Innovatie als leerproces

1. Innovatie als leerproces Het leren van docenten in innovatieprocessen: een voorbeeld van een leergemeenschap? UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

2. Roland Barth: Are teachers willing to accept the fact that they are part of the problem? God didn’t create self-contained classrooms, 50-minute periods, and subjects taught in isolation. We did – because we find working alone safer than and preferable to working together……… UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

3. Wat is een leergemeenschap (13.7000) of in meervoud (875)? • Een community of practice? (243 miljoen hits) • Een community of learners? (bijna 3 miljoen hits ) • Professional learning communities (175 miljoen) • Een leernetwerk? (12.300 hits) • Een voertuig van kennismanagement? (920.000 hits) UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

4. Waar is deze hype een antwoord op? • Wat is de aantrekkingskracht van dergelijke begrippen? • Welk probleem wordt ermee opgelost? • Welk maatschappelijk belang wordt ermee gediend? UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

5. Opzet van deze presentatie • Onderzoek van de verschillende begrippen • Voorwaarden en problemen bij imple-lementatie • Enkele ervaringen • Onderzoek • Poging de startvragen te beanrtwoorden UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

6. Community of practice, een begrip van Wenger cs • Group of people informally bound together by shared expertise and a passion for a joint enterprise. In freeflowing, creative ways,  new solutions • Process of social learning that occurs when people who have a common interest collaborate to share ideas, find solutions and build innovation UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

7. CoP en onderwijs • Informele groep mensen • Gedeelde expertise en passie • Twijfel aan eigen deskundigheid • Weinig vertrouwen in waarde van eigen praktijk • Sociaal en samenwerkend leren • Weinig vaardigheden • Weinig ervaring met professionele discussie UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

8. De tomatensaus fanaten van Marleen Huysman • 1e generatie Kennismanagement • Information management in een nieuw jasje • ‘Capture, codify and store’: geautomatiseerde opslagsystemen • 2e generatie Kennismanagement: CoP • Softer types of knowledge: aan persoon gebonden competenties • Verhalen vertellen; KM is narratief van aard, juist vanwege het impliciete karakter van competenties • Dilemma: hoe kan management omgaan met informele, zelfsturende organisatie? • Kennis in ‘black box’ terecht gekomen UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

9. CoP in vergelijking met andere groepen op het werk UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

10. (Leer)netwerken • Samenwerkingsverband van scholen en docenten gericht op leren door ….. • 2e fase netwerk: steun bij top-down • Portfolio netwerk: ontw van bottom-up • Vaak naast andere vormen van professionalisering • Delen en ontwikkelen van kennis UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

11. Succes factorennetwerken 2e fase/vmbo • Goede sfeer • Diversiteit aan werkvormen • Ruimte voor visieontwikkeling, ruimte voor twijfel • Moet gaan om echte problemen • Zelfverantwoordelijk en zelfgestuurd • Positieve houding tav samen leren UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

12. Wat wordt geleerd in zo’n netwerk? • Sociale en samenwerkingsvaardigheden • Vaardigheden voor voeren professionele discussie • Kritische reflectie ideeen en handelen van anderen • Praktische ideeen • Sociaal emotionele ondersteuning • Bereidheid tot actie • Andere visie op scholing UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

13. Leergemeenschap • Woord community: cultuur van professionele samenwerking • Vaak een deel van een school, of hele school, of meerdere scholen • Samenwerkern op basis van • Vertrouwen en respect • Onderlinge steun • Samen verantwoordelijk voor kwaliteit UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

14. Community of learners, PLC • Group of educators, who collectively examine and improve their own professional practice • Schoolbased, of bovenschools • Collaborative problem solving • Knowlegde building • Visieontwikkeling and feedback UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

15. CoP en PLC vergeleken UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

16. Wanneer is leren in leernetwerken of PLC succesvol? • Collectief: • wanneer is een leergemeenschap collectief? • Hoe omgaan met ‘to make public what has traditionally been private? • Vragen van docenten zelf: • hoe zit het met de zelfsturing? • Verbonden aan prioriteiten van de school : • Welke zijn die prioriteiten? • Focus op leren, continue en langdurig: • Leren van leerlingen. Niet om onderwijzen UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

17. Valkuilen/barrieres (volgens Amerikaans onderzoek) • Vooral praten over randvoorwaarden • Eigen praktijk niet durven delen • Geen traditie op scholen over visieontwikkeling • Weinig aandacht voor zaken als • vertrouwen/gelijkwaardigheid • ontwikkeling van aanwezige leiderschap • Anecdotisch meer dan evidence based • Onvoldoende reflectie capaciteit UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

18. Het ‘probleem’ van kennis • Van tacit naar expliciet • Kennis zit in mensen • Doorgeven via participatie • Doorgeven via reïficatie, hierin ook tacit • Wens om in leergemeenschap geproduceerde kennis te delen door vastleggen ervan is per definitie niet realistisch UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

19. Focus geeft zicht op grondprobleem: • Waar zit die passie? Wat zijn die doelen? Die visie? • Delen van kennis: wat is kennis????? • Negeren van conflicterende posities • Negeren van privé, individueel en persoonlijke karakter van het beroep • Impliciete karakter van competenties • Docent: met hele hebben en houden voor de klas UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

20. Onderzoek naar leren in innovatie processen in beroepsonderwijs • Vier gevalsstudies: vmbo, hbo • Docenten betrokken bij bottom up innovatie (deels) • Leerbiografie • Analyse met activiteitstheorie (Engeström) • Relatie met beroepsidentiteit en SBL competenties UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

21. Leerbiografie

22. Activiteits theorie Tools Subject Object Regels C o P Arbeidsdeling

23. Spanningen en condities voor leren • Visie en realiteit: gemeenschappelijkheid dragende visie • Structuur of loslaten:vertrouwen in leerprocessen van docenten en collega’s • Zichtbaarheid van verschillen:ruimte om ervaringen op te doen en te experimenteren • Feedback: tolerantie voor eigen en andermans fouten • Trekkers en volgers: aansluiting visies binnen lagen vd organisatie • Borgen van resultaten: kwaliteit van leiderschap en reflectie UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

24. Tentatieve conclusies over CoP en leergemeenschap • Groot gat tussen officiele, gezamenlijke doelen en subjectieve beweegredenen • Passie: welke passie? Welke visie? • Behoefte aan autonomie onveranderd • Positie in team bepalend voor leereffect • Proces van leren van leerlingen en van docenten nagenoeg onbegeleid, nadruk vooral op product! UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

25. Conclusie • Leergemeenschap is gewenste werkelijkheid: het zou zo mooi zijn. Dat maakt begrip tot idealistische gedachte • Spanningen tusssen en weerbarstigheid van individuen worden geneutraliseerd • Was wel ‘just in time’ alternatief voor trainingen etc. UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam

26. Hoe dan nu verder? • Idee van consensus in leergemeenschap laten varen • Erkennen uiteenlopende belangen, doelen en motieven • Conflict is positief en motor voor leren en verandering: liever omarmen dan verdoezelen van verschillen, weerstanden en conflicten. UvA, HvA. Wietske Miedema en Martin Stam