ZAGADNIENIA ORTOGRAFII dr Maria Kabata

1. ZAGADNIENIA ORTOGRAFIIdr Maria Kabata

2. INTERPUNKCJA W PISMACH • -Masz w domu dvd? • - Nie, jestem zapóźniona cywilizacyjnie !! [nie mam niestety z techniką u mnie kiepsko] • - Nie jestem zapóźniona cywilizacyjnie !! [jak może o to pytać każdy ma teraz dvd] • Ile osób poszło na badania? • Stryj Jan i Maciek zgłosili się na badania lekarskie. • Stryj, Jan i Maciek zgłosili się na badania lekarskie. • Jak on szedł jak on mówił? • Mówili wolno, idąc. • Mówili, wolno idąc.

3. Co oni robią? tu zmiana imiesłowu zmiana sensu zmiana zmiana zasad interpunkcji • Słuchający uważnie patrzą na usta mówcy. ale już • Słuchając uważnie, patrzył na usta mówcy. lub • Słuchając, uważnie patrzył na usta mówcy.

4. PUŁAPKI INTERPUNKCJI • Kiedy zobaczył zwłoki, na stole dostrzegł też narzędzie zbrodni. – zwłoki gdzieś, a na stole nóż • Kiedy zobaczył zwłoki na stole, dostrzegł też narzędzie zbrodni. – zwłoki na stole, a gdzieś nóż TU PRZECINEK ZASADNICZO ZMIENIA SENS ZEZNAŃ ŚWIADKA LUB SPRAWCY ZBRODNI

5. Niekiedy interpunkcja zależy całkowicie od upodobań nadawcy - od jego intencji, na przykład: INTERPUNKCJA BĘDZIE NAM POMOCNA DO PRECYZYJNEGO WYRAŻENIA MYŚLI • Powiedziała, że ma dość i obróciwszy się na pięcie, wyszła. • Powiedziała, że ma dość i ,obróciwszy się na pięcie, wyszła. różne znaczenia – podkreślenie że odwróciła się mniej lub bardziej obrażona • Zajęcia odbywały się wspólnie, bo oczywiście nie mógł sobie wyobrazić, że zostawia piękną dziewczynę przed salą.tu jako coś normalnego naturalnego • Zajęcia odbywały się wspólnie, bo, oczywiście, nie mógł sobie wyobrazić, że zostawia piękną dziewczynę przed salą.tu ironia drwina trochę żalu z przekąsem • Miejsce przecinka może decydować o jednoznaczności, przejrzystości treści, a nawet o jego sensie.

6. PIERWSZA ZASADAZDANIA PODRZĘDNE LUB INFORMACJE WTRĄCONE WYDZIELAMY PRZECINKAMI • Pójdziemy do kina, bo dawno w nim nie byliśmy, a może do teatru. • Zosia, która skończyła dziesięć lat, wraz z Jurkiem poszli do las. DRUGA ZASADA IMIESŁOWY ODDZIELAMY PRZECINKAMI • Patrząc z bliska na telewizor, męczył wzrok. • Uczniowie, słuchając napomnień, spoglądali na siebie. • Dzięki temu, robiąc swoje, nikomu się nie narażał. • Wlókł się, kulejąc, brzegiem lasu.

7. TRZECIA ZASADA PRZECINEK PRZED SPÓJNIKAMI • Przecinek stawiamy przed spójnikami: że, który, lecz, ale, więc, czyli; • Przecinka nie stawiamy przed spójnikami: i oraz lub albo bądź ani ni • Wyjątek: zawsze stawiamy przecinek przed spójnikami, które powtarzają się w zdaniu w tej samej funkcji. • Lubił chodzić i do lasu, i do kina, i na wagary. • Lubił chodzić i do lasu, i do kina, i na wagary i zawsze miał dużo czasu. • Siedzą i piją i kawę, i herbatę.

8. NIE ROZDZIELAMY PRZECINKIEM WSKAŹNIKÓW ZESPOLENIA: mimo że, pomimo że, mimo iż PRZECINEK BĘDZIE PRZED WSKAŹNIKIEM ZESPOLENIA. • Była smutna, mimo że dostała się na studia.

9. INTERPUNKCJA W NAGŁÓWKACH LISTÓW URZĘDOWYCHNie oddzielamy znakami interpunkcyjnymi ani danych nadawcy, ani adresata • Burmistrz Miasta Kościana • Burmistrz Miasta Kościana Szanowny Pan Jan Nowak • Maria Kruk ul. Jasna 5 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Zwracam się z uprzejmą prośbą ... • Szanowny Panie Burmistrzu Zwracam się z uprzejmą prośbą ....

10. INTERPUNKCJA W LISTACH PRYWATNYCH Interpunkcja na początku listu prywatnego Szanowni Państwo ! Zwracam się do Państwa z problemem, który ... Szanowni Państwo, zwracam się do Państwa z problemem, który ... Witam Cię Karolu ! ( list prywatny ! ) Wiem, że u Ciebie ... Kochana Mamo !

11. INTERPUNKCJA NA KOŃCU LISTU • WE WSZYSTKICH LISTACH NIE STAWIA SIĘ KROPEK ANI PO FORMULE ZAKOŃCZENIA, ANI PO PODPISIE • Z poważaniem Maria Nowak • Z poważaniem Maria i Piotr Nowakowie • Łączę wyrazy szacunku Maria Nowak • Pozdrawiam Maria Kowalik • Będzie nam miło gościć Pana Prezesa Maria i Piotr Nowakowie

12. Z wyrazami najgłębszego szacunku prof. Antoni Świątek • Życzę powodzenia w realizacji przedsięwzięcia prof.. Antoni Świątek ZNAK WYKRZYKNIENIA MOŻE POJAWIĆ SIĘ W KORESPONDENCJI MŁODZIEŻOWEJ • BUŹKA ! CZOŁEM STARY !

13. INTERPUNKCJA NA WIZYTÓWKACH • ds. NIE d/s UKOŚNIK ZNAK MATEMATYCZNY NIE INTERPUNKCYJNY • jw. NIE j/w • ww. • sp. z o.o. • p.o. – pełniący obowiązki • z-ca - zastępca z-cę - zastępcę • dyr. • wicedyrektor NIE v-ce dyrektor! Pisownia łączna przez W • SKRACAMY: wicedyr. wicemin. wiceprez. • spec. – • mgr inż. • dr • dr. dra • prof. hab. • wg • nr

14. CUDZYSŁÓW • rodzaje cudzysłowu: „” ‘ ’ > < • tytułu • cytaty • zaznaczenie znaczenia przenośnego – niektórzy tylko ironiczne POPRAWNE UŻYCIA • „Partia”, którą kieruje to on i jego sąsiad. • To „dobry pan” za cały dzień pracy nie zapłacił ani złotówki. BŁĘDNE UŻYCIA • Każdego klienta czeka „niespodzianka”. • „Wczorajsze” pieczywo taniej. • Kamień do czyszczenia i polerowania „bez środków trujących”. • Minister się „wkurwił”. • Sędziowie stosują „nawalankę”. • „Wziął nogi za pas” i już go nie było.

15. Nie z różnymi częściami mowy Nie łącznie z imiesłowem przymiotnikowym • niepijący, • niepalący, z imiesłowami przymiotnikowymi, czynnymi (zakończonymi na –ący) i biernymi (zakończonymi na –ny -ty) • niesiedzący, niepalący, nieubrany, niekochany, niemyty, nieuszyty, nieoceniony, nieustający, nieżyjący, • wyjątek w wyraźnych przeciwstawieniach • nie leżący, ale siedzący; • nie uszyty, ale utkany;

16. Nie z rzeczownikami piszemy łącznie na przykład: nieprzyjaciel, niestałość, niechrześcijanin, niezdyscyplinowanie , niepalenie, niemycie, niewykonanie, niezaliczenie • nie-Polak nie-Europejczyk nie-Nigeryjczyk • UWAGA: Należy pamiętać, że wyrazy na –anie, -nie, -cie, choć pochodzą od czasowników są rzeczownikami!!! • wyjątek jeśli jest to wyraźne przeciwstawienie: • Nie przyjaciel, lecz wróg. • Nie stałość, lecz zmienność to cecha kobiety. • Nie chrześcijanin, lecz muzułmanin.

17. Przedrostki PISOWNIA ŁĄCZNA PRZEDROSTKÓW • autosalon a także • ekstraproszek (nie! extra) • superksiążka • megapromocja • eksmąż

18. Inne przedrostki również zapisujemy łącznie stąd poprawna pisownia wyrazów: • megapizza • megahit • ekstrakomórka ekstrafilm, • euroregion, • hiperprzebój • hipoalergiczny,

19. ODDZIELNIE ZAPISZEMY TE CZĄSTKI, JEŚLI STOJĄ PO WYRAZIE, KTÓRY OKREŚLAJĄ - STANOWIĄ SAMODZIELNY WYRAZ • -Jak był na wycieczce • - Super! • Był zawsze anty, na nic się nie zgadzał • Zapłacił dwa euro. • Społeczeństwo w skali mikro. • Zabawa była super.

20. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ