ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018) BİLGİ NOTU

1. ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018) BİLGİ NOTU AB Mevzuatı Uyum Şubesi – Ağustos 2013 AB.İMMİB.ORG.TR

2. ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018) 2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı 2 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır. Onuncu Kalkınma Planı’nda «Türkiye’nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış ve yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş bir ülke haline gelmesi» amaçlanmaktadır. AB.İMMİB.ORG.TR

3. Plan döneminde; • Ekonominin potansiyel büyüme hızının artırılarak yıllık ortalama yüzde 5,5 büyüme sağlanması, • 2018 yılında GSYİH’nın 1,3 trilyon dolara • ulaşması, • Kişi başına gelirin 16 bin dolara • yükselmesi, • Enflasyonun yüzde 4,5’e düşürülmesi, • İhracatın 277 milyar dolara çıkarılması, • Cari işlemler açığının GSYH’ya oranının yüzde 5,2’ye düşürülmesi hedeflenmiştir. • İlave 4 milyon istihdam oluşturulması • İşsizlikoranının dönem sonunda yüzde 7,2’ye düşürülmesi öngörülmüştür. AB.İMMİB.ORG.TR

4. KÜRESEL EĞİLİMLER ve TÜRKİYE ETKİLEŞİMİ • Batı’dan Doğu’ya Kayan Büyüme/Üretim Ekseni • Küresel Enerji Sisteminde Dönüşüm • Gıda, Su ve Doğal Kaynakların Etkin Kullanımı • Demografik Değişim, Eğitim ve Nitelikli İşgücü • Şehirleşme Sürecinin Hızlanması AB.İMMİB.ORG.TR

5. Küresel Değer Zincirleri: Değişen Üretim Yapısı ve Hizmet Sunum Biçimleri Küresel rekabet artarken, rekabet anlayışı değişmektedir. Önceden tek bir işletmede gerçekleştirilen üretim süreçleri artık birden fazla yerde yürütülebilmekte, değer zincirinin farklı aşamalarının farklı bölge ve ülkelerde konumlandırılabilmektedir. Bu nedenle uluslararası ticaret gittikçe daha fazla oranda nihai ürünler yerine ara ürünlerden ve endüstri içi ticaretten oluşmaktadır. Bireylerin bilgiye ve çeşitli ürünlere doğrudan erişim imkânlarının artması ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla elektronik, otomotiv, ilaç, tıbbi cihaz, tekstil gibi alanlardaki tüketici tercihlerinde kişiye veya talebe özel ürünlere yönelimartmaktadır. Bilgi-iletişim altyapı ve hizmetlerinin gelişmesiyle, sanal ortamgiderek daha fazla üretim, tüketim ve ticaret alanı haline gelmektedir. Bunlara ek olarak geleneksel olarak dış ticarete konu olmayan hizmetler sektöründe özellikle eğitim ve sağlık alanındahizmet ihracatınınhacim ve önemi artmaktadır. AB.İMMİB.ORG.TR

6. Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler Bilginin önemi ve değeri giderek artmakta, yenilikçilik ve farklılık yaratma en önemli rekabet unsurlarından biri haline gelmektedir. Önümüzdeki dönemde teknolojik gelişmelerin belirli alanlarda yoğunlaşarak ekonomik, sosyal ve askeri gelişmeleri şekillendirmesi beklenmektedir. Bu kapsamda özellikle dijital iletişim, nanoteknoloji, yüzey teknolojileri, malzeme bilimleri, ölçümleme cihazları, biyoteknoloji ve çevre teknolojilerihızlı gelişen alanlar olarak öne çıkmaktadır. Çok Kutuplu Dünya Düzeni, Değişen Roller, Değişen Kurallar Dünyada ve bölgemizde ekonomik ve siyasi güç dengesi değişmekte, yeni denge merkezleri oluşmaktadır. Küresel ve bölgesel çok taraflı işbirliklerinin ön plana çıkacağı öngörülmektedir. Uluslararası Ticari ve Ekonomik Bütünleşme Küresel ve bölgesel düzeyde ticari bütünleşmeler artmaktadır. Dünya genelinde bölgeselleşme ve çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları (STA) eğilimi yaygınlaşmaktadır. AB.İMMİB.ORG.TR

7. Avrupa Birliği Krizle birlikte ortaya çıkan kurumsal yönetim krizi, AB’deki reform ihtiyacını tekrar gündeme getirmiş ve birliğin bütünleşme süreciyle ilgili tartışmaların artmasına neden olmuştur. Söz konusu tartışmaların muhtemel sonuçlarına göre AB ile ilişkileri konusunda Türkiye’nin alternatif stratejiler geliştirmesiönem arz etmektedir. Türkiye ile AB arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişmesinde kilit bir aşamayı oluşturan Gümrük Birliği, Türkiye için üyeliğe giden sürecin bir parçası olmakla birlikte ülkemizin üçüncü ülkelerle ticari ilişkilerini belirleme serbestisi imkânını kısıtladığı bildirilmektedir. Nitelikli Eğitim ve İşgücüne Artan Talep Tüm ülkelerde nitelikli işgücüne olan talebin artacağıöngörülmektedir. Beşeri sermayenin geliştirilmesi genç nüfusa sahip ülkemiz açısından önümüzdeki dönem için bir fırsattır. Bu fırsatı değerlendirerek eğitim kalitesinin ve işgücü niteliğinin artırılması, büyümeyi ve kalkınmayı olumlu yönde etkileyecektir. AB.İMMİB.ORG.TR

8. İklim Değişikliği ve Çevre Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için küresel ölçekte başlayan yeni büyüme modeli arayışlarıyla birlikte “yeşil büyüme” kavramı önem kazanmıştır. Bu kavram çerçevesinde, üretim sektörlerinde temiz üretim ve eko-verimlilikile hem çevrenin korunması hem de rekabetçiliğin artırılması mümkün görülmekte, tarım ve turizm gibi çevreye duyarlı sektörlerde ekolojik potansiyel değerlendirilmekte, yeni düzenleme ve yatırımlarla şehirlerin daha çevre dostu ve ekonomik olarak etkin olabileceği vurgulanmaktadır. Artan nüfusun ihtiyaçları ve çeşitlenen tercihleri kalkınma sürecini etkilerken, çevre üzerinde yaratılan baskının azaltılması önem kazanmaktadır. Bu çerçevede, kirliliğin önlenmesi çalışmalarına, biyolojik çeşitlilik ve doğal kaynakların korunması ile sürdürülebilir kullanımına öncelik verilmektedir. AB.İMMİB.ORG.TR

9. Küresel Enerji Sisteminde Dönüşüm Enerji üretimi ve tüketiminde küresel ekonomik ve jeostratejik dengelerin yeniden tanımlanmasına sebep olabilecek önemli değişiklikler yaşanmaktadır.  Gelişmekte olan ülkelerde kömür tüketiminin ve nükleer enerji kullanımının artmaya devam edeceği, dünya genelinde hem hidrolik santrallerin hem de diğer yenilenebilir enerji santrallerinin üretim düzeylerinde ciddi artışlar olacağı; elektrik için yapılacak yatırımların tutarının fosil yakıtların aranması, çıkarılması ve dağıtılması için harcanan tutarlar ile aynı seviyede olacağı tahmin edilmektedir. Enerjide dışa bağımlılığımızı azaltmaya yönelik alternatif politikalar oluşturulması kapsamında, arz tarafında linyit başta olmak üzere yerli kaynakların daha fazla değerlendirilmesi, nükleer enerjininelektrik üretimi amacıyla kullanılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarınınenerji üretimindeki payının yükseltilmesi önem taşımaktadır. Talep tarafında ise, elektrikte pik yükün yataylaştırılması için enerji verimliliğitedbirlerinin artırılması ve komşu ülkelerle elektrik ticaretinin geliştirilmesi öncelikli konulardır. Ayrıca, Ortadoğu ve Hazar bölgesindeki petrol ve doğal gaz kaynaklarının Avrupa’ya taşınmasına yönelik çeşitli projeler, Türkiye’nin hem arz güvenliğini artırmaya hem de jeopolitik imkânlarını avantaja dönüştürmeye katkı sağlayabilecektir. AB.İMMİB.ORG.TR

10. AB.İMMİB.ORG.TR

11. Ayrıca, temel yapısal sorunlara çözüm olarak dönüşüm sürecine katkıda bulunacak kritik reform alanları için aşağıda isimleri yer alan 25 adet “Öncelikli Dönüşüm Programı”na Planda yer verilmiştir. AB.İMMİB.ORG.TR

12. 1. Nitelikli İnsan, Güçlü Toplum • Sürdürülebilir ve kapsayıcı kalkınma anlayışıyla; • Bireysel ve toplumsal nitelik ve yetkinliğin yükseltilmesi • Gelir dağılımını daha da iyileştirerek toplumsal refahın yaygınlaştırılması • Özgür, sağlıklı, güvenli ve yüksek standartta yaşam sürebilecekleri sosyal bir ortamın oluşturulması AB.İMMİB.ORG.TR

13. 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme • TEMEL AMAÇ ve HEDEFLER • Gelişmiş ülkelere yakınsamayı sürdürerek ülkemizi orta-üst gelir grubundan yüksek gelir grubu ülkeler arasına yükseltmek • Cari açığı artırmadan, ülkemizin büyüme performansını daha yüksek, istikrarlı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmak • Üretim yapısının teknoloji ve katma değer seviyesini yükseltmek • Ekonominin rekabet gücünü artırmak AB.İMMİB.ORG.TR

14. 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme • Hedef: Cari açığın tedrici olarak % 5,2’ye indirilmesi • İhracatçıların yeni pazarlara erişmesine yönelik mevcut imkânların iyileştirilmesi • İthalat bağımlılığını azaltmayı esas alan büyük ölçekli yatırımları ve stratejik sektör boyutlarını içeren yeni teşvik sisteminin etkili olarak hayata geçirilmesi • İhracat desteklerinde etkililiğin esas alınması, gelişme potansiyeli olan sektörlere öncelik verilmesi • İhraç ürünlerinde özgün tasarımın özendirilmesi, nitelikli tasarımcı yetiştirilmesi, patent tescili ve uluslararası marka oluşturulması, tanıtım ve pazarlamanın geliştirilmesi • Kredi artış hızının kredi türlerinde farklılaşma yapılarak kontrol altında tutulması • e-Ticaretin, ihracatın artırılmasında etkili bir araç olarak kullanılması • Yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları, nükleer enerji ve enerji verimliliğine yönelik politikalara öncelik verilmesi • Yerli girdi kullanımının ve yerlileşmenin artırılması AB.İMMİB.ORG.TR

15. 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme • İmalat sanayiinde dönüşümün odakları şunlardır: • Yenilikçilik ve firma becerileri, • Bölgelerimizin üretime etkili katılımı, • Sektörler arası entegrasyon, • Yeşil teknoloji ve yeşil üretim • Dış pazar çeşitliliği AB.İMMİB.ORG.TR

16. 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme • Girişimcilik ve KOBİ’ler konusunda dönüşümün odakları şunlardır: • KOBİ’lerin büyümesi, yenilik kapasitelerinin geliştirilmesi, verimliliklerinin artırılması, daha rekabetçi ve ihracatçı yapıya kavuşmaları • Girişimciliğin, esnaf ve sanatkârlar ile kooperatifçiliğin geliştirilmesi • Yeni girişim ve KOBİ’lerin finansmana erişimlerinin kolaylaştırılması • KOBİ’lerin Ar-Ge, yenilik ve ihracat kapasitelerinin geliştirilmesi AB.İMMİB.ORG.TR

17. 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme • Bilgi ve İletişim teknolojileri konusunda dönüşümün odakları şunlardır: • Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması, • Bu alanda yerli katma değerin yükseltilmesi • Bilgi tabanlı ekonomiye dönüşümün sağlanması amaçlanmaktadır. AB.İMMİB.ORG.TR

18. Makroekonomik İstikrar Beşeri Sermaye ve İşgücü Piyasası Teknoloji ve Yenilik Fiziki Altyapı Kurumsal Kalite 2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme Verimlilik artışı ve sanayileşmenin hızlandırılması yoluyla ihracata dayalı, özel sektör öncülüğünde, rekabetçi üretim yapısının geliştirilmesi İSTİKRARLI ve YÜKSEK BÜYÜME AB.İMMİB.ORG.TR

19. 3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre Bölgesel Gelişme ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Hedefler: Yeni bölgesel gelişme yaklaşımı Bölgesel farkların azaltılması Tüm bölgelerin potansiyellerinin değerlendirilmesi, rekabet gücünün desteklenmesi ve kalkınmaya katkısının güçlendirilmesi Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi çerçevesinde tüm bölgelerde kalkınma stratejileri geliştirilip uygulanmasına devam edilecektir. Bölgesel niteliklere göre farklılaşan, çeşitlenen politikalar oluşturulacaktır. Metropollerimizin Ar-Ge kapasiteleri ile yeniliğe dayalı yüksek teknolojili ürün ve nitelikli hizmet üretme, kaliteli yaşam ve çalışma imkânları sunma kabiliyetleri artırılacaktır. AB.İMMİB.ORG.TR

20. 3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre Çevre ve Afet Yönetimi • Toplumun çevre bilincinin artırılması ile çevrenin korunması ve kalitesinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır. • Onuncu Kalkınma Planı döneminde • Çevre yönetimi güçlendirilecek, • Çevre dostu uygulamalar desteklenecek, • Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı sağlanacak, • İklim değişikliği ile mücadele ve uyum çalışmaları sürdürülecektir. • Bilinç düzeyi ve yerleşimlerin afetlere karşı dayanıklılığı artırılacaktır. • İmar planlaması süreçlerinde afet riskleri dikkate alınacaktır. • Kritik önemdeki altyapıların güçlendirilmesine öncelik verilecektir. • Afet bilgi yönetim sistemi kurulacaktır. AB.İMMİB.ORG.TR

21. 4. Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği • Ülkemizin ikili, bölgesel ve çok taraflı zeminlerde etkinliği artırılmıştır. • Dış ekonomik ilişkilerimiz çeşitlendirilmiştir. • Yakın coğrafyamız ile birlikte kalkınma perspektifi dış politikanın merkezine alınmıştır. • Son on yılda komşu ülkeler ve bölge ülkeleriyle ticarette önemli ölçüde artış sağlanmıştır. • Onuncu Plan döneminde dönüşüm sürecindeki bölge ülkeleri başta olmak üzere yakın işbirliği içinde olduğumuz ülkelerin kalkınma çabalarına destek verilecektir. AB.İMMİB.ORG.TR