetsbaar • vorming van verbindingen tussen onderdelen van de hersenen • uitwisselingsprocessen in de placenta (O2 , voedingsstoffen, …) Opmerking! Nicotine • sterk vaatvernauwende werking • gevolgen voor ongeboren kind • verlaagd geboortegewicht • vertraging in de ontwikkeling Evolutie en informatieoverdracht

18. De perinatale fase - Hulpmiddelen (weeënstimulerend, pijnstillend, verdovend, … ) hebben ook invloeden op het kind Opmerking! Chronisch alcoholisme - Geestelijke en lichamelijke achterstand bij het kind Opmerking! Drugs (heroïne, morfine, …) - Ontwenningsverschijnselen bij het kind Evolutie en informatieoverdracht

19. De neonatale fase • Vermogen tot onschadelijk maken van lichaamsvreemde stoffen nog onvoldoende ontwikkeld Opmerking! Geelzucht bij pasgeborenen Bilirubine is afbraakproduct van hemoglobine en wordt nog niet door baby afgescheiden O.i.v. licht wordt bilirubine versneld afgebroken Evolutie en informatieoverdracht