Nacionalni parkovi Sjedinjenih Ameri č kih Drzava

1. NacionalniparkoviSjedinjenihAmeričkihDrzava 58 Američkih nacionalnih parkova su raspoređeni u 27saveznihdrzava, uz 2 na prekomorskimpacifickimteritorijima (Američka Samoa i Američka devičanskaostrva). Najviše nacionalnih parkova imaju KalifornijaiAljaska(po 8), a nakon njih Juta (5) i Kolorado (4).

2. Istorijanacionalnihparkova SAD • Ideja o osnivanju nacionalnihparkovakao zaštićenih područja u drzavnomvlasništvu potakla je upravo iz SjedinjenihAmerickihDrzava, jer su upravo one potpisompredsednikaGrantaosnovale 1872.g. prvi takav park na svetu – Yellowstone. • Nakon tog su 1890.g. osnovani nacionalni parkoviYosemite, Sequoia i Nacionalni spomen park - General Grant. Narednih dekada osnovano je puno novih parkova i zaštićenih područja, pa je zbog tog 1916.g. osnovana posebna drzavna agencija - National Park Service da upravlja njima. Početkom 21. vekau Sjedinjenim Američkim državama bilo je ukupno 350 zaštićenih područja kojima upravlja ta agencija, na više od 340 000 km² površine, među njima su pored nacionalnihparkovairezervatiprirode, nacionalne šume i obale i nacionalni spomen parkovi i obeležja.

3. Jeloustoun • Jeloustoun je nacionalni park SAD-a koji se prostirenapodručjima tri zapadnoameričkesaveznedržave: Vajoming (96%), Montana (3%) iAjdaho (1%). Park je od severa prema jugu dugačak oko 102 km, a od zapada prema istoku oko 87 km vazdušne linije. Ukupna površina parka je od 8 987 km². • Naziv parka potičeodimenarekeJeloustounkojusufrancuskitraperizbogžutihliticaJeloustoun Grand KanjonaprozvaliRoche Jaune, da bi američkitraperiposletajnazivprevelinaengleskiJeloustoun. • U parku se nalazi jedna od najvećih svetskih okamenjenih šuma, koja je sastavljena odstabala koja su se, nakon što su u davnoj prošlosti bila zatrpana pepelomizemljom, izdrvapretvorila umineralizovanematerijale. • Jeloustoun park takođe obiluje vodopadimaod 4,5 pa do 94 m visine koliko je visok najviši slap.

4. Park je poznatposvojimgejzerima, toplimizvorima, super vulkanuiostalimgeotermalnimkarakteristikama. Najpoznatijisvetskigejzir Old Feitfulnalazi se upravo u Jeloustounparku. Rekeijezerapokrivaju oko 5% površine parka, a najveća vodena površina je jezeroJelouston. Jezero Jeloustoun je 122m duboko, a njegova obala je dugačka oko 177 km.

5. CeliJeloustoun park obilujetermalnimpojavama. Uzgejziretusuibazenivrelogmulja, mlazovisumporne pare kojaizlaziizprirodnihdimnjakaiformirajuvrućavrela. Svataaktivnostpotičeodvelikogmehurarastaljenestenekoja se polaganopomeraispodtankezemljinekoreineprestanopretierupcijom.

6. U parku se nalaze mnoge životinjske vrste: bizon, grizli, mrkimedved, vuk, kojot, jelen, los, mufloni puma.Nakon što je u prošlosti vuk bio istrebljen iz parka titulu najvećeg lovca nosio je kojot. Kako je kojot bio nesposoban za lov većih životinja koje nisu njegov prirodni plen, tako je među tim životinjama došlo do porasta bolesnih i hromih životinja, te je na taj način poremećena prirodna ravnoteža.

7. VelikikanjonKolorada • VelikikanjonKoloradanijenajdublji, nitinajvećikanjonnasvetu.Ipak, Velikikanjon je poznatposvojojvizuelnozapanjujućojveličiniisvomsloženompejzažu. Nalazi se u severozapadnojArizoni. Većideokanjonačinestepeničastestene, nadkojima je nekadaproticalarekaKolorado, a koja se danasnalazinamnogonižemnivou u kanjonu. • Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskiherupcija, naslaga lave i proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600 metara. • Veliki kanjon Kolorada je otkrila španskaekspedicija, još 1540. godine. Međutim, zbog veoma nepristupačnog terena, u to vreme nije bilo moguće u potpunosti istražiti kanjon. Trebalo je da prođe više od tri veka da bi sa raspoloživom tehnikom bile stvorene mogućnosti za detaljnije istraživanje kanjona. To su radile američke ekspedicije geologa uz pomoć vojnih jedinica. Ono što je otkriveno, u geološkom smislu, je predstavljalo pravo prirodno svetsko čudo, koje je omogućilo detaljnije istraživanje formiranja kopna na Zemlji.

8. Kanjon Kolorada je dug 446 km, širok 29 km i dubok preko 1500 m. Čine ga stene sa oštrim liticama, mnogo dolina i duboki klanci. Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskiherupcija, naslaga lave i proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600m

9. Zanimljivo je dakada je podignutabrananaKoloradu 1963. god., nedalekoodovogpredela, gotovoda je prekinutprirodnidotokvodeipeska u kanjon. Američkavlada je tadasprovelaprojekatkojim je višeod 380 milijardilitaravodepuštenosabranei time sprečilaugrožavanjelepoteovogturističkogiprirodnogčudaArizone. Veštačkapoplava je donelasveprirodneelementepotrebnezaodržavanjeeksterijeraVelikogkanjona.

10. Vegetacijuovogregionačineuglavnompustinjskebiljke, kaoštosuagava I španskibajonet. Klima je takvadasu u letnjimperiodimanepodnošljivevrućine, a tokomzimečaki „kamenpuca“. Veoma je malopadavinatokomgodine u ovomregionu. Manjideonacionalnog parka je pošumljeničinegazimzelenastabla.

11. Nacionalni park Havajskivulkani • Nacionalni park Havajskivulkanijedan je od 58 nacionalnihparkovasmeštenih u SADu, a smatrajuganajatraktivnijimparkom. Nalazi se nalistiUNESKOveSvetskebastine. • Ovaj atraktivni američki nacionalni park smešten je na ostrvu Havaji, najvećem ostrvu koje se nalazi u Tihomokeanu. Park se sastoji od nekoliko još uvek aktivnihvulkana. Rasprostire se na površini od 1348km². • Pre nekoliko miliona godina spore paprati nošene vetrom i vazdušnim strujama iz jugoistočne Azije su dospele na polja lave u sred Tihog okeana. To je bio tek jedan od načina kako je život dospeo na Havajski arhipelag. • Na isti način, na ostrva su dospeli razni insekti, semenkeipauci, ali je bilo i drugih načina. Jedan od njih bio je taj da su neke ptice tokom migracija na svojim krilima ili u digestivnom sistemu nosile semenke otporne na uticaje soli. Prelazak novih velikih morskih prostranstava bio je onemogućen vodozemcima, gmizavcimaivecimsisarima. Jedine vrste kojima je to uspelo bile su medvedice i neke vrste šišmiša. • Tokom prilagođavanja sredini bez predatora, mnoge životinje evolucijom su izgubile urođene odbrambene mehanizme, pa su tako neke bube, koje su koristile smrad za odbranu, ostale bez tog odbrambenog mehanizma, a neke ptice koje su ostale bez prirodnih neprijatelja, nisu imale potrebu da lete pa su postale neletačice. • Više od 90% biljnih i životinjskih vrsta koje se može naći na Havajima su endemske vrste i nije ih moguće naći nigde drugde na svetu.

12. Vulkan Kilauea, jedan od svetski najaktivnijih i Mauna Loa, najveći svetski vulkan, naučnicima su omogućili uvid u nastanak celog Havajskog arhipelaga, a posetiocima veličanstvene prizore vulkanskog tla. Zahvaljujući prirodnim vrednostima, Nacionalni park Havajski vulkani je 1980. god. prvo proglašen međunarodnim rezervatom biosfere, a potom 1987. god. i svetske kulturne baštine.

13. Više od polovine parka je proglašeno divljinom koja posetiocima pruža neuobičajene uslove za planinarenje i mogućnosti kampovanja. Park obuhvata različita prirodna okruženja koja se protežu od nivoa mora do vrha najvećeg svetskog vulkana Mauna Loa na 4169 m nadmorskevisine. Glavni ulaz u park je sa havajskog puta Belt koji se nastavlja do drugog ulaza u blizini grada Kalapana, ali jedan deo puta danas je prekriven lavom.

14. Mamutska pećina • Nacionalni park Mamutska pećina je nacionalni park u centralnom Kentakiju, koji obuhvata delove Mamutske pećine, najduže poznatog pećinskog sistema na svetu. Oblast je proglašena za nacionalni park 1. jula 1941. Park obuhvata površinu od 21.380 ha, uglavnom u okrugu Edmonson, a manji delovi se prostiru na istok u okruge Hart i Baren. Sredinom parka protiče reka Grin river, a u okviru nacionalnog parka u nju se uliva i reka Novil.

15. NastanakMamutskepecine je delorekeGreninjenihpritokaposlednjih 25 milionagodina.

16. Sa 640 km istraženih hodnika, Mamutska pećina je ubedljivo najveći poznati sistem pećina.

17. U ovojpecinipronadjenisufosilikorala. OstacikopljasvedocedasutuziveliIndijanci pre vise od 4.000. godina. Mamutskapecinasvoje je imedobilazbogveličine, a ne zbogostatakadavnouginulihmamuta.

18. Đavolji most Đavolji most (Arizona) se nalazi u nacionalnomparku Sedona. Ovaj most predstavljapravuumetnostkoju je prirodanačinilaigrajući se sastenama. Most je širok (moguda se mimoidjudvaautomobila), aliprovalijakoja se nalaziispodduboka je oko 15 metara, pa otudainazivmostaĐavolji.

19. Autorprezentacije StankoDamnjanovic