Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 III Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Sosnowcu

1. PROWANSJA I LAZUROWE WYBRZEŻE Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 III Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Sosnowcu Autorzy: Piotr Łoboda, Paweł Pławiak, Jakub Sobota

2. Ogólnie o Prowansji Prowansja to region administracyjny, położony w południowej Francji na wybrzeżu Morza Śródziemnego, przy granicy z Włochami. Zajmuje powierzchnię 31 400 km2. Zamieszkuje go 4 500 000 mieszkańców Graniczy z dwoma regionami: Rodan-Alpy od północy i Langwedocja - Roussillon od zachodu. W skład regionu wchodzi 6 departamentów. Stolicą tego regionu jest Marsylia, zaś prezydentem Michel Vauzelle.

3. Region Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże obejmuje obszar historycznych prowincji Prowansji i Delfinatu. W jego skład wchodzi też, włączone za czasów Drugiego Cesarstwa, Księstwo Nicei. Ponadto nazwa regionu odwołuje się do dwóch wielkich regionów geograficznych - Alp i Lazurowego Wybrzeża.

4. Historia W starożytności Prowansja była zamieszkiwana przez Ligurów, od VI w. p.n.e. Kolonizowana przez greków. W IV-III w. Opanowana przez Celtów. W II w. p.n.e. Została podbita przez Rzymian, stanowiła pierwszą rzymską prowincję zaalpejską. Szybki proces romanizacji wpłynął korzystnie na rozwój regionu. Zakładano miasta, budowano drogi, akwedukty i amfiteatry.

5. W okresie wędrówek ludów przechodziła kolejno z rąk Wizygotów, Ostrogotów, Franków. W VIII w. Została zniszczona przez korsarzy arabskich. Prowansja przez pewien okres swojej historii była królestwem, później przeszła pod władanie cesarzy niemieckich. Od roku 1112 rządziła nią dynastia katalońsko-aragońska, wtedy to właśnie Prowansja przeżywała rozkwit gospodarczy i kulturalny, zwłaszcza rozwinęła się poezja staroprowansalska.

6. Prowansja była przedmiotem rywalizacji pomiędzy Francją a Hiszpanią, w późniejszym okresie na mocy testamentu ostatniego jej władcy została połączona unią personalną z Francją, lecz posiadała własną autonomię. W XVI w. Następowało zacieśnianie związków z Francją i nastąpiło formalne oderwanie się od cesarstwa. W okresie wojen religijnych Prowansja była terenem zaciekłych walk w których brały udział wojska Hiszpańskie i Sabaudzkie. W XVII w. Po dojściu do władzy w Francji kardynała Richelieu i później Mazariniego wprowadzono ograniczenia autonomii Prowansalskiej, lecz mimo to gospodarka osiągnęła bardzo wysoki poziom, rozbudowano porty w Marsylii i Tulonie.

7. Literatura Prowansalska Literatura prowansalska rozwijała się na południu Francji. Okres rozkwitu poezji staroprowansalskiej trwał od schyłku XI do połowy XIII w. Literatura prowansalska odegrała doniosłą rolę w wiekach średnich, wpływem swym obejmując cały krą kultury zachodniej. Dała początek nowej liryce, odmiennej od tradycji antycznych. Poezja ta miała związek z muzyką, była przede wszystkim pieśnią miłosną. Wyczerpanie się poetyckiej inwencji i krucjaty przeciwko albigensom, które spustoszyły południe Francji, położyły kres dawnej poezji prowansalskiej.

8. Turystyka Prowansja jest najpopularniejszym regionem wakacyjnego wypoczynku. Latem plaże zapełniają spragnieni słońca wczasowicze, korzystający ponadto z takich rozrywek, jak festiwale jazzowe, korridy, wyścigi samochodowe, kasyna i gra w boules. Tereny w głębi lądu to raj dla turystów i miłośników przyrody, którzy mogą przemierzać rozległe płaskowyże, groźne wąwozy rzek i położone wysoko w górach wioski.

9. Stacje klimatyczne i balneologiczne wybrzeża śródziemnomorskiego i bretońskiego, z 1200 sklasyfikowanych źródeł mineralnych i cieplic, zapewniają obok wypoczynku możliwość leczenia. Z rozwojem żeglarstwa wiąże się rozwój turystyki wodnej. W 900 basenach jachtowych zacumowanych jest ponad 560 tys. jachtów.

10. 450 stacji w Alpach, Pirenejach umożliwia uprawianie sportów zimowych i alpinizmu.Wogezy i Jura dostarczają terenów o mniejszym stopniu trudności. Ośrodkami turystycznymi są także przyrodnicze parki regionalne, zlokalizowane obok wielkich miast, jak Vercors dla Grenoble czy Pilat dla Saint Etienne oraz parki narodowe w Alpach, Pirenejach, Sewennach.

11. Wybrzeże Lazuroweznane także jakoRiwiera Francuska, to odcinek wybrzeża Morza Śródziemnego rozciągający się od miejscowości Cassis na zachodzie (na wschód od Marsylii) aż po granicę włoską. Nazwy Wybrzeże Lazurowe użył po raz pierwszy francuski pisarz Stéphen Liégeard, który w 1887 wydał książkę zatytułowaną właśnie La côte d'azur. Za to Anglicy używali już wcześniej i nadal używają określenia Riviera. Wybrzeże Lazurowe to najważniejszy region turystyczny Francji, który odwiedza około 10 milionów turystów rocznie.

12. Początki turystyki w tym obszarze sięgają początków XIX wieku, kiedy to w okresie zimowym przyjeżdżali tu bogaci Francuzi i Anglicy. Podczas okresu międzywojennego turyści pojawiają się także coraz częściej w okresie letnim. Po II wojnie światowej na całym wybrzeżu powstała intensywna zabudowa dla celów wypoczynkowych hotele, mariny, kąpieliska i kasyna. Ważniejsze ośrodki to m. in. Cannes, Monaco, Monte Carlo, Nicea.

13. Regionalne produkty W Prowansji wytwarza się najlepszą francuską oliwę z oliwek - huile d’olive. Drzewo oliwne jest bardzo charakterystycznym elementem krajobrazu południowej Francji. Najlepsze oliwy produkuje się tradycyjnymi metodami: zebrane oliwki są miażdżone za pomocą granitowych kamieni młyńskich, a następnie tłoczone na zimno tylko jeden raz. W efekcie otrzymuje się oliwę wymieszaną z sokiem, który oddziela się potem od niej za pomocą centryfugi. Tak powstaje najwyższej jakości huile d’olive extra vierge, znany w całej Francji.

14. La bouillabaisse (ryba duszona po prowansalsku) pachnąca morzem i szafranem, stała się synonimem południowej Francji. Niegdyś była skromną potrawą przygotowywaną przez rybaków z Marsylii, którzy gotowali ją na pokładzie, wrzucając do wiszącego kotła ościste rybki skalne. Zajadali tę zupę z apetytem, zagryzając kromkami czerstwego chleba, natartymi czosnkiem i przysmażonymi w oliwie z oliwek, a potem posmarowanymi chilli. Głównymi składnikami tej zupy są ryby tj. rascasse, chapon i St-Pierre, oliwa z oliwek, koper włoski, szafran, wino i pomidory.

15. Najbardziej znane prowansalskie gatunki serów: Banon – wytwarzany jest z mleka owczego bądź też koziego, w kształcie małego krążka. Nadaje się do jedzenia jako świeży lub dojrzały. Dojrzały jest sprzedawany owinięty w listki orzecha włoskiego. Picodon – płaski, biały krążek wytwarzany z mleka owczego, który po kilku dniach ma bardzo łagodny smak. Kiedy dojrzeje, staje się twardy i ostry. Sery przeznaczone do dojrzewania nacierane są brandy, a potem przechowywane w glinianych naczyniach.

16. Większość win z Prowansji nie widuje dębowej czy orzechowej beczki, a brak kwasowości uniemożliwia ich dłuższe przechowywanie. Stabilny klimat powoduje, że w poszczególnych latach wina nie wykazują takiego zróżnicowania jak np. w Bordeaux, ale ceny są stosunkowo wysokie z uwagi na wysokie wysokie ceny gruntów. Prowansja dysponuje takimi winami jak: Côtes de Provence, Coteaux d'Aix-en-Provence, Bandol, Bellet, Cassis, Palette. Rozwój technologii wytwarzania wina oraz wymiana miejscowych szczepów na Cabernet Sauvignon, Syrah i Mourvedre spowodowały, że prowansalskie wina zaczynają zyskiwać na smaku i świeżości. Postęp jest znaczący, a niektóre czerwone wina, zwłaszcza pochodzące z Coteaux d'Aix-en-Provence, w smaku przypominają wina z Bordeaux.

17. Wielcy malarze Paul Cézanne (1839-1906) - francuski malarz postimpresjonistyczny. Za życia nie doceniany, oddziałał silnie na malarstwo XX wieku, zwłaszcza na twórczość fowistów i kubistów. Malował pejzaże, martwe natury, portrety i kompozycje figuralne. Do najbardziej znanych prac należą: Dom powieszonego 1873, Dom doktora Gacheta 1873-74, Portret V. Chocqueta 1876-77, Kąpiące się kobiety 1883-87, pejzaże z Estaque 1883-88, widoki góry św. Wiktorii (od 1885), Grających w karty 1890-92, Wielka pinia 1895, Skały wśród lasu 1896-98, Kamieniołom w Bibemus i Góra św. Wiktorii - oba 1898-1900. Dom w Prowansji, ok. 1880 Vincent van Gogh (1853-1890) – holenderski postimpresjonista, należy do tych malarzy, których życie i twórczość obrosły wielką, tragiczną legendą.wyjechał w lutym 1888 r. do Prowansji. Sam wyznał, że główną przyczyną jego wyjazdu do Arles była „chęć zobaczenia słońca w większej mocy”. W ciągu niespełna 15 miesięcy V. van Gogh tworzył jak w transie, „niczym maszyna do malowania”. Wykonał blisko 200 obrazów, nieraz w trzech, czterech lub pięciu wersjach: „Most w Angleis”, „Równina Crau”, „Słoneczniki”, „Kawiarnia nocą”, „Pokój artysty” i wiele innych. Słoneczniki, ok. 1888

18. Targowiska w Prowansji są jedną z największych atrakcji podczas pobytu w południowej Francji. To nie tylko okazja do zrobienia zakupów, lecz także swego rodzaju impreza towarzyska, na której można się pokazać oraz potargować ze sprzedawcami. Targ prowansalski silnie oddziałuje na wszystkie zmysły. Markizy i parasole są równie barwne jak wystawione na sprzedaż świeże owoce i warzywa. Wszystko to skąpane jest w promieniach słońca świecącego prawie cały rok. Lady uginają się pod ciężarem warkoczy różowego czosnku, świeżej, kolorowej papryki, pomidorów, bakłażanów, młodych dyń i szparagów. Kolorowe targowiska

19. Marsylia - stolica Prowansji • Historia Miasto zostało założone przez kolonistów greckich około 600 r. p.n.e. nadano mu nazwę Massilia. Rozwijało się jako ważna osada handlowa i port w pobliżu ujścia Rodanu. W 125 r. p.n.e. została przyłączona do Rzymu wraz z całą krainą określaną jako Provincia Romana, która dała nazwę dzisiejszej Prowansji. W 1481 r. miasto zostało przyłączone do Francji. Marsylia jako jedno z pierwszych miast poparła skierowaną przeciwko królowi Rewolucję Francuską. Ochotnicy, którzy ruszyli z Marsylii do Paryża, śpiewali skoczny hymn armii nadreńskiej. Piosenka szybko przyjęła się wśród rewolucjonistów pod nazwą Marsylianki - La Marseillaisse. Już w 1795 r. awansowała do roli hymnu narodowego.

20. Po przyłączeniu do Francji w XIX wieku kolonii w Afryce północnej i otwarciu kanału Sueskiego największe znaczenie zaczęła dla kraju odgrywać żegluga na Morzu Śródziemnym. Marsylia stała się najważniejszym portem Francji, a zamorski handel przyniósł miastu olbrzymie zyski. Jednocześnie jednak miasto stało się głównym ośrodkiem imigracji ludności afrykańskiej do Francji. Dziś Marsylia pozostaje drugim co do wielkości portem Europy i trzecią aglomeracją Francji. Miasto zyskało niestety ponura sławę siedliska licznych organizacji przestępczych. Marsylia posiada jednak szczególna, niepowtarzalna atmosferę, która stwarza to wielkie, niejednolite miasto tętniące życiem.

21. Główneatrakcje Miasto rozrosło się wokół Starego Portu - Vieux Port - używanego od dwóch tysiącleci. Wokół niego zachowało najwięcej starych kamienic, dziś mieszczą się w nich urocze kawiarnie. Wejścia do portu strzegły od XIII wieku solidne umocnienia. Fort św. Jana wznosi się po stronie północnej. Na przeciw niego, od strony południowej portu pilnuje Fort św. Mikołaja.

22. Bazylika Notre-Dame-de-la-Garde – położona jest w najwyższym punkcie miasta (162 m), dzięki czemu można z niej podziwiać piękna panoramę miasta. Bazylika, w stylu bizantyjskim jest zdobiona warstwami kolorowych marmurów, ściennymi malowidłami i złoceniami została ona wzniesiona w latach 1853 – 1864. Dzwonnice wieńczy dziewięciometrowa złocona statua Matki Boskiej. Olbrzymi dzwon umieszczony wewnątrz ma 2,5 m wysokości i wazy ponad 8 ton. Od strony północnej na fasadzie są widoczne ślady po pociskach z czasów bitwy o wyzwolenie Marsylii (15-25 sierpień 1944 r.)

23. Zamek If – znajduje się na skalistej wysepce If, w odległości 3,5 km od wejścia do portu. Zbudowany w XVI w., otoczony jest XVII-wiecznymi umocnieniami. Pełniąca funkcje wiezienia budowla zyskała ponura sławę dzięki powieści Dumasa „Hrabia Monte Christo". Umieszczano tu więźniów politycznych i setki protestantów, z których wielu zginęło w tutejszych lochach.

24. Wyspy Frioul – położone są kilkaset metrów na zachód od If. Obie maja po 2,5 km długości i jeszcze w 1820 r. Połączone były groblą. W okresie od XVII do XIX w. Służyły jako miejsce kwarantanny dla osób podejrzanych o zakażenie cholerą, dżumą lub inna chorobą zakaźna. Obecnie spalone w słońcu wyspy są siedliskiem mew i rzadkiej roślinności. Na wybrzeżu znajdują się ruiny umocnień z czasów II wojny światowej oraz pozostałości starego szpitala i fortu.

25. ZAPRASZAMY DO PROWANSJI !