1 / 49

Toraks BT’de radyasyon dozu

Toraks BT’de radyasyon dozu. PROF. DR. MACİT ARIYÜREK HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ RADYOLOJİ ANABİLİM DALI. Durum değerlendirmesi. Diğer görüntüleme yöntemlerindeki birçok avantaja rağmen BT süratle gelişmeye devam etmektedir Dünyadaki en önemli görüntüleme yöntemidir

rosie
Download Presentation

Toraks BT’de radyasyon dozu

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Toraks BT’de radyasyon dozu PROF. DR. MACİT ARIYÜREK HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ RADYOLOJİ ANABİLİM DALI

  2. Durum değerlendirmesi • Diğer görüntüleme yöntemlerindeki birçok avantaja rağmen BT süratle gelişmeye devam etmektedir • Dünyadaki en önemli görüntüleme yöntemidir • BT’nin kullanımı giderek artış göstermektedir • Radiografide hasta dozları son 10 senede %30’a yakın azalma gösterirken BT’de hasta dozları azalmamıştır

  3. USA Radiology 2003; 228:15-21

  4. Büyük Britanya

  5. Radyasyona bağlı malignansi • Her mSv için kansere yakalanma riski 5/100,000 • Küçük çocuklarda 3 misli artar • Yaşlılarda aynı oranda azalır

  6. Estimated risks of radiation-induced fatal cancer from pediatric CT. AJR 2001; 176:289-296 • 15 yaş altı çocuklar • 600,000 abdominal ve beyin BT/yıl • Bu bireylerin içinden 500 kişi BT’de verilen radyasyona bağlı kanserden öleceklerdir

  7. Tüm hayat boyunca malignansi riski: 1/3-4 • X-ışınlarına bağlı malignansiler hemen oluşmadığından oluşan malignansilerin x-ışınını bağlı olup olmadığını göstermek güçtür.

  8. X-ışını etkileri • Deterministik etki (hücre ölümü) • Girişimsel işlemler • TIPSS • Kardiyolojide girişimsel işlemler • Stokastik etki (mutasyonlar) • Kanser • Herediter etkiler

  9. 69 yaşında erkek hasta. Sol koroner artere 30 saat içinde iki kez anjioplasti işlemi yapılmış. İşlemden sonra yaklaşık olarak 1-2 ay geçmiş. Sol skapula üstünde ülserasyonlar. AJR 2001; 177:3–11

  10. 49 yaşında kadın hasta. Radyofrekans kardiak kateter ablasyonudan 6.5 ay sonrası humerusta derin ülserasyonlar AJR 2001; 177:3–11

  11. 22. ay 23. ay 49 yaşında erkek, karaciğer sirozu, tedavilere cevap vermeyen üst GIS kanaması. 3 TIPS işlemi yapılmış. AJR 2001; 177:3–11

  12. BT teknolojisindeki gelişmeler • Tek kesitli BT • Çok kesitli (bir tam dönüşte birden fazla kesit alabilen) BT cihazları • 2, 4, 6, 8, 10, 16, 32, 40, 64, … kesit alabilen BT cihazları

  13. Kullanım neden arttı? • 20 yıl önce bir toraks tetkiki dakikalar sürerken, şimdi tek bir nefes tutma ile bitmektedir. • BT floroskopi geliştirildi. Ultrason eşliğinde yapılan bazı girişimsel işlemler şimdi BT floroskopi ile yapılıyor • BT ile kitle (akciğer kanseri) taramaları ICRP Publication 87

  14. Doz neden arttı…? • Radyografide doz çok artınca film siyahlaşır; BT’de ise daha iyi bir görüntü elde edilir • Tektik sırasında daha büyük bir bölgeyi inceleme • Çok kesitli BT cihazlarında aynı bölgenin tekrar x-ışınına maruz kalması • BT tetkiklerinin tekrar edilmesi ICRP Publication 87

  15. Doz neden arttı…? • Çocuklarda ve erişkinde aynı değerlerin (mAs, kV, süre) kullanılması • Pelvis için kullanılan değerlerin abdomen ve toraks için de kullanılması ICRP Publication 87

  16. BT’de doz nedir? Ne kadar yüksektir • Toraks BT’de alınan radyasyon dozu iki yönlü akciğer grafisinde alınan dozun 50-450 katı kadardır.

  17. Efektif dozların karşılaştırılması (mSv)

  18. Beyin BT Lens Tiroid Meme Overler Testis 50 1.9 0.03 * * mGy

  19. Servikal vertebralar Lens Tiroid Meme Overler Testis 0.62 44 0.09 * * mGy

  20. Toraks BT Lens Tiroid Meme Overler Testis 0.14 2.3 21 0.08 * mGy

  21. Abdomen BT Lens Tiroid Meme Overler Testis * 0.05 0.72 8 0.7 mGy

  22. Pelvis BT Lens Tiroid Meme Overler Testis * * 0.03 23 1.7 mGy

  23. Spiral BT’de doz artmakta mıdır? • Tetkik sırasında seçilen faktörlere bağlıdır • Teorik olarak hasta dozunu azaltmak mümkün olmakla birlikte; pratikte seçilen faktörlere bağlı olarak hasta dozu artmaktadır (tetkik edilen bölge, mAs, pitch, kesit kalınlığı) ICRP Publication 87

  24. Spiral BT’de doz artmakta mıdır? • Konvansiyonel BT ile elde olunan tek kesitlerde alınan doz ile tek kesitli Spiral BT’de alınan dozlar arasında fark yoktur (pitch değeri 1). ICRP Publication 87

  25. Çok kesitli BT’de doz nedir? • Çok kesitli BT cihazlarında %10-30 kadar doz artışı olabilmektedir ICRP Publication 87

  26. Çok kesitli BT ve tek kesitli BT • Çok kesitli BT’de doz artmasınını nedenleri: • Dedektör elemanları arasındaki boşluklar • Fokal spotun penumbrasının etkisi • Fokal spotun hareketi ICRP Publication 87

  27. Çok kesitli BT’ler arasında doz farkı var mıdır? • 4 kesitli BT cihazında alınan doz 16 kesitli veya 32 kesitli BT cihazlarında alınan dozdan daha fazladır. ICRP Publication 87

  28. BT’de doz ölçümleri • CTDIw= Computed tomograpy dose index (mGy) • DLP= Dose-length product (mGy * cm) • Effective dose= (mSv)

  29. BT’de doz ölçümleri • CTDIw= Computed tomograpy dose index (mGy)

  30. BT’de doz ölçümleri • DLP= Dose-length product (mGy * cm) (Doz uzunluk çarpımı) • Hastaya verilen tüm tetkik dozun ölçülmüdür • Lokal doz ile tarama uzunluğunun çarpımıdır

  31. BT’de doz ölçümleri • DLP= Doz uzunluk çapımı • Kontrastsız ve kontrastlı toraks BT incelemeleri • Nodülün kontrast tutulumuna yönelik dinamik BT: kontrastsız, 1. dk, 2. dk, 3. dk, 4. dk,

  32. BT’de doz ölçümleri • Effective dose= (mSv) • Hastanın radyasyon riskinin tahminine yarar • Hesaplamada • Bilgisayar programları kullanarak hesaplanır • Kadın ve erkek cinsiyeti, organlar, anatomik bölge, z-aksisi

  33. Bazı gözlemler • Radyologlar dahil olmak üzere doktorların çoğu, modern ve hızlı BT cihazlarının daha az radyasyon dozu verdiğini düşünmekteler • “Zaman” ve “radyasyon dozu” bir biri ile orantılı değildir. • Günümüzde x-ışın tüpleri daha güçlü hale gelmiştir. Çok kısa süre tatminkar bir tetkik yapılmasını sağlayacak şekilde yüksek dozda x-ışını oluşturmaktadırlar. ICRP Publication 87

  34. Modern BT cihazlarını kısıtlayan ana faktör radyasyon ekspojurudur

  35. BT tetkiklerinde hasta dozu için ne yapılmalı? ICRP Publication 87

  36. Toraks BT tetkiklerinde hasta dozunu azaltmak için ne yapılmalı? ICRP Publication 87

  37. BT tetkiklerinde X-ışın tüpünün akımını ve zamanı artırmak görüntü kalitesinin daha da artmasına neden olur. Bu aynı zamanda hastanın aldığı dozu da artırmaktadır. • Miliamper ve saniye (mAs) • mAs ve kV nedir?

  38. BT tetkiklerinde amaç çok kaliteli görüntüler elde etmek değildir. • BT tetkiklerinde amaç tanısal yönden yeterli görüntüler elde etmektir.

  39. Hastanın aldığı doz azaltılırken tanısal yönden yetersiz, tanı ve tedavinin gecikmesine neden olacak tetkikler yapılmamalıdır. • Çoğu zaman doz %50 azaltılarak tanısal yönden yeterli tetkikler yapılabilir

  40. Aort diseksiyonu araştırılmasında kontrastlı kesitler öncesi kontrastsız kesitler alınması hasta dozunu iki misli arttırır. • Kontrast öncesi kesitler 10 mm ara ile ince kesitler halinde alınırsa doz %10’a düşebilir

  41. Takip amaçlı tetkikler • Klinisyen ve radyolog bir araya gelip konuşmalı: Takip gerekli mi? • Takip gerekli ise sadece takip edilen nodüle yönelik olarak sınırlı bir bölge incelenebilir • Takip tetkikleri düşük mA ile yapılabilir • Akciğer grafileri yeterli ise takip akciğer grafileri ile de yapılabilir

  42. Çocuk ve erişkin hasta • Çocuklarda erişkin hastalara verilen doz verilmemeli • Vücut yapısına göre %45’e kadar doz değişimi yapılabilir.

  43. Toraks BT’de koruyucu önlemler

  44. Düşük Doz BT • Genç hastalar • İyi huylu hastalıklar • Takip tetkikleri • Akciğer kanser taramaları • Asbestoz’a bağlı plevra lezyonları • Pulmoner nodüllerin saptanmasında ve takibinde (5 mm den büyük lezyonlarda) • BT eşliğinde girişimsel işlemler (biyopsi, drenaj)

  45. BT dışı yöntemler: MRG • Aort hastalıkları (diseksiyon, hematom) • Aortanın konjenital anomalilerinin araştırılması • Aortik ark anomalileri • Pulmoner emboliler • Toraks kemik yapısı, mediasten, kalp, büyük damarlar, akciğer hilusları • Plevra patolojileri

  46. BT dışı yöntemler: Fonksiyonel MRG • Ventilasyon ve perfüzyon çalışmaları (araştırma evresinde)

  47. BT dışı yöntemler: US • Kosta kırıkları • Plevral sıvı ve plevral patolojiler • Perikardial sıvı • Girişimsel işlemler • Diafragma patolojileri

  48. Radyasyon kaynakları ve etkileri ile ilgili ilave Web siteleri (ICRP tarafından önerilen) • European Commission(radiological protection pages): europa.eu.int/comm/environment/radprot • International Atomic Energy Agency:www.iaea.org • International Commission on Radiological Protection:www.icrp.org • United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation:www.unscear.org • World Health Organization:www.who.int ICRP Publication 87

More Related