MİLAS’TA İÇ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İŞGÜCÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ VE İHRACATIN ARTTIRILMASI

1. MİLAS’TA İÇ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İŞGÜCÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ VE İHRACATIN ARTTIRILMASI Doç.Dr.Ercan BALDEMİR Öğr.Gör.İsmail METİN Arş.Gör.Hakan BAKAN

2. Konu Başlıkları • Genel İşletmecilik Bilgisi • Su Ürünleri Üreten İşletmelerin Genel Yapısı • Dünyada Su Ürünleri Üretiminin Yeri ve Önemi • Türkiye’de Su Ürünleri Üretiminin Yeri ve Önemi • Türkiye’de Su Ürünleri Yetiştiriciliği Potansiyeli • SWOT Analizi

3. Konu Başlıkları • Dış Piyasada Talep ve Kişi Başı Tüketim Miktarları • İç Piyasada Talep ve Kişi Başı Tüketim Miktarları • Tarım Bakanlığının Destekleme Politikaları • Dış Ticarette Rekabet • Kültür Balığı İhracat ve İthalatı • Kültür Balığı İhracat ve İthalatında Yaşanan Sorunlar

4. Konu Başlıkları • Dış Ticaret, İhracat ve İthalata Ait Esaslar • İhracat, İthalat Çeşitleri • Dış Ticarette Teslim Şekilleri ve Örnek Uygulama • Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ve Fiyatlandırma Politikaları • Gümrük Mevzuatı, Gümrük Rejimleri ve Örnek Uygulama

5. Konu Başlıkları • Dış Ticarette Pazarlama Politikaları • Dış Ticarette Sözleşmeler ve Dış Ticarette Anlaşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümü • İhracata Yönelik Devlet Yardımları • Dış Ticarette Kullanılan Belgeler ve Orijinal Belgeler Üzerinde Uygulamalı Kesin İhracat Örneği

6. Konu Başlıkları • Örnek Üzerinde Siparişlerin Alınmasından KDV İstisnası ve İade Esasları da Dahil Tüm Süreç • Eğitimin Değerlendirilmesi • Kapanış

7. Genel işletmecilik Bilgisi • İşletme: Mal ve hizmet üreten teknik ve ekonomik bir birimdir. • Fonksiyonları: Yönetim, üretim, muhasebe-finans, pazarlama,

8. EKONOMİ • Ekonomi kökeni Yunanca’daki «oikia» (ev) ve «nomos» (kural) kelimelerine dayanır., «ev yönetimi» demektir. Ekonomi yerine Türkçe’de Arapçadan geçme İktisat kelimesi de kullanılmaktadır. • Ekonominin tanımı konusunda görüş birliği yoktur. Bu nedenle birçok tanım yapılabilir. Bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

9. EKONOMİ 1) Ekonomi parayla ilgili olsun yada olmasın kişiler arasındaki değişim işlemlerinin incelenmesidir. 2) Ekonomi servetin incelenmesidir. 3) Ekonomi halkın günlük faaliyetlerini, gelir kazanmasını ve yaşamını sürdürmesini inceleyen bir bilimdir. 4) Ekonomi toplumların nasıl geliştiğini ve medeniyetin nasıl oluştuğunu inceleyen bir bilimdir

10. EKONOMİNİN SINIFLANDIRILMASI Ekonomiyi iki temel başlık altında sınıflandırabiliriz. Kayıt dışı ekonomi ve Kayıt içi ekonomi KAYIT DIŞI EKONOMİ Ekonomik faaliyetlerin fiilen gerçekleşmiş olmasına rağmen bu faaliyetlerle ilgili kayıtların tutulmaması olarak nitelendirilen kayıt dışı ekonomi, kamu idarelerinin denetimi dışında kalan her türlü ekonomik işlem ve faaliyetlerdir.

11. KAYIT İÇİ EKONOMİ Kayıt içi ekonomi resmi kayıtlara giren, kanuni belgelerle belgelendirilen yetkili kamu organlarınca normal kurallar çerçevesinde kontrol edilen milli gelir hesaplamalarından dikkate alınan ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamıdır.

12. SU ÜRÜNLERİNİN ÖNEMİ Su Ürünleri yetiştiriciliği, insanların sağlıklı beslenmesi sanayi sektörüne hammadde temini istihdam oluşturması, kırsal kalkınmaya katkı sağlaması yüksek ihracat imkanı ve doğal kaynakların daha etkin yönetimi ile biyolojik çeşitliliği muhafazası konularında önemli fırsatlar yaratmaktadır.

13. Su Ürünleri yetiştiriciliği açısından zengin su kaynaklarına sahip olan ülkemizin bu potansiyelinin, yeni teknolojiler kullanılarak verimli bir şekilde değerlendirilmesi, ekonomik ve sosyal açıdan önem arz etmektedir.

14. SU ÜRÜNLERİ HEDEF VE STRATEJİLERİ • Su ürünleri yetiştiriciliği veya aquakültür, su canlılarının en azından hayatlarının belirli bir safhasında stoklama, besleme, büyütme, ıslah ve muhafaza amacıyla kontrollü şartlar altında yetiştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Yetiştiriciliği avcılık veya balıkçılıktan ayıran en önemli özelliklerinden birisi yetiştiricilikte özel veya kooperatif mülkiyetinin söz konusu olmasıdır.

15. SU ÜRÜNLERİ HEDEF VE STRATEJİLERİ • Zengin su ürünleri potansiyelimiz ve değişik türlerin üretilmesine imkan veren ekolojik avantajlarımızın daha verimli kullanılması ve sektörün ekonomik sosyal ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla ‘Ülkesel Su Ürünleri Strateji Planı’ hedefler ve öncelikleri belirlenmiştir. • 2030 yılına kadar, dünyada yetiştiricilikten elde edilen miktarın iki kat daha artarak 80 milyon tonu aşacağı tahmin edilmektedir.

16. SU ÜRÜNLERİ HEDEF VE STRATEJİLERİ • Su ürünleri yetiştiriciliği dünyada en hızlı büyüyen gıda üretim sektörüdür. Su ürünleri insan beslenmesinden, hayvan beslenmesine, ilaç sanayisinden, kozmetik sanayisine kadar kullanım alanına sahip olma özeliğinden dolayı tarım sektörü içerisinde en önemli yerlerden birine sahip bir alt sektördür ve bu nedenlerden dolayı il ve ülke ekonomisi açısından değerlendirilmesi ve korunması gerekmektedir. Halen çeşitli baraj göllerimizde doğal popilasyon içinde pullu sazan, bıyıklı balık ve alabalık doğal ortamda bulunmaktadır.

17. Su ürünleri yetiştiriciliği, FAO (Gıda ve Tarım Örgütü) tarafından dünyada en hızlı büyüyen gıda sektörü olarak belirlenmiştir. • Su ürünleri yetiştiriciliği, Dünya balıkçılık üretiminin yaklaşık %30’unu karşılamakta ve yılda %10’dan fazla artarak büyümektedir.

18. Türkiye üretim miktarı açısından AB ülkeleri arasında 7. sırada iken, kişi başına su ürünleri tüketimi açısından son sıralarda yer almaktadır. • Dünya su ürünleri tüketiminin ortalama kişi başına 15 kg., AB ülkelerinde ise 22kg. Olduğu dikkate alındığında Türkiye’de kişi başına su ürünleri tüketiminin en az 2-3 kat arttırılması gerekmektedir.

19. 3.Üretim Stratejileri İşletme dilinde strateji, bir amaca ulaşmak için belirlenen yol veya yöntemdir.Bir firmada stratejik planlama ,çeşitli düzeylerde yapılır. Önemli olan nokta ise bu stratejilerin birbirleri ile ilgili ve uyumlu olmasını sağlamaktır.

20. Strateji geliştirmede ilk iş amaçların tespitidir. Tepe yöneticileri arasında yapılan bir araştırmada en çok izlenen amaçlar şunlardır. • Firmanın sürekli büyümesini sağlamak • Topluma hizmet etmek (sosyal sorumluluk) • Kaliteli mal üretmek • İleri teknoloji kullanmak • İşletme ortaklarına daha fazla kar payı dağıtmak • Çalışanların yaşam standartlarını yükseltmek • Firmanın prestijini arttırmak • Kar etmek • Prodüktiviteyi arttırmak • Tüketiciyi memnun etmek

21. Firma stratejisi eldeki mevcut kaynaklar ve çevre (hükümet,yasalar,ekonomik durum,rekabet vb.) koşulları göz önüne alınarak belirlenir. Stratejilerin herhangi bir işletme planından ayrılan bazı özellikleri vardır: • Stratejiler genellikle 5-10 yıl gibi uzun vadeli olurlar • Spesifik olmakla beraber ayrıntılara girmezler • Aynı strateji işletmenin değişik alanlardaki yöneticileri tarafından kullanılabilir. • İşletmenin iç ve dış çevresinde yaşanan değişiklikler nedeniyle stratejiler üzerinde değişiklik veya düzenleme yapılabilir.

22. İşletmenin strateji oluştururken izleyebileceği adımlar şu şekilde olabilir: • Organizasyonun amaçları ve verilecek öncelikler tespit edilir. • Rekabet ortamında problemler ve fırsatlar değerlendirilir. Ekonomik,politik, sosyal, kültürel ve teknolojik özellikler göz önüne alınır. • Organizasyonun mevcut kaynakları, güçlü ve zayıf yanları tespit edilir (SWOT Analizi) • Bir sistem olarak işletmenin ekonomik ortamdaki uygun yeri saptanır. • Mevcut fırsatların en iyi şekilde değerlendirilebileceği stratejiler belirlenir

23. 3.1 SWOT ANALİZİ • İngilizcedeki strengths (üstünlükler), weaknesses (zayıflıklar), opportunities (fırsatlar), threats (tehditler) kelimelerinin baş harflerinden türetilmiştir. • SWOT Analizi’nde işletmelerin dış çevresindeki unsurların incelenmesi sonucunda işletme için fırsat ve tehditler, işletme içi analiz sonucunda ise işletmenin üstünlükleri ve zayıflıkları belirlenir. • SWOT analiziyle kaynakların doğru kullanımı mümkün olmaktadır. Böylece üretim stratejisi kararı verilirken daha etkin uygulamalar benimsenebilir.

24. Genel ANALİZ İÇ ÇEVRE DIŞ ÇEVRE MÜŞTERİ ÇEVRESİ SWOT ANALİZİ GÜÇLÜ FIRSATLAR (+) (+) ZAYIF TEHDİTLER (-) (-) MİSYON AMAÇ HEDEFLER ÜRETİM STRATEJİSİ

25. Su Ürünlerinin Türkiye’deki Durumu • Su Ürünleri, ülkemiz ekonomisine belirli bir yatırım, bilimsel ve teknik çaba karşılığında sürekli girdi sağlayan önemli doğal canlı kaynaklardandır. • Türkiye 8.333 km deniz kıyısı ve su ürünleri üretim alanı olarak kullanılabilecek 178.000 km uzunluğunda akarsu yüzey alanları 200 bin hektarın üzerinde olan yaklaşık 200 adet doğal göl ve 3.442 km2 genişliğinde baraj gölüne sahiptir. Toplam üretimin yaklaşık %74’ü Karadeniz’den sağlanmaktadır.

26. Üretim bakımından yıllara göre 25-30 sıralarda bulunan ülkemizin ilk 20 ülke içerisinde yer almasını sağlayacak potansiyeli bulunmaktadır. Fakat çeşitli nedenlerden dolayı bu yeterince değerlendirilmemektedir. Denizlerimizin ve iç sularımızın soğuk ve sıcak su balığı çeşitlerinin avlanması bakımından zengin kaynaklardır.

27. Son yıllarda ihracatta Türkiye ortalamasının üzerinde artış göstererek ihracatın yıldız sektörleri arasına giren Su ürünleri ve hayvansal mamuller sektörü, şu anda 900 milyon dolar seviyesinde olan yıllık ihracatını Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. Yıldönümü olan 2023 yılında 2.5 milyar dolara çıkarmayı hedeflemektedir. • Sektörün birtakım sorunları mevcuttur. Kaçak kurulan balık çiftlikleri, kanatlı eti ve yumurta alt sektöründe hammadde maliyetlerinin yüksek olması gibi sorunlara çözüm önerileri getirilmeye çalışılmaktadır.

28. Sektörün Başlıca Zorlukları Yem • Mısır ihtiyacı 4.5 Milyon ton olup, Türkiye’de üretim bu yıl bu miktarı karşılayabilmiş; ancak, Dahili İşlem’de ithal de edilmektedir. CIF girişi 160-180 $ olan mısırı TMO 580 TL’ye satmaktadır. • Soya fasülyesi ve küspesi ihtiyacı 2.5 Milyon olup Türkiye’de üretimi 34,000 ton’dur ve ithal edilmektedir. Söz konusu üretim için 8 milyon dönüm tarım arazisine ihtiyaç vardır. • AB ve ABD’nin kullandığı GDO’lu ürünlerin kullanılmaması durumunda maliyetler ciddi oranda artacaktır. Nakliyat • Yunanistan’ın transit geçişe engel olması AB pazarındaki rekabetçiliğimizi örselemektedir. Mevzuat • Kıyı planlaması ve işlenmiş su ürünlerinin teşvik kapsamı dışında olması.

34. Küresel Pazarlarda Rekabet Gücümüzü Artırma Unsurları

35. Balık Üretimi Öngörüler 2020

36. Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı ve Toplam Dünya İhracatı İçindeki Payı 1990-2008 (Milyar Dolar)

37. Türkiye’nin Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı (Milyon $) ve Dünya Sektör İhracatı içindeki Payı (%) 1990-2008

38. Türkiye’nin Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı (Milyon $) ve Türkiye Toplam İhracatı içindeki Payı (%) 1990-2008

39. Dünya’da Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı • Dünya’da sektör ihracatı 8 yılda 2,2 kat büyümüş ve 2023’te 1,2 katına çıkarak 350 Milyar $ mertebesinde bir büyüklüğe ulaşacağı öngörülmektedir.

40. Dünya’da Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı • Sektörün 8 yılda dünya pazarından aldığı pay %8 azalmış, ve 2023’te % 50 azalacağı öngörülmektedir.

41. Türkiye’nin Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri İhracatı

42. Alt Sektörler İtibari İle İhracat Öngörüleri 2023 – Dünya

43. Sektörel ihracat içinde alt-sektör dağılımındaki değişim

44. Büyük ve Zengin Pazarlar - 2023(milli geliri büyük, kişi başı geliri yüksek, ithalatı geniş, nüfusu durağan gelişmiş ülkeler ve enerji zengini ülkeler)

45. Hızlı Büyüme Potansiyeli olan Pazarlar(milli geliri ve KBDMG hızlı artacak, nüfusu, kentli nüfusu, çalışma çağ nüfusu genişleyecek, ithalatı hızlı büyüyecek gelişen ülkeler)

46. Yakın ve Komşu Ülke Pazarları - 2023(milli geliri hızlı artacak, kişi başı geliri daha yüksek, ithalatı göreceli daha hızlı büyüyecek yakın ve komşu ülkeler)

47. Seçili 45 ülkede Hayvansal Ürünler 2013 – 2018 – 2023 İthalat Öngörüleri (Milyon $)

48. Dünya’da Alt-sektörler İhracatları Milyon Dolar (1990-2008)

49. Türkiye’nin Alt-sektörleri İhracatları Milyon Dolar (1990-2008)

50. Dünya’da Alt-sektörlerin Toplam Sektör içindeki Payları % (1990-2008)