De docent als regisseur Een interpersoonlijk perspectief op lesgeven

1. Jan van Tartwijk - jtartwijk@iclon.leidenuniv.nl De docent als regisseurEen interpersoonlijk perspectief op lesgeven

2. Kijken naar docent in de klas • Inhoudelijk perspectief • Wat wordt behandeld? Etc (Canon) • Vakdidactisch perspectief • Hoe wordt inhoud behandeld? (Begrip) • Pedagogisch perspectief • O.a Welke ‘waarden’ • …… • Interpersoonlijk perspectief • Wat zijn de gevolgen van gedrag van de leraar voor relatie met leerlingen?

3. Een interpersoonlijk perspectief • Een systeem benadering van communicatie • Ontwikkeld in de context van de gezinstherapie • Alcoholist wordt behandeld en komt terug …. • Toegepast in de klas • “Raddraaier” wordt verwijderd …… Watzlawick, Beavin & Jackson (1967)

4. Sociaal system • Coherent, stabiel complex van relaties • Resistent tegen verandering • Feedback mechanismen • De “raddraaier” • Posities/rollen verschillen per systeem • Simon: Familie, klas, voetbalteam • Leerlingen • Zelfde klas + verschillende leraren = verschillend leerlingengedrag • Verschillend gedrag binnen/buiten de groep Watzlawick, Beavin & Jackson (1967)

5. Ontwikkeling sociaal systeem • Drie niveaus • Van gedrag • Inhoud • Interpersoonlijke boodschap • Naar interactie • Interpersoonlijke boodschappen uitwisselen • Wederzijdse beïnvloeding van gedrag • “Onderhandelen” over positie in systeem • Naar relatie • Na een tijdje patronen • Gedrag gestuurd door beeld positie van de ander • Circulaire processen in uitwisseling interpersoonlijke boodschappen • Resistent tegen verandering

6. Video Perceptie Perceptie Perceptie Zelf Perceptie en Perceptie van de leerlingen Perceptie Perceptie Perceptie Perceptie Perceptie Perceptie 3 Niveaus van communicatie Gedrag Gedrag Gedrag Interactie Gedrag Gedrag Zelf Perceptie and Perceptie van de leraar Gedrag Gedrag Relatie Gedrag Gedrag Gedrag

7. Gedrag

8. Interpersoonlijke betekenis van gedrag:2 dimensies Aardrijkskunde1 Boven Aardrijkskunde2 Invoed Maatschappij-leer Frans Nabijheid Samen Tegen Geschiedenis • Nonverbal • Space • Body • Face • Eye contact • Voice Engels Leary, 1957 Créton & Wubbels, 1984 Duits Onder

9. Nonverbaal gedrag van leraren Van Tartwijk, 1993 Wubbels, den Brok, Brekelmans& van Tartwijk, 2006

10. Literature • Ball, S. J. (1988). Initial encounters in the classroom and the process of establishment. In P. Woods (Ed.), Pupil strategies: Explorations in the sociology of the school (pp. 143-162). London: Croom Helms Ltd. • Berliner, D. C. (1994). Expertise: The wonder of exemplary performances. In J. N. Mangieri & C. Collins Block (Eds.), Creating powerful thinking in teachers and students (pp. 161-186). Forth Worth, TX: Holt, Rinehart & Winston. • Brekelmans, M. (1989). Interpersonal teacher behaviour in the classroom, in Dutch: Interpersoonlijk gedrag van docenten in de klas. Utrecht: W. C. C. • Brekelmans, M., Wubbels, T., & van Tartwijk, J. (2005). Teacher-student relationships across the career. International Journal of Educational Research, 32(1-2), 55-71. • den Brok, P. (2001). Teaching and student outcomes. Utrecht University, Utrecht. • Tracey, T. T. (1994). An examination of the complementarity of interpersonal behavior. Journal of personality and social psychology, 67(5), 864-878. • van Tartwijk, J. (1993). The interpersonal significance of nonverbal behaviour in the classroom (in Dutch: De interpersoonlijke betekenis van nonverbaal gedrag van docenten in de klas). Utrecht: WCC. • van Tartwijk, J., den Brok, P., Veldman, I., & Wubbels, T. (in press). Teachers’ prcatical knowledge about classroom management strategies in multicultural classrooms in the Netherlands. Teaching and Teacher Education • Watzlawick, P., Beavin, J. H., & Jackson, D. D. (1967). The pragmatics of human communication. New York: Norton. • Watzlawick, P., Beavin, J. H., & Jackson, D. D. (1970). De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie. Deventer: Van Loghum Slaterus. • Wubbels, T., Brekelmans, M., den Brok, P., & van Tartwijk, J. (2006). An interpersonal perspective on classroom management in secondary classrooms in the Netherlands. In C. Evertson & C. Weinstein (Eds.), International handbook on classroom management (pp. 1161-1191). New York: Lawrence Erlbaum Associates. • Wubbels, T., Creton, H., & Holvast, A. (1988). Undesirable classroom situations: A systems communication perspective. Interchange, 19(2), 25-40.