310 likes | 546 Views
ul. Zakopiańska 73 30-418 Kraków , POLAND tel. +48 12 26 18 111 fax +48 12 26 60 870 iod@iod.krakow.pl. STOPY ODLEWNICZE PRACUJĄCE W TRUDNYCH WARUNKACH ZUŻYCIA TERMICZNEGO. Autorzy: Zenon Pirowski Marek Kranc Krzysztof Jaśkowiec. w w w . i o d . k r a k o w . p l.
E N D
ul. Zakopiańska 7330-418 Kraków, POLANDtel. +48 12 26 18 111fax +48 12 26 60 870iod@iod.krakow.pl STOPY ODLEWNICZE PRACUJĄCE W TRUDNYCH WARUNKACH ZUŻYCIA TERMICZNEGO Autorzy: Zenon Pirowski Marek Kranc Krzysztof Jaśkowiec w w w . i o d . k r a k o w . p l
Żaroodporność Jest to odporność na działanie gazów utleniającychw temperaturze wyższej niż 500 oC Określana jest przez łączną odporność na: ⌐ wysoką temperaturę, ⌐ powstawanie zgorzeliny, ⌐ zmianę kształtu.
Żaroodporność Najczęściej elementy wykonane ze stopów żaroodpornych są okresowo chłodzone, zatem praktyczna próba określania granicznej temperaturyżaroodporności polega na: - nagrzewaniu próbek do określonej temperatury w ciągu 24 godzin, - schłodzeniu do temperatury otoczenia. - powtórzeniu 5-krotnym tego zabiegu, - usunięciu zgorzeliny, - ważeniu dla ustalenia ubytku masy. Stop uważa się za odporny do danej temperatury, jeżeli: - przy tej temperaturze ubytek ciężaru po 120 h nie przekracza 1 g/(m2h), a przy temperaturze o 50 oC wyższej jest mniejszy niż 2 g/(m2h).
Żaroodporność Norma PN-EN 10095:2002 wyróżnia: ⌐ stale ferrytyczne, ⌐ stale ferrytyczno-austenityczne, ⌐ stale austenityczne, oraz ⌐ stopy niklu. W zależności od typu stopu ich maksymalna temperatura pracy wynosi 800 – 1200 oC.
Żarowytrzymałość Jest to zdolność do przenoszenia obciążeńw wysokiej temperaturze
Żarowytrzymałość Wytrzymałość materiału zależy od temperatury i czasu T1 T2 T3 Wytrzymałość na rozciąganie; MPa T1 < T2 < T3 <T4 T4 Czas do zerwania; s
Żarowytrzymałość W podwyższonej temperaturze następuje zmiana kształtu pod wpływem niewielkich naprężeń (niższych od granicy plastyczności) -pełzanie - Temperatura w której materiał zaczyna pełzać: - 0,3 - 0,4 TM – dla metali - 0,4 - 0,5 TM – dla ceramiki
Żarowytrzymałość W temperaturze pokojowej: = f() W temperaturze podwyższonej: = f(, T, t)
Żarowytrzymałość Wytrzymałość na pełzanie [MPa]– Rz/t/Tnp. Rz/1000/600 Granica pełzania [MPa]– Rx/t/Tnp. R1/1000/600 x – wydłużenie o określoną wartość (%) z – zerwanie t – czas T – temperatura
400 300 200 Wytrzymałość na pełzanieRz/1000; MPa 100 0 Temperatura;oC Żarowytrzymałość Wytrzymałość na pełzanie stopów różnych metali
Stopy żaroodporne i żarowytrzymałe - nadstopy Nadstopy (superstopy) – stopy o szczególnie wysokiej żarowytrzymałości i żaroodporności Są to nadstopy: - żelaza - kobaltu - niklu PN-EN 10302:2003 (U)
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu Schmidt + Clemens, Lindlar, Obudowy zaworów kulowych dla przemysłu petrochemicznego ze stopu CT15C (EN-GX10NiCrNb 32-20) z kilku części odlewanych odśrodkowo średnica kuli - 880 mm, długość - 1640 mm
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu Junker, Simmerath, Germany Stożkowe zakończenie pieca przemysłowego wykonane ze stopu CT15C (EN-GX10NiCrNb32-20) - waga 2 400 kg - średnica 2 500 mm - głębokość 500 mm
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu Pose-Marre, Erkrath, Germany Kolektor wylotowy pieca do reformowania odlany do form piaskowych metodą odśrodkową ze stopu CT15C (EN-GX10NiCrNb 32-20) - długość 7 000 mm - waga 1 200 kg
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu WisconsinCentrifugal, Waukesha, Wisconsin Odlewany odśrodkowo stop CT15C został zastosowany w trójnikach w ich części walcowej przechodzącej w stożek. Trójniki te stosowane są w wylotach sekcji kolektorów pieców w produkcji nawozów azotowych, alkoholu metylowego i rafinacji oleju.
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu Duraloy Technologies Inc., Scottdale, Pennsylvania Rolki pieców do podgrzewania kęsisk lub pieców tunelowych wykonane są ze stopu Super 22H
Przykłady odlewów z żarowytrzymałych stopów niklu Pose-Marre, Erkrath, Germany Tłumiki gazów spalinowych wykonane ze stopu 50Cr-50Ni-Nb. Cztery odlane klapki są tu złożone na odlanej odśrodkowo rurowej osi.
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju WSK „PZL Rzeszów” S.A. Łopatki turbiny niskiego ciśnienia i segmenty łopatkowe z nadstopów niklu
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju WSK „PZL Rzeszów” S.A. Aparat kierujący z nadstopów niklu
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju „SPECODLEW” Kraków Misa ze stopu G-NiCr28W do produkcji włókna szklanego
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju Instytut Odlewnictwa Kraków Dysze palnika gazowego DN100
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju Instytut Odlewnictwa Kraków Końcówki dysz palnika gazowego DN100
Przykłady odlewów zestopów niklu odlewane w kraju Końcówki dysz palnika gazowego DN100 Instytut Odlewnictwa Kraków Końcowy okres grzania kadzi - temperatura końcówki dyszy palnika ok. 850 oC
Kierunki rozwoju żarowytrzymałych stopów niklu - modyfikacja składu chemicznego wprowadzanie zwiększonej ilości Al i Ti – wytworzenie fazy ’ wprowadzanie innych dodatków modyfikujących (Nb, Hf, Re)
Kierunki rozwoju żarowytrzymałych stopów niklu - specjalistyczna obróbka cieplna (przesycanie, starzenie) Przykładowa obróbka stopu CMSX-4 (64 % Ni, 6,5 % Cr, 9 % Co, 0,6 % Mo, 8 % W, 5,6 % Al, 1 % Ti, 6,5 % Ta, 0,1 % Hf) Cannon-Muskegon (USA): 1315°C / 0,5 do 3 h, chłodzenie na powietrzu, 980°C / 5 h, chłodzenie na powietrzu, 850°C / 48 h, chłodzenie na powietrzu prowadzi do uzyskania fazy ’ o wielkości 0,3 μm, Onera (Francja): 1315° C / 0,5 do 3 h, chłodzenie na powietrzu, 1050 °C/ 16 h, chłodzenie na powietrzu, lub 1100 °C / 4 h, chłodzenie na powietrzu, 850 °C/ 48 h, chłodzenie na powietrzu pozwala uzyskać fazę ’ o wielkości 0,5 μm.
Kierunki rozwoju żarowytrzymałych stopów niklu - sterowanie procesami krystalizacji Makrostruktura łopatki turbiny o budowie od lewej: polikrystalicznej , kolumnowej, monokrystalicznej
Kierunki rozwoju żarowytrzymałych stopów niklu - metalurgia proszków stosowana jest do wytwarzania elementów z: - nadstopów konwencjonalnych - stopów nadplastycznych - stopów umacnianych dyspersyjnie pozwala na stosowanie izostatycznego prasowania (HIP)
Kierunki rozwoju żarowytrzymałych stopów niklu - powłoki ochronne
W prezentacji wykorzystano między innymi materiały opracowywane w ramach realizowanego projektu POIG.01.03.01-12-061/08-00 „Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne”
ul. Zakopiańska 7330-418 Kraków, POLANDtel. +48 12 26 18 111fax +48 12 26 60 870iod@iod.krakow.pl Dziękujemy za uwagę. Autorzy: Zenon Pirowski, Marek Kranc, Krzysztof Jaśkowiec www.iod.krakow.pl