880 likes | 3.05k Views
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR. Dr. Nazif ELALDI. Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı SİVAS. CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR.
E N D
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR Dr. Nazif ELALDI Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı SİVAS
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR • CYB, genelde akut semptom ve bulgularla başlayıp sıklıkla kronikleşen, oldukça sık rastlanan infeksiyon hastalıkları • Önemli morbidite etkenleri • Papilloma virüs • Human Immunodeficiency Virus (HIV) • Hepatit B Virus serviks karsinomu mortalite
WHO (DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ)’ NE GÖRE Dünyada : - 250 milyon kişi Gonore - 50 milyon kişi sifiliz etkeniyle infekte - 40 milyondan fazla kişi HIV (+),%50 Kadın
DÜNYADA CYBH ARTMAKTADIR Bu artışın nedenleri; • Cinsel olgunluk yaşının küçülmesi • Evlilik öncesi cinsel ilişkinin yaygınlaşması • Yurt içi ve yurt dışı seyahat imkanlarının artması • Evlilik dışı cinsel ilişkilerin artması • Penisilin gibi antibiyotiklerle bu tür hastalıkların tedavileri ile gelişen yalancı güven hissi
ABD’de CYBH için HIV hariç yıllık yaklaşık 10 milyar $, HIV dahil 17 milyar $ sağlık harcamalarına neden olmakta
CYBH etkenlerinin giriş yerleri: - Vajen - Rektum - Serviks - Farenks - Üretra • Hastaların %30’u 25 yaş ve altında • Kaynaklar asemptomatik taşıyıcı insanlar • En sık 3 klinik bulgu: • - Üretrit/Servisit • - Genital ülser • - Genital siğil
CYBH’ DA BULGULAR • 1. Üretrit • 2. Genital lezyonlar • 3. Faringeal lezyonlar • 4. Kadında alt genital sistem lezyonları • 5. Kadında üst genital sistem lezyonları (PID) • tablolarında görülmekte !
1. Üretrit • Hastalardaki önemli yakınmalar • Disüri • Pollaküri • Üretral akıntı
2. Genital lezyonlar • Genital ülser • Herpes simplex virus infeksiyonları • Sifiliz • Lenfogranuloma venereum • Şankroid • Lenfogranuloma inguinale • Genital papüler lezyonlar • Molluscum contagiosum
3. Faringeal lezyonlar • Etken çoğunlukla N. gonorrhoeae • Hastaların büyük çoğunluğu asemptomatik • Hafif bir farinjit ve tonsillit • Servikal lenfadenopati görülebilir • Tanı için; • Boğaz kültürü yapılmalı
4. Kadında alt genital sistem lezyonları • Yakınmalar; • Disüri • Vaginal akıntı • Vulvada irritasyon • Üretral sendrom: Disüri, pollaküri yakınmaları olan • hastada idrar kültüründe anlamlı sayıda üreme yok • Vajinit: Eksternal disüri ve pollaküriyle birlikte • vajinal akıntının olması (Candida, Trikomonas ve G. vaginalis) • Servisit: Vaginal akıntı vaginitten fazla (gonokok, klamidya)
5. Kadında üst genital sistem lezyonları (PID) • CYBH’ ın en sık klinik formu • İnfeksiyon esas salpenksleri tutar(Gonokok, klamidya, mikoplazma • Klinik; • -Kasık ağrısı • -Alt batında hassasiyet • -Ateş • -Lökositoz
GONORE • Cinsel ve perinatal yolla bulaşan Neisseria gonorrhoeae’ nın etken olduğu bir hastalık • ABD’ de yıllık 650 bin olgu bildirimi var • Türkiye’ de bildirimler yetersiz • Kadınların yarısı asemptomatik • Hastaların %10-40’ ında PID dahil komplikasyonlar var • ABD’ de tedavi için yıllık 1.1 milyar dolar harcanmakta • N. gonorrhoeae, hareketsiz, sporsuz, gram negatif diplokok
GONORE • Cinsel ve perinatal yolla bulaşan Neisseria gonorrhoeae’ nın etken olduğu bir hastalık • ABD’ de yıllık 650 bin olgu bildirimi var • Türkiye’ de bildirimler yetersiz • Kadınların yarısı asemptomatik • Hastaların %10-40’ ında PID dahil komplikasyonlar var • ABD’ de tedavi için yıllık 1.1 milyar dolar harcanmakta
GONORE • N. gonorrhoeae, hareketsiz, sporsuz, Gram negatif diplokok • İzolasyonu için besiyerlerine vankomisin, kolistin ve nistatin ilave edilmiş çikolata agar (Thayer-Martin besiyeri), modifiye Thayer-Martin besiyeri ve New York City besiyerleri seçici besiyerleri • Kan, eklem, BOS gibi steril ortamlardan alınan kültürlerde antibiyotiksiz besiyerleri kullanılabilir • Pcr ve TEM-1 tipi beta-laktamaz ürettiren plazmid taşır • tetM transpozonları tetrasiklinlere dirençten sorumlu ve konjugatif plazmidlerle diğer gonokoklara taşınabilmekte • Günümüzde suşların %50’ si betalaktamaz (+)
GONORE • Türkiye’de Doğu Karadeniz deki suşların %70’i penisilinaz (+) • Kadından erkeğe tek bir cinsel ilişkiyle %20, dört veya daha fazla ilişki ile 60-80 bulaşabilir • Erkekten kadına bulaşma tek bir ilişkiyle %50, üç veya daha fazla ilişkiyle %90 • Rektal yoldan bulaş önemli, oral yolla bulaşma daha düşük • Patolojide konak hücreye tutunmayı sağlayan pilileri ve opa proteinleri önemli • Fagosite edilen gonokokların çoğu hücre içi öldürmeden kaçar
GONOREDE KLİNİK (1) • Erkeklerde; -Esas olarak üretrayı etkiler -Farengeal ve ano-rektal gonore olabilir -Bol pürülan üretral akıntı, disüri ve meatusda kızarıklık var -%10 hasta asemptomatik • Tedavi yoksa; -Epididimit -Prostatit Penil ödem -Lenfanjit -Periüretral abse -Peminal vaskülit -Üretral darlık -Dissemine gonokokal infeksiyon ile komplike olabilir
GONOREDE KLİNİK (2) • Kadınlarda; • Endoservikal (en sık), üretral, rektal ve farengeal gonore • Sıklıkla klamidya ve trikomonaslarla ko-infeksiyon • Pürülan vajinal akıntı, disüri, metroraji görülür • Abdominal ve pelvik ağrı salpinjit lehine kabul edilmeli • Gonoreli kadınların %10-20’sinde PID var • Yüksek ateş, titreme, bulantı, kusma, • Fizik muayenede adneksiyel, servikal duyarlılık, • Laboratuvarda: Sedim, CRP (+), lökositoz (+) • Bir kez gonore %15-20, Üç ve daha fazla gonore %50-80 infertilite
GONOREDE KLİNİK (3) • Ano-rektal gonore • Faringeal gonore • Perihepatit: (Fitz-Hugh-Curtis sendromu)
GONOREDE KLİNİK (4) • Dissemine gonokokal infeksiyon: Septik artrit ve poliartrit-dermatit (en sık) -Menenjit -Osteomiyelit -Waterhouse-friederich send -İnfektif endokardit • Predispozan faktörler; -Kompleman sisteminin uç komponentlerinin eksikliği -Kadın cinsiyet, -Menstruasyon, -Farengeal gonore -Gebelik
GONOREDE KLİNİK (5) • Gonokokal artrit-dermatit sendromu ayırıcı tanı; -Meningokoksemi -Diğer ajanlarla olan septik artritler -İnflamatuvar artritler -Reaktif artritler -Reiter sendromu • Yenidoğanda gonore: -En sık gonokokal konjuktivit (Oftalmia neonatarum)
GONOREDE TANI • Boyalı preparatların incelenmesi (Metilen mavisi, Gram) • Kültür (%80-95) • Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR)
GONORE TEDAVİ • Kültür ve antibiyotik duyarlılık deneyleri yapılmalı • Diğer CYBH da araştırılmalı • Hastaların partnerleri de tedavi edilmeli
GONORE’ DEN KORUNMA • Kondom kullanımı • Vajinal spermisidler • İlişkiden hemen önce ve sonra antibiyotik uygulaması • Risk gurubunu oluşturan kadınların taranması önemli • Eğitim önemli • Çok eşlilikten kaçınmak etkili
GENİTAL KLAMİDYA İNFEKSİYONLARI (1) • Klamidyal infeksiyonlar CYBH arasında en sık • ABD’ de yıllık insidans 3 milyon • Chlamydia trachomatis’ in genital suşlarıyla olur • Erkeklerde %20-60 NGU de etken Chlamydia • 30-60’ ında Postgonokoksik üretrit (PGU) gelişir • Sağlıklı kadınların %0-26’ sında, • CYBH kliniklerine başvuran kadınların %50’ sinde • Salpenjitli kadınların %70’ inde infeksiyon oluşur
GENİTAL KLAMİDYA İNFEKSİYONLARI (2) • Etken C. trachomatis’ in D-K serotipleri • Dış membran proteinlerine göre 15 serotipe ayrılır • A, B, Ba, C Trahom • L1, L2, L3 Lenfogranuloma venereum • D-K Genital infeksiyon
KLAMİDYA İNFEKSİYONLARINDA PATOGENEZ • Üretrit, servisit, epididimit, endometrit • Akut salpenjit ve inklüzyon konjuktiviti • Mukozalar için patojen • Kolumnar ve skuamoz epitele yerleşir • C. trachomatis skar dokusu oluşturur
KLAMİDYA İNFEKSİYONLARINDA KLİNİK (1) • Üretritte en önemli yakınmalar disüri ve üretral akıntı • Meada eritem ve hassasiyet • Gonoreli olguların %15-58’ inde birlikte • Gonokokal üretritten 4-7 gün sonra PGU nedeni • Kadınlarda infeksiyon %85 oranında asemptomatik
KLAMİDYA İNFEKSİYONLARINDA KLİNİK (2) • Servisit (en sık), üretral sendrom, PID, postpartum endometrit, ektopik gebelik, tubal infertilite ve servikal hücresel atipi oluşturur • PID’ den sonra ortaya çıkan tubal skar, ektopik gebelik ve infertilite nedeni • PID’ den sonra peritonit, hepatit-perihepatit, periapendisit perisigmoid ve perisplenit ortaya çıkabilir • Gebelikte klamidyal infeksiyonlar perinatal mortalite ve morbiditeye yol açabilir
KLAMİDYA İNFEKSİYONLARINDA TANI • Etkenin izolasyonuAltın Standart • HeLa 229, McCoy, BHK-21 gibi hücre kültürleri • Antijen saptama yöntemleri: • 1)Doğrudan floresan mikroskopi yöntemi • 2)Enzim İmmünassay yöntemi (EIA) • 3)DNA probları ve PCR • Seroloji: Klamidyal hücre duvar antijenlerine karşı gelişen antikorların mikroimmünofloresan ve EIA ile tayini
KLAMİDYA İNFEKSİYONLARINDA TEDAVİ • Temel ilke eşlerin de birlikte tedavi edilmesi • Tetrasiklin 2 gr/ gün oral 10 gün veya Doksisiklin 100 mg/gün (7 gün) • Gebelerde eritromisin 2 gr/gün 14 gün • Azitromisin oral tek doz 1 gr
GRANULOMA İNGUİNALE • Calymmatobacterium granulomatis ile oluşturulan kronik, ülseratif, progresif ve genelde genital bölgeye yerleşen bir hastalık • C. granulomatis, 1-2X0.5-0.7 u çapında sporsuz, hareketsiz, kapsüllü, Gram(-), kokobasil yapısında bakteri • Adi besiyerinde üremez, Embriyonlu civciv yumurta sarısı kesesinde, yumurta sarılı agarda ve insan monosit hücre kültürlerinde üretilebilir
GRANULOMA İNGUİNALE’DE PATOGENEZ VE KLİNİK • Kuluçka dönemi 8-80 gün • Ağrısız bir papül yada nodül ile başlar ve kısa zamanda ülserleşir • Ülserler genellikle ağrısız • Subkutan yolla yayılarak nodülleri oluşturur • Erkeklerde en sık yerleşim yeri prepisyum, kadınlarda ise labiumlar
GRANULOMA İNGUİNALE’DE TANI • Klinik belirtilerle tanıya gidilebilir • Biyopsi örneklerinin histolojik incelemesi • Lezyondan yapılan yayma preparatların Giemsa, Leishman veya Wright boyalarıyla boyanarak intrastoplazmik donovan cisimcikleri aranması • En önemli ayırıcı tanısı yumuşak şankr ile
GRANULOMA İNGUİNALE’DE TEDAVİ • Tetrasiklin 2 gr/gün oral (3 hafta) • Minosiklin / Doksisiklin 2X100 mg oral (3 hafta) • Hamilelerde eritromisin 2 gr/gün oral (3 hafta) • Dirençli veya ağır durumlarda kinolonlar ve aminoglikozidler tedaviye eklenebilir
LENFOGRANULAMO VENERUM • C. trachomatis’ in L1, L2 ve L3 serotipleri ile oluşan pürülan lenfadenit ile karakterize bir CYBH • LGV oluşturan serotipler, ciltteki çatlaklardan, vagen ve rektum mukozasından girer • Bölgesel lenf bezlerindeki hücreler içinde çoğalmaya devam ederler • Giderek küçük apse odakları, nekrotik ve cerahatli odaklarla birlikte granuloma formasyonu oluşur • Apse formasyonu bezlerin rüptürüne, fissürlere ve fistüllere yol açar
LENFOGRANULAMO VENERUMDA KLİNİK • Kuluçka dönemi ortalama 1-4 hafta • 1.Dönemde; genital bölgelerde küçük bir papül/ülser hızla iyileşir • 2.Dönemde; primer lezyondan haftalar, aylar sonra bölgesel lenfadenopati oluşur. Daha sonra yaygın adenit fluktuasyon veren bir kitleye (bubo) dönüşür. Bir kısmı fistülize olabilir. Bu arada hastalarda genel infeksiyon belirtileri olan ateş, üşüme-titreme kas-eklem ağrıları ortaya çıkar. Hastaların bir kısmı bu dönemde iyileşebilir • 3.Döneme giren hastada genital ülserler, fistüller, vulva, skrotum, penis gibi organlarda geniş ülserli granülomlar görülür
LENFOGRANULAMO VENERUMDA TANI • Klinik ve sitolojik inceleme, kültür ve seroloji • Giemsa veya papanicolaou ile yapılan boyamalarda inkluzyon cisimcikleri aranmalı • Klamidyalar He-La-229, McCoy, BHK-21, Maymun böbrek hücre kültürlerinde üretilebilir • Kompleman Fiksasyon testi, Direk İmmünofluoresan, ELISA, PCR • Frei deri testi (terk edildi)
LENFOGRANULAMO VENERUM • Ayırıcı Tanı - Herpes simplex infeksiyonları - Sifiliz - Yumuşak şankr - LGI - Lenfomalar • Tedavi Tetrasiklin, kloramfenikol, eritromisin / rifampisin ile 21 gün
YUMUŞAK ŞANKR (ŞANKROİD) TANI • Klinik bulgular • Lezyonlardan kültür ve direkt preparat yapılmalı • İmmünofloresan mikroskopi, serolojik testler, PCR • Ayırıcı Tanı: Sifiliz, Herpes simplex ve LGV • Tedavi • Eritromisin 4X500 mg oral 7 gün yeterli • TMP-SMZ ve tetrasiklinlere direnç olabilir • Tek doz 250 mg seftriakson IM • Spektinomisin 2 gr tek doz IM • Ciprofloxasin 750-1000 mg oral tek doz alternatif
YUMUŞAK ŞANKR (ŞANKROİD)
SİFİLİZ (FRENGİ) • Treponema pallidum ile oluşturulan belirtili/belirtisiz • dönemlerle seyreden bulaşıcı sistemik bir hastalık • T. pallidum Spirochaetaceae ailesine mensup, ince kıvrımlı, 5-15 mikron uzunluğunda 0.1-0.1 mikron genişliğinde sarmal yapıda 6-14 kıvrımlı bir bakteri • Karanlık saha mikroskopuyla görülebilir, Giemsa ve gümüşleme ile boyanabilir, çini mürekkebi ile gösterilebilir • Tavşan testisinde üretilebilirler