Stanisław Wyspiański jako artysta wszechstronny

1. Stanisław Wyspiański jako artysta wszechstronny

2. Stanisław Wyspiański – urodził się 15 stycznia 1869 w Krakowie

3. Autoportret rysunek ołówkiem 1890 Od 1880 roku wychowywał się u bezdzietnego wujostwa Kazimierza i Joanny (Janiny) Stankiewiczów. Stankiewiczowie byli ludźmi wysokiej kultury, w ich domu bywali m.in. Jan Matejko, Józef Szujski, Karol Estreicher i Władysław Łuszczkiewicz

4. Bliskość Wawelu, oglądanego codziennie z okien pracowni wzbudzała i żywiła wyobraźnię małego wrażliwego chłopca Nic więc dziwnego, że widok wysokiej skarpy z zamkiem, Kurzą Stopką i katedrą utrwalił się na zawsze w jego pamięci Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki

5. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości zaczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych podejmując równocześnie studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w dziedzinie historii sztuki. Nie był Wyspiański w Szkole Sztuk Pięknych bezpośrednim uczniem Jana Matejki, ale to właśnie jego zaprosił Matejko do prac nad polichromią w kościele Mariackim.

6. Na rusztowaniach spędził pół roku, szybko awansując do roli prawej ręki Matejki i architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Ta praca była dla Wyspiańskiego wspaniałą szkołą poznawania tajników warsztatu malarskiego i wpłynęła na jego sztukę mocniej niż oficjalne studia

7. Trzyletnia podróż poety po Europie pozwoliła na gruntowne poznanie modnych wówczas prądów w każdej dziedzinie sztuki: w malarstwie, w literaturze w teatrze, w architekturze  Autoportret1890

8. Oprócz witraży Wyspiański tworzy wiele dzieł malarskich, z których najbardziej znane to liczne widoki Wawelu, wiejskie pejzaże, sady z chochołami, kopce Kościuszki, portrety dzieci, żony – chłopki i swoje własne autoportrety

9. Namalował wiele portretów swoich dzieci: Helenki, Mietka i Stasia.

10. Używał najczęściej techniki pasteli, gdyż był uczulony na składniki farb olejnych.

11. Meleager 1899, wyst. 1908 Protesilas i Laodamia 1899, wyst. 1903 Warszawianka, wyd i wyst. 1898 Klątwa 1899, wyst. 1909 Sędziowie, 1900, wyst. 1907 Wesele wyd. i wyst. 1901 Weimar 1829 fragmenty, 1904 Wyzwolenie wyd. i wyst. 1903 Legion 1900, wyst. 1911 Bolesław Śmiały wyd. i wyst. 1903 Achilleis. Sceny dramatyczne, wyd. 1903, wyst. 1925 Noc Listopadowa 1904, wyst. 1908 Skałka 1907 Zygmunt August 1907 nieukończony, wyd. zupełnie 1930, wyst. 1932 Akropolis 1904, wyst. 1926 Powrót Odysa 1907, wyst. 1917 Kwiaty nocą 1906, wyst. 1921 Wszystkie te plastyczne arcydzieła zostały przyćmione nieco przez twórczość literacką, zwłaszcza przez utwory dramatyczne.

13. Do swoich dramatów rysował projekty scenografii oraz kostiumów

14. Śmiertelnie chory pisał przepiękne liryki Wyspiański zmarł 28 listopada 1907 roku mając zaledwie 38 lat. Pochowany został w ukochanym Krakowie, w polskim Akropolis na Skałce.

15. “Niech nikt nad grobem mi nie płacze”Niech nikt nad grobem mi nie płaczekrom jednej mojej żony,za nic mi wasze łzy sobaczei żal ten wasz zmyślonyNiech, kto chce, grudę ziemi ciśnie,aż kopiec mnie przywali.Nad kurhan słońce niechaj błyśniei zeschłą glinę paliA kiedyś może, kiedyś jeszcze,gdy mi się sprzykrzy leżećrozburzę dom ten, gdzie się mieszczęi w słońcu pocznę bieżeć

16. Prace plastyczne Wyspiańskiego często odrzucano z powodu niezrozumienia u współczesnych. Dotychczas w świecie artystycznym promowano wierność historyczną a nie o wyobrażenia twórcy. Bitwa pod Grunwaldem

17. W swojej koncepcji teatru ogromnego Wyspiański dążył do syntezy wielu sztuk: słowa, muzyki, rzeźby, architektury, malarstwa. To widoczny wpływ Wagnera, którego muzyczne dramaty oglądał na scenach Berlina i Monachium. W dramatach Wyspiańskiego świat realny splata się ze swiatem fantastycznym, przeszłość miesza się z teraźniejszością

18. Duże zasługi położył dla rozwoju sztuki użytkowej. Zajmował się grafiką książkową (ilustracje, np. do “Iliady” Homera), stolarką (projektował meble), haftem, wyrobami z metalu, polichromią, drukarstwem. Projektował także wnętrza, detale (np. balustrady schodów, kurtyna do teatru Słowackiego) i całość wystroju poszczególnych pomieszczeń, począwszy od mebli, kończąc na obiciach itp. Wiele jego motywów zdobniczych wywodziło się ze sztuki ludowej i z tradycji staropolskiej .

19. Był największą indywidualnością Młodej Polski, swoją wszechstronnością przypominał mistrzów renesansu. Pędzlem i piórem walczył o polską duszę, chcąc wyrwać ją z gnuśności i rozleniwienia. Jego życie miało wymiar antycznej tragedii: wizjoner sztuki – a patrzy jak upadają jego artystyczne projekty; wyrachowany intelektualista – a żeni się z chłopką; subtelny poeta – a umiera na wstydliwą chorobę weneryczną