Warunki socjalizacji zabójców

1. Warunki socjalizacji zabójców badania Anny Wolskiej

2. Warunki socjalizacji zabójców • - opracowanie o char. eksploracyjnym • - analiza badań przeprowadzanych w latach 1974- 1996 • - metoda: analiza przypadku, opracowanie statystyczne Badana grupa: • 204 przypadki zabójstw z lat 1975-1996 • ( wszystkie po obserwacji sądowo-psychiatrycznej, sami mężczyźni)

3. Uwzględnione zmienne socjalizacyjne • -typ rodziny [kategorie: pełna, niepełna, wielodzietna] • -atmosfera wychowawcza rodziny lub zastępczych środowisk wychowawczych we wczesnych etapach rozwojowych [pozytywna negatywna] • -rodzaj więzi z osobami znaczącymi (matką, ojcem) [pozytywna, negatywna] • -oddziaływania wychowawcze dominujące w domu [przewaga kar, usuwanie nagrody] • -system oddziaływań wychowawczych [typy: demokratyczny, autokratyczny, nadopiekuńczy] • -agresja w domu jako wzorzec naśladowniczy od osób znaczących [akceptacja agresji jako sposobu rozwiązania problemu, brak takiej akceptacji] • - uzależnienie rodziców • -kłopoty wychowawcze [pobyt w domu poprawczym lub wychowawczym] • -kłopoty w szkole [wychowawcze, z nauką]

4. Proces socjalizacji Mechanizmy psychologiczne przebiegu socjalizacji (oddziaływań społecznych): • Teorie uczenia się • Teorie poznawcze >>2 nurty wyjaśniania procesów społecznego uczenia się: 1. wyjaśnia procesy społecznego uczenia się za pomocą wzmocnień 2. przedstawia uczenie jako proces modelowania

5. Teorie uczenia się cd. • Modelowanie (zastępcze uczenie się, uczenie przez obserwację; pojęcia bliskoznaczne: naśladowanie, identyfikacja): • proces kształtowania i zmiany zachowań obserwatora, a także sposobu jego myślenia, oceniania i reakcji emocjonalnej pod wpływem obserwacji modela • (...)modelowanie jest skuteczniejsze i występuje częściej, jeśli osobę obserwującą łączą z modelem pozytywne więzi emocjonalne, model cieszy się prestiżem, a jego pozycja jest szczególnie pożądana przez obserwatora

6. Teorie poznawcze • Teorie poznawcze: • przypisują zasadnicze znaczenie w procesie socjalizacji procesom poznawczym; • (..) to, jak jednostka reaguje na określone wpływy społeczne, zależy od tego jak spostrzega i rozumie otaczającą ją rzeczywistość społeczną, a także siebie samą jako element tej rzeczywistości [Lewicka i Trzebiński 1985, Maruszewski 1983]

7. Badania A.Wolskiej: rodzaje (typy) socjalizacji zabójców Cel badań: próba wyodrębnienia z wśród wszystkich zabójców podgrup – ewentualne znalezienie charakterystycznych profili zabójców ze względu na czynniki socjalizacyjne W efekcie wyodrębniono 3 grupy (z 204 przypadków, 90 nie było klasyfikowanych) różniące się konfiguracją zmiennych socjalizacyjnych:

8. Charakterystyka grupy I. - osoby pierwszy raz karane, uzyskujące jednak negatywne opinie środowiskowe; - pochodzące z robotniczych, pełnych rodzin, w których obowiązywał demokratyczny system oddziaływań, brak wzorców agresywnych, uzależnienia rodziców, pozytywne więzi emocjonalne; - stwierdzano u nich patologiczne uzależnienie od alkoholu(zespół uzależnienia od alkoholu)! - mimo braku kłopotów w nauce uzyskane wykształcenie co najwyżej podstawowe (częściej niepełne podstawowe i specjalne)

9. Charakterystyka grupy II. • - pozytywne opinie środowiskowe sprawców • - wykształcenie od zasadniczego do wyższego • - z rodzin chłopskich i robotniczych, pełnych, wielodzietnych o pozytywnej atmosferze, bez negatywnych wzorców, pozytywne więzi emocjonalne • - spożywanie dużej ilości alkoholu i narkotyków

10. Charakterystyka grupy III. • - negatywne opinie środowiskowe • - z pełnych, wielodzietnych rodzin robotniczych, negatywna atmosfera wychowawcza, przewaga dotkliwych kar fizycznych, usuwanie nagród, wzorce agresywnego zachowania od osób znaczących • - przynajmniej jeden rodzic uzależniony od alkoholu, negatywne więzi emocjonalne z przynajmniej jednym z rodziców • - kłopoty wychowawcze, z nauką, spożywanie alkoholu

11. Porównanie wyodrębnionych grup: Brak różnic między grupami dotyczących: • - funkcjonowania OUN • - poziomu umysłowego • - w analizie zmiennych opisujących dyspozycje radzenia sobie z życiem emocjonalnym – w zakresie odporności psychicznej (tolerancja na frustrację ) i racjonalnej kontroli emocji • - oceny poczytalności

12. Charakterystyka grupy I. (cd) • Obniżony krytycyzm, najczęstsze psychopatyczne i socjopatyczne zaburzenia osobowości, podwyższony poziom utrwalonego, osobowościowego mechanizmu agresywności i wrogości, 100 % nieadekwatne poczucie własnej wartości, niedokształcenia uczuciowości wyższej; silne i prymitywne mechanizmy obronne, wpływy astenizujące w czasie czynu • Wczesne problemy adaptacyjne, uzyskiwane niskie wykształcenie, negatywne opinie, uzależnienie od alkoholu: w ich życiu alkohol odegrał rolę (patologiczna postać, degradacja życia i zdrowia); u wielu z tej grupy pozytywne wpływy socjalizacyjne nie stały się przeszkodą w kształtowaniu zaburzonego, dysharmonijnego rozwoju psychicznego i społecznego; • Ze względu na uzależnienie od alkoholu i psychodegradację czyny agresywne, destrukcyjne są zewnętrzną manifestacją zaburzeń zachowania i rozwoju.

13. Charakterystyka grupy II (c.d.) • Niedokształcenia uczuciowości wyższej • najczęściej w tej grupie w okolicznościach zabójstwa pojawiały się sytuacyjne czynniki spustowe (tez upojenie alkoholowe atypowe) • Zabójstwo było czynem „obcym” osobowościowo i kulturowo

14. Charakterystyka grupy III (c.d.) • Obniżony krytycyzm, częste zaburzenia osobowości, psychopatia i socjopatia(...) częste samouszkodzenia; • Konfiguracja socjalizacji rodzinnej i pozarodzinnej skrajnie niekorzystna • Nadużywanie alkoholu bez cech uzależnienia • W sytuacjach warunkujących zabójstwa wystąpiły czynniki spustowe wyzwalające wystąpienie agresji wcześniej narastającej: narastające napięcia emocjonalne „eksplodowały” nagłym rozładowaniem i zabójstwo na ogół nie było nowa obcą agresją . • Agresywność i wrogość oraz posługiwanie się atakiem utrwalone jako sposób rozwiązywania problemów życiowych!

15. Wnioski • Z badań wyłoniły się dwie drogi socjalizacyjne: dwie grupy z konfiguracją pozytywną dały inne konfiguracje sprawności psychologicznej i rozwojowej, jedna grupa wzrastała w skrajnie niekorzystnych warunkach socjalizacyjnych • „Rozwój uspołecznienie człowieka nie są warunkowane w prosty, linearny sposób warunkami przebiegiem socjalizacji, chociaż znaczenie ich jest niezaprzeczalnie istotne”

16. Czynniki ryzyka popełnienia przestępstwa agresywnego Anna Wolska (2002): Model czynników ryzyka popełnienia przestępstwa agresywnego Badania 100 osób, wybranych z szerszej populacji 2009 osób (643 zabójców, 732 przestępców agresywnych i 634 sprawców czynów nieagresywnych) Metoda: analiza przypadku

17. Czynniki uwzględnione w analizie • I. Opisujące warunki i przebieg socjalizacji: • 1.funkcjonowanie społeczne • 2.przebieg socjalizacji pozarodzinnej • 3.oddziaływania wychowawcze domu rodzinnego • 4.klimat emocjonalny rodziny • 5.warunki domu rodzinnego • 6.agresja w domu

18. Czynniki uwzględnione w analizie cd. II. czynniki endogenne (podmiotowe opisujące funkcjonowanie biopsychologiczne badanych, w tym zmienne osobowościowe) • 7.funkcjonowanie biologiczne • 8.funkcjonowanie poznawcze • 9.struktura i funkcje osobowości (zaburzenia struktury i funkcji) • 10.nastawienie do rzeczywistości (prospołeczność –egocentryzm) • 11.nastawienie do siebie (poczucie własnej wartości, tendencja do przeżywania poczucia krzywdy i winy)

19. Czynniki endogenne cd. • 12.poziom kompetencji emocjonalnych (tolerancja na frustrację, umiejętność odraczania zaspokajania potrzeb, wykształcenie uczuciowości wyższej, charakterystyka i sprawność mechanizmów obronnych osobowości) • 13. kontrola emocji • 14.poziom lęku (kwestionariusz Cattela) • 15.poziom agresywności i wrogości (kwestionariusz Buss-Durkee) • 16.motywacja (wg stopnia nasycenia czynnikami emocjonalnymi)

20. Czynniki uwzględnione w analizie • III. czynniki sytuacyjne • 17.obciążenie czynnikami sytuacyjnymi w czasie czynu (relacja sprawcy i ofiary, długotrwałe sytuacje konfliktowe, sytuacyjne czynniki spustowe przed czynem, głębokość i rodzaj upojenia alkoholowego)

21. Wyróżnione predykatory (czynniki ryzyka) • -obciążenie czynnikami sytuacyjnymi w czasie czynu (czynnik 17) • -poziom kompetencji emocjonalnych sprawcy (12) • -poziom lęku (14) • -funkcjonowanie biologiczne (7) • -warunki domu rodzinnego (5)