Spotkanie edukacyjne

2. Spotkanie edukacyjne

3. Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) Prof. dr hab. n med. Anna Boroń - Kaczmarska Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Honorowy Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego.

4. Jakie funkcje pełni wątroba? • Wątroba jest jednym z najważniejszych i największych narządów w organizmie człowieka • Produkuje najważniejsze białka • Produkuje żółć – istotny czynnik w procesie trawienia • Rozkłada szkodliwe toksyny • Bierze udział w zwalczaniu infekcji

5. Wirusowe zapalenie wątroby • Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby ( pwzw ) jest często potocznie nazywane niesłusznie „żółtaczką" • Jest to jednak określenie nieprawidłowe i nie medyczne – częściej wirusowe zapalenie wątroby przebiega bez żółtaczki • Żółtaczka bardzo rzadko pojawia się w przypadku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C. • Dobrze poznanych jest 5 wirusów zapalenia wątroby:

6. Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A) • Powszechnie nazywane „chorobą brudnych rąk”. • Występuje wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno-higieniczne - najczęściej chorują turyści (np. Egipt, Grecja, Tunezja). • Do zakażenia wirusem HAV dochodzi drogą pokarmową – ręce lub żywność zanieczyszczone wirusem • Objawy choroby nie występują lub są nie charakterystyczne: męczliwość, nudności i wymioty, ból brzucha oraz mięśni i stawów, świąd skóry, rzadziej żółtaczka, ciemniejsze zabarwienie moczu • W profilaktyce zaleca się szczepienia ochronne przeciw WZW A. (turyści, wojsko, osoby z chorobami wątroby, ochrona zdrowia)

7. Wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw B) • Najpowszechniej występująca na świecie choroba zakaźna wywołana przez wirus HBV – około 350 mln osób zakażonych • Wirus HBV przenosi się przez krew oraz płyny ustrojowe - - może się nim zakazić każdy, kto nie został uodporniony • Transmisja wirusa przez zakażoną matkę na noworodka w okresie okołoporodowym jest mało prawdopodobna (szczepienie i immunoglobulina) • Od około 1994 roku wszystkie noworodki są szczepione • Powszechne szczepienia obejmują zazwyczaj podanie trzech dawek w schemacie 0-1- 6 miesięcy • Powtarzanie szczepienia po sprawdzeniu poziomu odporności – poziom przeciwciał anty-HBs.

8. Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) • Choroba zakaźna wywołana przez wirus HCV, odkryty w 1989 roku • Zakażenie i zapalenie wątroby przebiega najczęściej bezobjawowo • Po zakażeniu HCV u 80% osób rozwija się przewlekła choroba wątroby, zwykle postęp jest powolny – zwłaszcza u młodych osób

9. Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) • Poważne następstwa zakażenia HCV obserwuje się u ok. 20% pacjentów zakażonych przewlekle • Od momentu zakażenia do rozwoju marskości wątroby upływa 25 – 30 lat (u nadużywających alkoholu lub zakażonych HBV lub HIV - około 10 lat) Wczesne wykrycie podstawą sukcesu terapeutycznego

10. Zwłóknienie wątroby Zdrowa wątroba Marskość wątroby Rak wątroby

11. Wirusowe zapalenie wątroby typu C – dane o wirusie HCV • HCV (hepatitis C virus) - wirus powodujący zapalenie wątroby typu C • Występuje w 6 odmianach (genotypach oznaczonych od 1 - 6 ) Od rodzaju genotypu wirusa zależy długość leczenia, ale nie przebieg choroby • W Polsce przeważa odmiana (genotyp) 1b – 70% zakażonych • Przeciwko wirusowi HCV do tej pory nie wynaleziono szczepionki, głównie z powodu dużej zmienności budowy wirusa (podobnie HIV)

12. Epidemiologia HCV – świat • Zakażonych HCV na świecie może być 250- 300 mln osób* • Nie więcej niż 10-20% wie o zakażeniu (nie ma charakterystycznych objawów dla zakażenia HCV) • Każdego roku grupa zakażonych powiększa się o kolejne 3-4 mln osób • Niska wykrywalność – nie podejmowanie leczenia • Liczba zgonów spowodowanych zakażeniem HCV (marskość i rak wątroby) w najbliższych latach zwiększy się kilkakrotnie.* * Według szacunków WHO

13. <1%1%–2.4%2.5%–4.9%5%–10%>10%Brak danych Rozpowszechnienie zakazeń HCV WHO. Wkly Epidemiol Rec. 2000;75:18-19.

14. Epidemiologia HCV – Polska • Odsetek zakażonych – ok. 1,9% • Liczba zakażonych w Polsce może wynosić ok. 700 000 osób • W Szczecinie - około 7 500 osób • W woj. zachodniopomorskim - około 32 176 osób • U osób, które nie wiedzą o zakażeniu: • Postęp choroby wątroby (bezobjawowy) • leczenie nie jest podejmowane • zagrożenie epidemiczne dla otoczenia • możliwość występowania chorób poza wątrobą (tarczyca, nerki, skóra) związanych z wirusem HCV

15. Drogi zakażenia wirusem HCV • HCV przenosi się przez krew • Potencjalnie podczas każdego uszkodzenia skóry lub błon śluzowych (np. sprzętem medycznym skażonym wirusem) • Sytuacje, w których może dojść do zakażenia: Najczęściej: • Pobyt w szpitalu • Zaniedbania pracowników ochrony zdrowia (rękawiczki) • Zabiegi inwazyjne (cewnikowanie, endoskopie) • Pobieranie krwi i zastrzyki (obecnie rzadko) • Skażony sprzęt podczas dożylnego przyjmowania narkotyków • Wielu partnerów seksualnych (kontakty hetero i homoseksualne) Sporadycznie: • Zabieg dentystyczny, fryzjer, manicure, tatuaż, piercing • W warunkach domowych wspólne używanie szczoteczek do zębów, maszynek do golenia, ręczników

16. Jak sprawdzić, czy jest się zakażonym? • Podstawowym badaniem diagnostycznym jest oznaczenie przeciwciał anty-HCV (białek potwierdzających kontakt z wirusem), test na obecność przeciwciał wirusa HCV, który można wykonać w większości laboratoriów analitycznych – koszt około 30 zł • Nie zawsze wykrycie tych przeciwciał jest dowodem na zakażenie! • Potwierdzeniem zakażenia HCV jest badanie materiału genetycznego wirusa (RNA HCV)

17. Badania wskazane u osoby zakażonej HCV • Materiał genetyczny wirusa (RNA HCV) • Genotyp (odmiana) wirusa • Biopsja wątroby (nie w każdym przypadku) • Badania nieinwazyjne oceniające włóknienie i nasilenie zapalenia (Fibrotest, Fibroscan) • Ocena funkcji tarczycy • Badania w kierunku choroby autoimmunologicznej (rodzinne występowanie)

18. Możliwości terapeutyczne HCV • Obecne metody terapeutyczne umożliwiają trwałą eliminację wirusa u ponad 50% chorych. • Standardem leczenia przewlekłego zapalenia wątroby typu C są zastrzyki podskórne z interferonu - połączone z podawaniem (doustnie) preparatu przeciwwirusowego - rybawiryny. • Leczenie ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie określenia genotypu wirusa HCV. • Przy genotypie 1 i 4 wirusa standardowa terapia trwa 48 tygodni, skuteczność 50 – 60%. • Przy genotypie 2 i 3 wirusa, standardowa terapia trwa 24 tygodnie, skuteczność 70 – 80%.

19. Konsekwencje późno wykrytego zakażenia • Wykrycie zakażenia HCV nie jest „wyrokiem” – można je skutecznie leczyć • W czasie najbliższych 3 – 5 lat będą dostępne nowe, bardziej skuteczne, formy leczenia • Skuteczne leczenie zapobiega wystąpieniu marskości wątroby i raka wątroby • U chorych z marskością i rakiem wątroby wykonuje się z powodzeniem przeszczepy wątroby

20. Kto przede wszystkim powinien wykonać badania w kierunku zakażenia HCV • Przetoczenie krwi przed 1992 rokiem • Pobyt w szpitalu (szpitalach) • Operacje i drobne zabiegi chirurgiczne (zwłaszcza przed laty) • Zabiegi inwazyjne (cewnikowanie, endoskopie) • Przyjmowanie narkotyków dożylnie, tatuaże • Przewlekłe choroby wymagające licznych pobrań krwi i zastrzyków (zwłaszcza przed 15-20 laty); np. chorzy na cukrzycę • Kobiety w okresie prokreacji

21. Pamiętaj Ty też możesz być zakażony HCV! Wczesne wykrycie zakażenia podstawą sukcesu terapeutycznego

22. Zrób test na obecność przeciwciał anty- HCV