410 likes | 937 Views
RNA i transkrypcja u eukariontów. Rodzaje sekwencji w DNA (sekwencje kodujące w genomie człowieka – 0,015% (+niekodujące sekwencje regulatorowe – promotory/enhancery/izolatory). Single copy genes. Kodujące. Rozmieszczenie sekwencji w chromosomach. Konstytutywna heterochro- matyna.
E N D
Rodzaje sekwencji w DNA(sekwencje kodujące w genomie człowieka – 0,015%(+niekodujące sekwencje regulatorowe – promotory/enhancery/izolatory) Single copy genes Kodujące
Rozmieszczenie sekwencji w chromosomach Konstytutywna heterochro- matyna
Rozproszone rodziny genowe Ludzkie geny globinowe typu α i β Ψ - pseudogeny ξ,ε,γ -globiny płodowe
Zwarte rodziny genowe Geny kodujące histony w genomie Drosophila a, b, c, d, e – krótkie sekwencje rozdzielajace poszczególne geny
Geny nieciągłe Początek pierwszego eksonu (5’ koniec mRNA) Kraniec ostatniego eksonu (3’ koniec mRNA) Zawartość genów nieciągłych: Drożdże – 5% (ale 26% wszystkich transkryptów) Rośliny i zwierzęta – większość genów ( ≥ 85%) Sens biologiczny intronów? 60% genów ludzkich – alternatywny splicing Gen Dystrofiny (dystrofia mięśniowa Duchenne’a) – 75 intronów 2,5 mln pz.; Eksony – 11 000 pz. (0,5% genu) Długość intronów: 31 pz (SV-40) – 210 000 pz (Dystrofina)
Transkrypcja w komórce eukariotycznej Transkrypt – kopia nici matrycowej DNA o sekwencji Identycznej z sekwencją nici kodującej DNA Trzy fazy transkrypcji: inicjacja, elongacja, terminacja Podstawowe elementy systemu transkrypcji: polimerazy RNA czynniki transkrypcyjne sekwencje regulatorowe w DNA
Bakteryjna polimeraza RNA • Białko o masie ok.480 kd • Cztery podjednostki: alfa (α), beta (β), beta’ (β‘) i sigma (δ); tylko pierwsze trzy niezbędne do aktywności enzymatycznej (rdzeń polimerazy) • Czynnik sigma niezbędny dla wiązania RNA polimerazy do promotora; enzym ma ogólne powinowactwo do DNA, w obecności czynnika sigma wiąże się jednak wyłącznie do promotora.
Eukariotyczna Polimeraza RNA • Cztery typy • Mitochondrialna – 1 (u roślin także – chloroplastowa) • Jądrowe: - 3 • Typ Produkt Lokalizacja Budowa α-amanityna • RNA Polymerase I rRNA jąderko Podjedn. Niewrażliwa • RNA Polymerase II hnRNA nukleoplazma Podjedn. B. wrażliwa • snRNA (splicing) • RNA Polymerase III tRNA nukleoplazma Podjedn. Umiark. wrażliwa • 5S rRNA • Masa Pol II ponad 500 kd • Dwie duże podjednostki; ok. 10 małych podjednostek; największa podjednostka: homologiczna do β', następna co do wielkości – do β. • Dla wiązania się z DNA potrzeba wielu czynników nie należących do kompleksu polimerazy
Polimerazy RNA Prokarionty Eukarionty Homlogi Homologi
Sekwencje regulatorowe Pol II Eukarionty
Sekwencje regulatorowe Pol I i Pol III Pol I – promotor dwuskładnikowy -45 do +20 -107 do -180 Pol III – dwa typy promotorów Zewnętrzny (zawiera TATA) Wewnętrzny +55 do +80 5s rRNA snRNA
Składniki kompleksu transkrypcyjnego • A) Ogólne Czynniki Transkrypcyjne (GTF) – takie same dla wszystkich genów transkrybowanych przez daną polimerazę RNA - wraz z polimerazą stanowią tzw. „Podstawowy Aparat Transkrypcyjny”, wiążą się do sekwencji w obrębie bliskiego promotora i miejsca startu transkrypcji. • B) Aktywatory – Czynniki Transkrypcyjne (TF) oddziałujące bezpośrednio z DNA, wiążą się do sekwencji dalszego promotora i sekwencji w enhancerach. • C) Koaktywatory i Korepresory – białka nie oddziałujące bezpośrednio z DNA, stanowią ogniwo pośrednie umożliwiające oddziaływania między TF związanymi z dalszym promotorem i enhancerami a Podstawowym Aparatem Transkrypcyjnym.
Czynnik transkrypcyjny AP1 ma domenę z motywem suwaka leucynowego
Czynnik transkrypcyjny Sp1 ma domenę z motywem palców cynkowych
Inicjacja transkrypcji Pol II- budowa TFIID TBP – TATA-Binding Protein TAF - TBP-Associated Factors GTF – General Transcription Factor
NMD- Nonsense-Mediated DecaySystem degradacji nieprawidłowych mRNA, zawierających PTC (Premature Terminantion Codon) - przedwczesne kodony terminacyjne translacji Ścieżka NMD wywiera bezpośredni wpływ na setki zaburzeń genetycznych w populacji ludzkiej. ¼ wszystkich znanych mutacji u człowieka indukuje NMD