SONUÇ VE TARTIŞMA:

1. AMAÇ: Ankara 2. Bölge Kamu Hastaneler Birliği Bağlı 16 Sağlık Tesisinde çalışan hekimlerin yaşına ve sağlık tesisinin rolüne bağlı olarak ortalama hastalardan istenen test sayıları ve laboratuvar kullanım alışkanlıkları karşılaştırılmıştır. MATERYAL METOD: Ankara 2. Bölge Kamu hastane Birliği Bağlı Sağlık Tesislerinin 21 farklı poliklinik ve 15 farklı servisinden alınan laboratuar test istem ortalamaları Eğitim ve Araştırma Hastanesi (4'ü branş hastanesi olmak üzere 6 sağlık tesisi) ve Hizmet Hastaneleri (10 sağlık tesisi) için ayrı ayrı ve gruplar halinde sağlık tesisi bazında ortanca, minumum ve maksimum değerleri alınarak incelendi. Her sağlık tesisinin ortalama test istem sayıları toplam test sayısının poliklinik sayısına bölünmesi ile bulundu. Sağlık tesislerinde görevli hekimlerin branşlarına göre yaş dağılımları 30 yaş altı, 31-40 yaş, 41-50 yaş ve 50 yaş üstü olarak sınıflandırıldı ve toplam sayıları ve grup yüzdeleri hesaplanarak gösterildi. Her yaş grubunun ortanca,minimum, maksimum değerleri alındı. BULGULAR: Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ile Hizmet hastaneleri arasında hekimlerin branşlara göre yaş dağılımları incelendiğinde 30 yaş altı, 31-40 yaş, 41-50 yaş ve 50 yaş üstü gruptaki hekim yaş dağılımlarının oranları EAH’lar için sırasıyla %4-%48-%32-%16 iken DH için %1-%46-%32-%16’dir. İki grup arasında çalışan hekim sayısı ve yaş gruplarının dağılımı açısından farklılık izlenmemiştir. Hizmet Hastanelerinde toplam 492 hekimin yaş gruplarına göre dağılımı (30 yaş altı, 31-40 yaş, 41-50 yaş ve 50 yaş üstü için) sırasıyla 19, 235, 157, 81dir. EAH da ise toplam 453 hekimin yaş gruplarına göre dağılımı sırasıyla 5, 207, 146, 95 dir. Ankara İli 2. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği (KHB) bağlı 16 sağlık tesisindeki hekimlerin toplam sayıları 945 ortanca 40 (4-117) dır. Sayısı 40’ın üzerinde olan bölümler Hizmet Hastanelerinde genel cerrahi (n=57), anestezi ve Reanimasyon (n=50), kadın hastalıkları ve doğum (n=48), dahiliye (n=46), çocuk hastalıkları (n=40), EAH da kadın hastalıkları ve doğum (n=71), olarak Anestezi ve Reanimasyon (n=61), çocuk hastalıkları bölümleri (n=50) olarak izlenmiştir. DH de dahiliye ve genel cerrahi bölümlerinde çalışan hekim sayısının EAH'a göre daha fazla olduğu gözlenmiştir. Her 2 grupta da en genç hekim grubunun (30 yaş altı) çocuk hastalıkları bölümünde olduğu izlenirken, en yaşlı çalışan grubu (50 yaş üstü) Hizmet Hastanelerinde genel cerrahi EAH da kadın hastalıkları ve doğum bölümlerinde olduğu gözlenmektedir. EAH da dahiliye hekim sayısının azlığı yan dal uzmanlığı bölümü olarak çalışmalarına bağlıdır. EAH test istem sayılarının ortanca değerleri servisler için 29.6 (20.7-210.8) poliklinikler için 4.4 (1.9-8.8) iken servis ve poliklinik beraber değerlendirildiğinde ortanca değer 6.7 (2.2-12) test olarak bulunmuştur. Bu değerler Hizmet Hastaneleri için ise sırasıyla 20.7 (2.7-55.3), 2.3 (0.6-6.5) ve 3.9 (1.1-11.4) olarak bulunmuştur. EAH’larda hasta başına test istem sayılarının fazla olduğu izlenmektedir. SONUÇ VE TARTIŞMA: Hekim yaş gruplarının her iki sağlık tesisi grubunda farklı olmamasından dolayı test isteme alışkanlığına olan etkileri tam olarak değerlendirilememiştir. Ancak bu konuda daha geniş kapsamlı anket çalışmalarına gereksinim vardır. EAH de en kalabalık olan kadın hastalıkları ve doğum polikliniği aynı zamanda en yaşlı (50 yaş üzeri) hekim bulunduran gruptur. Bunun nedeni Ankara İli 2. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği’ne (KHB) bağlı Kadın Hastalıkları ve doğum hastanesinin varlığına bağlıdır. Her 2 grupta da 30-40 ve 40-50 yaş arası grup en kalabalık gruplar olup yaklaşık % 80 ini oluştururken, 50 yaş üzeri ve 30 yaş altı çalışan hekim sayısının azlığı gözlenmektedir. EAH’larda Hizmet Hastanelerine göre hasta başına düşen test sayısının yüksekliğinin sebebi EAH hastanelerine başvuran hastaların genellikle kronik hastalar olması ve devlet hastanelerinde tedavi ve takipleri zor olan komplike vakaların başvurması olabilir. Eğitim hastanelerinin eğitim rolü (1), asistan eğitimlerinin verilmesi, asistan doktorların polikliniklerde zaman zaman tek başlarına çalışıyor olmaları (2), eğitim ve bilgi eksikliği (3), vaka atlama korkusu laboratuar tetkik istemini arttıran unsurlardan sayılabilir (4). Ayrıca hekim test isteme istem alışkanlıkları, araştırma amaçlı istemlerin eğitim ve araştırma hastanelerinde daha sık olması (5), hastanın beklentisi, laboratuar kapasitelerinin daha yüksek olması (6), İstem-sonuç verme süresinin (Turn-around time) kısalması ve çalışılan parametre çeşitliliğine bağlı olabilir (7). KAYNAKLAR • Bunting PS, Van WalravenC. Effectof a controlledfeedbackintervention on laboratory test orderingbycommunityphysicians.. ClinChem. 2004 Feb;50(2):321-6. Epub 2003 Dec 18. • KristiansenIS, HjortdahlP. FamPract. 1992 Mar;9(1):22-7. The general practitionerandlaboratoryutilization: whydoes it vary?.. • MaríaSalınas, MaıteLópez-Garrıgós, JulıánDíaz, MarıoOrtuño, Martın Yago, BegoñaLaíz, ArturoCarratala, VırtudesChınchılla, GoızaneMarcaıda, EnrıqueRodrıguez-Borja, AngelEsteban, MarcosGuaıta, CrıstınaAguado, Mıguel A. Lorente, EmılıoFlores & JoaquínUrıs. Regionalvariations in test requiringpatterns of general practitionersin Spain. • VerstappenWH, ter Riet G, Dubois WI, Winkens R, Grol RP, van der Weijden T. . Variation in test orderingbehaviour of GPs: professionalorcontext-relatedfactors? FamPract. 2004 Aug;21(4):387-95 • JB Hemel..Journal of AutomaticChemistryVol. 11, No. 2 (March-April 1989), p. 55-63.,Patterns in clinicalchemistryrequests.Varioussections of thedepartmentforInternalMedicine.orderlaboratorytestswithdifferentfrequency. • Calderon-MargalitR, Mor-Yosef S, Mayer M, Adler B, Shapira SC. Int J QualHealthCare. 2005 Jun;17(3):243-8. Epub 2005 Apr 18.An administrativeinterventiontoimprovetheutilization of laboratorytestswithin a universityhospital. . • Axt-Adam P, van der Wouden JC, van der Does E. MedCare. 1993 Sep;31(9):784-94. .Influencingbehavior of physiciansorderinglaboratorytests: a literaturestudy.